تهیه آجیل، مهارتی سنتی که میراث فرهنگی ناملموس شهرستان فاروج شد

ایسنا/خراسان شمالی آجیل‌فروشان فاروج در تف دادن تخمه مهارت‌یافته و درنهایت در امر فروش و تبلیغات و نوع چیدن آجیل که نظر مسافر را جلب کند هم مهارت خاصی کسب کردند.
مجموعه این عوامل سبب شد کم‌کم افراد به فروش آجیل رو آورند و مهارت سنتی تهیه این خوشمزه‌های مقوی را به نام خود در فهرست میراث فرهنگی ناملموس به ثبت برسانند.
شهرستان فاروج در شمال شرقی ایران و در شرق خراسان شمالی و در حدفاصل بین شهرستان شیروان و شهرستان قوچان واقع‌شده، مرکز آن فاروج است.
شهری که با بجنورد مرکز استان حدود ۹۰ کیلومتر فاصله دارد و دروازه ورودی خراسان شمالی محسوب می‌شود.
به گزارش ایسنا، فاروج، شهری کنار جاده‌ای است که در سال‌های اخیر اقتصاد آن تا حد زیادی به عبور مسافران و زائران حرم علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) گره‌خورده چراکه گر چه در سالیان گذشته کشاورزی و دامداری شغل غالب اهالی شهرستان فاروج محسوب می‌شد اما اکنون فروشندگی و تأمین نیاز خدماتی رفاهی مسافران دم دست‌ترین شغلی است که می‌شود در فاروج جستجو کرد.
ازآنجایی‌که شهر فاروج در مسیر راه مشهد، بجنورد و شمال قرارگرفته و به همین دلیل دارای بازاری جالب و کم‌نظیر شناخته می‌شود که با پرداختن به عرضه کالایی مختص به خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وجود جاده آسیایی و عبور آن از مرکز شهر موجب شد بازار آجیل شهر فاروج رونق بیشتری بگیرد
ازآنجاکه بازارهای اصلی ایران غالباً به شکل خطی و در امتداد مهم‌ترین معبر شهری شکل می‌گرفت، مهم‌ترین بخش و عنصر اصلی یک بازار، راسته اصلی آن بود.
راسته اصلی از مهم‌ترین عناصر معماری در بازار ایرانی بود که در ساده‌ترین شکل آن با دکان‌های واقع در دو سوی آن شکل می‌گرفت.
در شهر فاروج نیز در امتداد راسته اصلی، آجیل‌فروشان در دکان‌هایی که دو سوی راسته مستقر هستند نمایان می‌شوند، به‌غیراز افراد محلی، مسافران خریداران اصلی این بازار را تشکیل می‌دهند.
بازار آجیل‌فروشی ازجمله بازارهایی است که حضور در آن تجربه جدیدی برای هر جهانگرد است که غرق در آجیل‌های رنگارنگ است.
تولید و صادرات خشکبار مرغوب یکی از مزیت‌های مهم کشور ما است و می‌توان آن را در زمره مهم‌ترین اقلام صادرات غیرنفتی قرار داد.
تولیدکنندگان خشکبار استان خراسان شمالی سال‌های سال است درزمینهٔ خشکبار فعال هستند و فعالیت آن‌ها کاملاً سنتی است و ازاینجایی‌که آجیل با هویت شهر فاروج در ارتباط است، حفظ آن به‌عنوان یک میراث ناملموس ضرورت یافت.
امروزه مخاطبان بیش‌ازپیش به‌سلامتی و استفاده از محصولات سالم توجه نشان می‌دهند.
این موضوع باعث شده محصولاتی سالم و پرانرژی مانند خشکبار و آجیل با رونق بیشتری همراه شوند و مصرف آن‌ها نسبت به گذشته افزایش پیدا کند.
این بازار پررونق، بازیگران مختلفی اعم از تولیدکنندگان خشکبار و آجیل بسته‌بندی‌شده، فروشگاه‌های آجیل و خشکبار و...
را وارد عرصه کسب‌وکار کرده است.
در شهر فاروج که بیش از ۵۰ سال سابقه خریدوفروش خشکبار را دارد، خشکبار از اولین مرحله تا زمانی که به مرحله فروش برسد آماده می‌شود، از وقتی‌که کشاورزان مغزهای خام را به بوجاری‌ها می‌فروشند تا زمانی که پاک شوند، شسته و پوست گرفته و طعم دار شوند و به دست مشتری برسد.
تاریخچه آجیل فاروج
سال‌ها پیش که هنوز وسایل نقلیه شخصی این اندازه زیاد نشده بود و غالب مسافران با اتوبوس رفت‌وآمد می‌کردند، تمامی اتوبوس‌ها و اندک خودروهای شخصی که قصد سفر به مشهد مقدس را داشتند از محور فاروج حرکت می‌کردند چراکه راه سمنان اولاً کویری بود و در ثانی این‌که سایر مسیرها آسفالت مرغوبی مانند آسفالت فاروج را نداشتند.
یکی از بهترین عوامل جذب اتوبوس‌ها و مسافران برای تردد از مسیر فاروج وجود مسجد صاحب‌الزمان و چلوکبابی سعدی بود آن‌هم زمانی که از مشهد تا چمن بید (روستایی در منتهی‌الیه غرب خراسان شمالی) هیچ‌گونه چلوکبابی و مسجدی وجود نداشت و تمامی اتوبوس‌ها برای صرف نهار و شام باید در فاروج توقف می‌کردند.
این توفیق اجباری برای مسافران و اهالی فاروج سبب شد تا دو نفر از اهالی بهنام‌های شیرعلی قلی پور و حسین‌علی حاجی‌پور جنب مسجد اقدام به فروش آجیل کنند؛ اولین بار تخمه سیاه آفتاب‌گردان و کدو به فروش می‌رسید.
ازآنجایی‌که آن زمان فقط تخمه شور در بازار موجود بود و از تهران وارد می‌شد؛ فاروجی‌ها تخمه را شور نمی‌کردند بلکه به‌صورت خال نمک عرضه می‌کردند؛ یعنی بعد از تف دادن تخمه، نمک را با جارو سیخی به روی آن می‌پاشیدند که بعداً تخمه خال نمک فاروج نام گرفت و معروف شد.
فاروجی‌ها برای طعم‌دار کردن تخمه از آب‌لیمو، گلپر و کمی رنگ خوراکی استفاده می‌کردند؛ با توجه به این‌که چلوکبابی غذای خوب با گوشت بره عرضه می‌کرد و روزانه بیش از صد دستگاه اتوبوس در فاروج توقف می‌کرد؛ اندک‌اندک کسب‌وکار فروشندگان آجیل گرفت و در کنار تخمه‌ژاپنی آفتاب‌گردان، محصولاتی چون گردو، بادام و کشمش که در منطقه تولید می‌شد هم جا باز کردند.
از دلایل مرغوبیت آجیل خراسان این است که به دلیل آب‌وهوای مناسب، اکثر خشکبار مورداستفاده در انواع آجیل، در خود منطقه کشت می‌شود.
همین دسترسی به خشکبار تازه و متنوع از یک‌سو و نحوه‌ آماده‌سازی خوب و ماهرانه‌ آن از سوی دیگر سبب می‌شود تا آجیل خراسان از مرغوب‌ترین آجیل‌های ایران باشد.
در بازار آجیل فاروج گردو، بادام، لواشک، برگه زردآلو، کشک، قره‌قروت، کشمش، روغن زرد، تخمه‌کدو، تخمه آفتابگردان، تخمه ژاپنی، بادام خاکی، پسته و دیگر مایحتاج مسافران به‌صورت شبانه‌روزی عرضه می‌شود.
این محصولات از تولیدات فاروج است.
وجود چند آجیل پزی در بلوار فاروج برای مسافرانی که نحوه تهیه آجیل را می‌خواهند مشاهده کنند جالب‌توجه است.
نکته جالب‌توجه دیگر اینکه در تمام شبانه‌روز مغازه‌های آجیل‌فروشی باز هستند و چراغانی آن‌ها از فاصله بسیار دور نمایان است.
شرایط نگهداری، نحوه تهیه و فرآوری، میزان و نوع رنگ به‌کاررفته و بسیاری از عوامل دیگر وجود دارند که در سلامت آجیل نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند.
از مکان‌های وابسته به این حرفه بازار شهر فاروج است که از ورودی بولوار امام رضا (ع) از طرف شهر قوچان شروع و تا انتهای بولوار امام رضا (ع) خروجی شهر به‌طرف شهر شیروان (۱۲۰۰ متر) امتداد دارد و در حدود ۱۰۰ مغازه در عرضه و توزیع خشکبار مشغول به کار هستند و چندین کارگاه صنعتی و سنتی آجیل پزی در این شهر فعال است.
این شهر قبلاً فرج‌آباد نامیده می‌شد.
انتهای پیام