چشم به راه گنج قارون در طولانی‌ترین شب سال/ چهاربیتو رونق می‌گیرد

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: مردم شهر کرمان در شب یلدا مانند دیگر مناسبت‌های ملی یکی از خرده فرهنگ‌های غنی را در سینه خود نسل به نسل منتقل می‌کنند که موجب پر شور شدن شب‌های یلدا در این خطه می‌شود.
طی سال‌های اخیر هر چند که برگزاری جشن‌های مدرن شب یلدا در تالارها و سالن‌های مختلف باب شده و شکل شب‌های یلدا را تغییر داده اما همچنان در زیر سقف خانه‌های کرمانی‌ها شب یلدا شور و اشتیاق فراوانی را به همراه دارد.
چشم پوشی از هزینه‌های سنگین و کمک به فقرا
در سال جاری هم کرمانی‌ها در حال آماده کردن خود برای برگزاری یک شب خاطره انگیز هستند، هر چند که برگزاری این مراسم در سال جاری تحت تأثیر مشکلات اقتصادی قرار گرفته است و سفره‌های مردم کوچک‌تر شده است اما همچنان کرمانی‌های سعی می‌کنند با چشم پوشی از برخی از هزینه‌ها این جشن را برپا کنند.
نمونه‌ای از رسوم مردم کرمان در شب یلدا را مرور می‌کنیم؛ شب یلدا از گذشته تا کنون با قصه و افسانه‌هایی گره خورده است که طولانی‌ترین شب سال را برای مردم شیرین‌تر از همیشه می‌کند.
داستان شیرین کرمانی‌ها در یلدا
کرمانی‌ها در ادبیات ایران به قصه خوانی و افسانه‌هایی شهرت دارد که از دل مردمان کویر بر می‌خیزد، مردم در شب یلدا نیز طبق افسانه‌ای قدیمی اعتقاد دارد فردی ثروتمندی که به قارون مشهور است، کاروانی از شتر به همراه دارد که روی آنها هیزم گذاشته است، قارون که خود را به شکل مردی هیزم شکن در آورده است گرداگرد خانه‌ها می‌گردد و به اعضای خانه‌هایی که در سال قبل نیکوکار بوده‌اند هیزم‌هایی می‌دهد که صبح روز بعد تبدیل به طلا می‌شوند.
نگاهی به خوراکی‌های سفره یلدای کرمانی‌ها
شب یلدا در تاریخ ایران زمین با افسانه پردازی گره خورده است و موسفیدان هر خانواده سعی می‌کنند سنت‌های قدیم را با بیان این افسانه‌ها زنده نگه دارند.
کرمانی‌ها مطابق آنچه که سال‌ها توسط اجدادشان انجام می شده در شب یلدا در خانه بزرگ هر خانواده دور هم جمع می‌شوند، سفره‌ای از پته بر روی قالی کرمانی پهن می‌کنند و دور اتاق را پشتی‌های پته دوز قرار می‌دهند
کرمانی‌ها نیز مطابق آنچه که سال‌ها توسط اجدادشان انجام می شده است در شب یلدا در خانه بزرگ هر خانواده دور هم جمع می‌شوند، سفره‌ای از پته بر روی قالی کرمانی پهن می‌کنند و دور اتاق را پشتی‌های پته دوز قرار می‌دهند.
در میانه سفره نیز ظرفی از پسته، هنداونه، انارهای سیاه دانه روستاهای اطراف، کلمپه «شیرینی سنتی کرمان»، قهوه قوتو و تنقلات دیگر می‌گذارند.
در این شب مردم آشی به نام «اوماچو» طبخ می‌کنند و از ابتدای شب تا بامداد دور هم جمع می‌شوند و شاهنامه خوانی می‌کنند و قصه‌های قدیمی مردم کرمان را نقل می‌کنند.
تاریکی اهرمین از بین می‌رود
کرمان یکی از شهرهای مرکز تجمع زرتشتیان است که اعتقاد دارند شب چله طولانی‌ترین شب است، به عقیده آنها تاریکی اهریمن است و در این شب که تاریکی از همه سال بیشتر و بدیمنی است، زرتشتیان تا سحر بیدار می‌مانند و فدیه می‌دهند.
سفره یلدا را با مستمندان تقسیم می‌کنیم
محمد احمدی یکی از شهروندان کرمانی است که در حال خرید برای یلدای سال جاری ست وی به خبرنگار مهر می‌گوید: نرخ‌های میوه‌ها به خصوص در یک روز مانده به شب یلدا به شدت افزایش یافته و بسیاری از مردم توان خرید ندارند.
وی گفت: به همراه خانواده تصمیم گرفتیم هر چه خریداری کردیم با یک خانواده فقیر تقسیم کنیم تا بتوانیم دل برخی دیگر از خانواده‌ها نیز مانند خانوده ما احساس خوشحالی کنند.
وی ادامه داد: یلدا بهانه‌ای برای دور هم بودن است و باید برای شادی همدیگر تلاش کنیم.
هر خانواده یک بخش از سفره یلدا را تهیه می‌کند
زهرا قربانی نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: در سال جاری در خانه والدینم جمع می‌شویم اما به دلیل هزینه‌های بسیار سنگین قرار شد هر یک از خانواده‌ها یکی از اقلام سفره یلدا را تهیه کند و دور همدیگر جمع شویم.
وی بیان کرد: یک کیلو انار در حال حاضر ۱۵ هزار تومان و هر کیلو پسته ۱۵۰ هزار تومان است ضمن اینکه یک کیلو هندوانه را هم باید به قیمت ۵ تا ۷ هزار تومان تهیه کرد و مسلماً نمی‌توان در چنین وضعیتی تمام هزینه‌ها را به دوش یک خانواده انداخت.
تهیه بسته‌های یلدایی برای حاشیه نشینان
محمد یکی از دانشجویان کرمانی است که می‌گوید به همراه دوستان بسته‌هایی شامل چند انار، یک هندوانه مقداری آجیل تهیه کرده‌ایم و از دیروز در بخش‌های محروم شهر در حال توزیع هستیم.
وی افزود: بسیاری از ساکنان حاشیه نشین های شهر کرمان به خصوص اطراف دانشگاه شهید باهنر هیچ امکانی برای تهیه اقلام سفره شب یلدا ندارند.
وی ادامه داد: تمام مراحل این حرکت یلدایی توسط دانشجویان برگزار می‌شود و هیچ ارگانی در این زمینه به ما کمک نکرده است.
دعوت ایتام بر سرسفره یلدا
فاطمه نیز می‌گوید: تصمیم داریم در یلدای امشب یک خانواده که وضعیت مناسبی ندارند را میهمان کنیم اگر در چنین شرایطی همه مردم کنار هم بمانند می‌توانند شادی‌های خود را قسمت کنند.
وی گفت: در سال جاری رضایتمندی بیشتری دارم و مطمئنم شادتر از سال گذشته خواهیم بود، مسئولان متأسفانه دقت لازم در خصوص رفاه مردم را ندارند و در چنین شرایطی مردم باید به فکر فقرا و ایتام باشند.
مردم اعتقاد دارند شب چله خورشید متولد می‌شود
رئیس مرکز کرمان شناسی در خصوص آداب و رسوم شب چله در کرمان می‌گوید: مردم کرمان یکی از اصیل‌ترین آداب و رسوم چله را دارند که سال‌ها دست نخورده مانده است زیرا کرمان از جمله مراکز جمعیتی بکر ایرانیان است که با خرده فرهنگ‌های دیگر تداخل پیدا نکرده است و بر اصول پارسی اجدادش مانده است.
سید محمدعلی گلابزاده افزود: مردم کرمان اعتقاد داشتند در شب چله در واقع خورشید متولد می‌شود و این شب را به جشن می‌نشستند.
وی می‌گوید: شب زایش خورشید در واقع شب تسلط خورشید براهرمین تاریکی بوده است و مردم به همین سبب دور هم جمع می‌شدند و جشن می‌گرفتند.
انار و هندوانه و عقاید کرمانی‌ها
وی با اشاره به اینکه برگزاری جشن شب چله در کرمان سابقه‌ای بسیار طولانی دارد افزود: یکی از باورهای مردم خوردن میوه در این شب بوده است اما چون کرمان کویری بوده و بسیاری از میوه‌ها را نداشته‌اند مردم سعی می‌کردند حتماً از هندوانه استفاده کنند و تصور می‌کردند اگر هندوانه بخورند تابستان سال بعد را با راحتی بیشتری پشت سر خواهند گذاشت.
وی در خصوص نوع هنداونه هم می‌گوید: کرمانی‌ها از هنداونه ها راه راه استفاده می‌کردند و به این دلیل به این نوع هندوانه‌ها انباری می‌گفتند چون به سادگی می‌توانند آنها را انبار و از خراب شدن میوه جلوگیری کنند و بهترین مکان برای نگهداری هنداونه نیز بادگیرها بوده است.
وی در خصوص خوردن انار هم می‌گوید: مردم اعتقاد داشتند اگر انار بخورند از گزند نیش حشرات در امان می‌مانند و سعی می‌کردند انارهای سرشاخه‌ها را نچینند و برای شب یلدا نگهداری کنند همین طور مردم انگور می‌خوردند و انگور را هم بر روی شاخه درخت در کیسه‌هایی به نام کیسه انگوری نگهداری می‌کردند که توسط پرندگان خورده نشود و بر روی زمین نریزد.
وی می‌گوید: جشن‌های خانوادگی و الفت و مهربانی جزئی از زندگی مردم کرمان است که در این شب هم نمود پیدا می کرده است.
هم اکنون نیز مردم کرمان در بازار در حال تهیه لوازم این شب هستند و سعی می‌کنند شب خاطره انگیز دیگری را پشت سربگذارند و اهریمن تاریکی را به امید رسیدن به خورشید پشت سر بگذارند.