پیشینه کتابخانه‌های عمومی در ایران به یک قرن می‌رسد
عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان گفت: چنانچه کتابخانه تربیت تبریز را که در سال ۱۳۰۰ توسط مرحوم محمد علی تربیت گشایش یافت، به عنوان اولین کتابخانه در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم که پیشینه کتابخانه‌های عمومی در کشور ما به یک قرن می‌رسد.
احمد شعبانی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس در خصوص نقش اجتماعی کتابخانه‌های عمومی و اقبال به آنها اظهار داشت: از ابتدای قرن بیستم کتابخانه‌های عمومی، رسالت آموزش و سرگرمی را در دستور کار داشتند.
آموزش، به معنای مطالعه با هدف یادگیری و سرگرمی، به منظور پرکردن اوقات فراغت با هدف ترفیع ذهن و اندیشه افراد.
امروزه اما، همگام با تغییرات جامعه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، مدیریتی و ...
کارکردهای کتابخانه‌های عمومی نیز دستخوش تغییر شده است.
وی افزود: در حال حاضر کتابخانه عمومی به منزله یک مأخذ مشارکتی، عدالتی و سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد.
با تغییر کارکردهای نهادها و سازمان‌ها در تمامی جوامع، ابزارهای مورد استفاده آنها و به دنبال آن، روش‌ها و رویه‌های انجام کار دچار تحول شد.
توجه کتابخانه‌های عمومی به جنبه‌های اجتماعی، حدود سه دهه سابقه دارد و عمدتا از کشورهای پیشرفته سرمایه داری، که در آنها طبقات نقشی اساسی در تصمیم گیری‌های سیاسی دارند، آغاز شد و به مرور به سایر کشورها انتقال پیدا کرد.
وی ابراز داشت: زمانی که از اجتماعی شدن کتابخانه‌ها سخن می‌گوییم، همگانی شدن کتابخانه‌ها و عملکردهای اجتماعی این مراکز مد نظر است.
در واقع در حال حاضر کتابخانه‌های عمومی مأخذ اجتماعی هستند که می‌توانند بر موضوعات مختلف اجتماعی همچون بحث طبقات اجتماعی، عدالت و ...
اثرگذار باشند.
نگاه به تجربه کشورهای اسکاندیناوی در شمال اروپا، نمونه خوبی از نقش اجتماعی کتابخانه‌های عمومی بر زندگی افراد جامعه است.
این کتابخانه‌ها محلی برای رفع تعارضات فکری و تفاوت‌های طبقاتی محسوب شده و منابعی ارزشمند به جامعه عرضه می‌کنند.
وی با اشاره به وضعیت کنونی کشور، بیان کرد: ما در کشوری در حال توسعه زندگی می‌کنیم و چنانچه کتابخانه تربیت تبریز را، که در سال ۱۳۰۰ توسط مرحوم محمد علی تربیت گشایش یافت، به عنوان اولین کتابخانه در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم که پیشینه کتابخانه‌های عمومی در کشور ما به یک قرن می‌رسد.
من طی دو ماه اخیر از کتابخانه‌های مرکزی شهرهای همدان و تبریز و پیش از آن از چند کتابخانه عمومی در تهران بازدید داشتم و می‌توانم بگویم که این کتابخانه‌ها به لحاظ نیروی انسانی، فضای کتابخانه‌ای، امکانات و تجهیزات در وضعیت بسیار مناسبی هستند.
با این حال، بحث کتابخانه‌های عمومی کشور باید از دو منظر مورد توجه قرار گیرد.
شعبانی تصریح کرد: نخست، منابع مالی که باید از سوی دولت تأمین شده و در جهت مجموعه سازی، منابع انسانی، ساخت فضاهای کتابخانه ای، دیجیتال سازی و تجهیز کتابخانه‌ها به فناوری‌های نوین صرف شود تا ما را در وضعیت مطلوبی قرار دهد.
چراکه گستردگی جغرافیایی کشور ما و پراکندگی آبادی‌ها، گه گاه دسترسی کاربران به کتابخانه‌ها را دشوار می‌کند؛ که البته سازوکارهایی همچون راه اندازی کتابخانه‌های سیار و مشارکتی از سوی نهاد و یا ارائه خدمات فرهنگی در مساجد، تا حدودی به حل این موضوع کمک کرده است اما هنوز با شرایط ایده آل فاصله داریم.
دومین مسئله حائز اهمیت این است که کتابخانه‌های عمومی ما از سوی مآخذ سازمانی متفاوتی حمایت می‌شوند؛ بخشی از آنها تحت نظر شهرداری، برخی تحت نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی هستند و برخی کتابخانه‌های عمومی نیز تحت نظر آستان قدس رضوی فعالیت می‌کنند.
به اعتقاد من بهتر است شورای راهبردی مشترکی برای تمام کتابخانه‌های عمومی ایجاد شود تا در زمینه ارائه خدمات به کاربران یکدستی به وجود آید.
نهاد کتابخانه های عمومی می‌تواند در این خصوص پیش قدم شده و تصمیمات مناسبی اتخاذ کند.
شعبانی ضمن تبریک فرارسیدن هفته کتاب به کتابداران کشور، اظهار داشت: عشق، پیش نیاز کار کتابداری است و تمامی کتابداران ما در سراسر کشور به این عشق معترف هستند.
شاید کتابداران ما در حوزه دانشگاهی، تخصصی، عمومی و ...
دستمزدهای زیادی نگیرند اما با این حال حاضر به ترک شغل خود نیستند.
کتابداران ما با متن، محتوا و فرهنگ آمیخته شده‌اند.
انتهای پیام/