باید از تجربیات غرب در حوزه نشر کتاب استفاده کنیم

ایسنا/خراسان رضوی محمود آموزگار، تأثیرات عصر جدید بر بخش های مختلف صنعت نشر و کتاب را تشریح کرد.
این نویسنده در نشستی با عنوان "کتاب در عصر جدید" که در مرکز آموزش عالی علمی کاربردی جهاد دانشگاهی مشهد برگزار شد، بیان کرد: بشر در دوره‌های مختلف از روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای انتقال اندیشه استفاده کرده‌است و در دوره‌های اخیر منتهی به عصر دیجیتال از نسخه‌برداری و استنساخ کمک گرفته‌است.
نویسنده‌ کتاب گوگل و حقوق ادامه داد: بعد از آن گوتنبرگ با اختراع ماشین چاپ امکان تکثیر انبوه کتاب را ایجاد می‌کند و ما را برای اولین بار با حرفه‌ نشر آشنا می‌کند به‌طوری‌که افرادی کتاب‌ها را برای چاپ و فروش آرایش کرده و نظم می‌دهند.
وی افزود: به عقیده‌ من نشر یک مقوله‌ غربی است و ما برای به‌کارگیری آن باید از تجارب آن‌ها استفاده کنیم؛ در این زمان نیاز به رشته‌ حقوق مالکیت فکری، برای تعیین مناسبات بین ناشران و پدیدآورندگان، ایجاد می‌شود.
نویسنده‌ کتاب حواشی کتاب، گفت: سال 1866 این نیاز منجر به تشکیل کنوانسیون برن می‌شود و به مرور زمان کشورهای مختلفی به این کنوانسیون می‌پیوندند.
پذیرش این‌که فکر حقوق و ارزش‌هایی دارد جزء اصول بین‌المللی قرار می‌گیرد همچنین شرط پیوستن به سازمان تجارت جهانی پذیرش کنوانسیون برن است.
این عضو اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، خاطرنشان کرد: عصر دیجیتال در اواخر دهه 50 میلادی و اوایل دهه 60 میلادی که وزارت دفاع آمریکا پروژه‌ای تحت عنوان جهانی کردن شبکه‌ ارتباطات رو در پیش گرفته‌بود آغاز شد؛ که دولت آمریکا در ابتدا آن‌ را نپذیرفت و پس از گذشت 103 سال به آن پیوست.
آموزگار تصریح کرد: بعد از شکل‌گیری اینترنت، دستگاه‌های کامپیوتری پیشرفت زیادی می‌کند به‌علاوه فعالیتی با عنوان کسب درآمد مبتنی بر اقتصادهای دانش محور و به اصطلاح غربی استارت آپ‌ها شکل می‌گیرد.
وی تأکید کرد: این عصر برحوزه‌های مختلف همچنین کتاب‌های چاپی تأثیر گذاشت به‌طوری‌که دستگاه‌های جدید چاپ اختراع شد و چاپ دیجیتال نیز در این حوزه‌ جایگاه خود را پیدا کرد.
به‌علاوه در بخش توزیع کتاب‌های چاپی نیز تأثیرگذار بود.
نویسنده‌ کتاب حواشی کتاب، اضافه کرد: عصر دیجیتال نوع خواندن را نیز تغییر داده‌است؛ به‌گونه‌ای که خلاصه خواندن و به‌ تبع آن خلاصه نوشتن بیشتر رواج پیدا کرده‌است همچنین این عصر بر حقوق نیز اثر گذاشته‌است و مرزها را از بین برده‌است.
نویسنده‌ کتاب گوگل و حقوق، بیان کرد: شاید یکی از دلایل مقابله ناشران با استارت‌آپ‌ها در این زمینه، رعایت نشدن حق مؤلف باشد و این‌که هرکسی می‌تواند فایل کتاب‌ها را در اینترنت منتشر کند و ادعا کند که نیت خیر داشته و قصد داشته‌است فرهنگ کتاب‌خوانی را ترویج دهد.
این عضو اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، تشریح کرد: قبل از این‌که فعالیت در حوزه کتاب و نشر را شروع کنم، وکیل دولت بودم اما در دهه 70 با تصور این‌که ما به اندازه‌ کافی کتاب‌فروش و ناشر داخلی داریم تصمیم گرفتم در این حوزه که علاقه‌ بیشتری دارم فعالیت کنم.
آموزگار گفت: مسئله‌ای که به‌نظرم بیشتر نیاز به توجه داشت این بود که ما با توجه به جمعیت شهرهای بزرگ، دانشجویان و تعداد دانشگاه‌ها، کتاب‌فروشی که کتاب‌های خارجی را عرضه کند بسیار کم داریم و همچنین بخش داخل از فعالیت‌های جهانی در عرصه نشر اطلاعی ندارد و لذا من می‌توانم در این زمینه فعالیت داشته باشم.
وی ادامه داد: به‌همین دلیل اولین بار در سال 1990 تصمیم گرفتم برای ارزیابی به نمایشگاه کتاب فرانکفورت بروم و این مقدمه‌ای برای ورود من به این حرفه بود.
در ادامه من کتاب فروشی را تأسیس کردم که در آن کتاب‌های درسی خارجی اورجینال عرضه می‌شد.
نویسنده‌ کتاب حواشی کتاب، خاطرنشان کرد: اما به‌دلیل این‌که توان رقابت با یارانه نمایشگاه کتاب را نداشتیم؛ بعد از آن 4 سال به اجبار این کتاب‌فروشی را تعطیل کردیم.
نویسنده‌ کتاب گوگل و حقوق، اضافه کرد: در مجموع این مسائل، روند نادرستی که به‌نظر من دولت پیش گرفته بود و پیشرفت کشورهای دیگر، ما را به شناخت مسائل و حل آن‌ها با استفاده از تجاربی که در عرصه‌ بین‌الملل وجود داشت وامی‌داشت، لذا در سال 1389عضو هیأت مدیره‌ اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران شدم.
وی ادامه داد: یکی از برنامه‌های من در این زمینه، حمایت از کتاب‌فروشان بود به‌طوری‌که از هزینه‌های آن‌ها بکاهیم و به‌جای آن‌که مقداری از بودجه‌ سالانه را به یارانه نشر اختصاص دهیم که این بودجه بیشتر صرف برگزاری نمایشگاه‌ها می‌شود و ممکن است مفسده ایجاد کنند و یا به هدف مورد نظر نزدیک نشوند، از کتاب‌فروشی‌ها عوارض شهرداری، مالیات و ...
نگیریم.
آموزگار بیان کرد: یکی دیگر از مشکلات جدی ما، نداشتن ضابطه‌ای برای تعریف کتاب‌فروشی و همچنین نداشتن آمار و اطلاعات دقیق از تعداد کتاب‌فروشی‌هاست.
اما طرح‌های فصلی‌ای که در سال‌های اخیر اجرا می‌شود، کمک کرده‌است که تا حدودی ضابطه‌مند شویم و اطلاعات نسبتاً دقیقی در اختیار داشته باشیم.
نویسنده‌ کتاب گوگل و حقوق، افزود: با پیگیری از سازمان‌های مختلف به‌ویژ سازمان امور مالیاتی‌ در سال‌های متمادی، ‌بالأخره در سال 1393 ما موفق شدیم که معافیت مالی کتاب‌فروشان را تصویب کنیم؛ در تهران حدود 90 درصد این هدف محقق شده بود، اما در سایر شهرها مانند مشهد با وجود برگزاری جلسات زیاد، این برنامه اجرا نشد.
نویسنده‌ کتاب حواشی کتاب، تشریح کرد: همین مسائل باعث شد که من به درست بودن هدف دوم که داشتن تشکیلات صنفی سراسری بود، مطمئن شوم؛ این تشکیلات در عین حال که باعث رونق این صنعت در سراسر کشور می‌شود بازوی اجرایی قدرتمند دولتی است که پیر شده‌است و نمی‌تواند تحرک زیادی داشته‌باشد.
این عضو اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، خاطرنشان کرد: وقتی تأثیر تحقیق‌ها و پژوهش‌هایی که صورت گرفته را مشاهده می‌کنیم متوجه می‌شویم مسیر را درست آمده‌ایم، اما راه بسیار طولانی را در پیش داریم.
انتهای پیام