بازاریابی معضل جدی زعفران کاران/ نوبرانه زاگرس در دنیا «بی‌نظیر» است

با وجود کیفیت بالای زعفران لرستان اما زعفران‌کاران با مشکلات متعددی مواجه هستند، نبود صنایع فرآوری و بسته‌بندی، عدم حمایت لازم از سوی دولت، جولان دلالان در بازار فروش، نبود تعاونی و اتحادیه و همچنین عدم برند سازی بخشی از مواردی است که از سوی بهره‌برداران زعفران عنوان می‌شود.
به گزارش خبرگزاری فارس از خرم‌آباد، تماشای مزارع زعفران با گل‌های رنگی و کارگرانی که به ظرافت گل‌های زعفران را می‌چینند خالی از لطف نیست، زعفران یکی از گیاهان دارویی است که به آب زیادی نیاز ندارد و از سویی محصولی با صرفه اقتصادی بالا است، این محصول ارزشمند به علت طعم، رنگ و عطر عالی کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد.
به گواه محققان و کارشناسان زعفران لرستان کیفیتی منحصر به فرد دارد، به طوری که میزان رنگ‌دهی آن از زعفران قائنات به مراتب بیشتر است، و لذا درصورتی که حمایت‌های لازم انجام شود در آینده نه چندان دور می‌تواند به قطب تولید زعفران نیز تبدیل شود.
با وجود کیفیت بالای زعفران در لرستان اما زعفران‌کاران با مشکلات متعددی مواجه هستند، نبود صنایع فرآوری و بسته‌بندی، عدم حمایت لازم از سوی دولت، جولان دلالان در بازار فروش، نبود تعاونی و اتحادیه و همچنین عدم برند سازی بخشی از مواردی است که از سوی بهره‌برداران زعفران عنوان می‌شود.
در حالی کشت زعفران در استان با چالش‌هایی مواجه است که توسعه آن می‌تواند سود آوری و ارزآوری قابل توجهی را به دنبال داشته باشد، همچنین با وجود اشتغال‌زایی قابل توجه از مهاجرت روستاییان به شهرها جلوگیری کند.
به نظر می‌رسد حلقه مفقوده بین بهره‌بردارن زعفران و بازار مصرفی وجود دارد که بخش خصوصی می‌تواند این خلا را پر کند.
به منظور بررسی کاشت زعفران در لرستان به سراغ چند کشاورز که در روستاهای اطراف خرم‌آباد زعفران می‌کارند رفتیم و پای درد دل آنها نشستیم.
مشکل بازار و جولان دلالان
یکی از بهره‌برداران زعفران که بیش از ده سال است در این حوزه فعالیت می‌کند، گفت: بنابر آزمایش‌های انجام شده کیفیت زعفران لرستان از قائنات بالاتراست به طوری که زعفران ما را از مشهد خریداری و به علت طعم و رنگ منحصر به فرد با زعفران خود مخلوط می‌کنند.
میرامین میرعزتی عنوان کرد: با وجود کیفیت بالا اما آنطور که باید و شاید زعفران استان جا نیفتاده و برهمین اساس در زمینه بازاریابی با مشکلاتی مواجه هستیم، متاسفانه بسیاری از مردم از خاصیت‌های زعفران اطلاع چندانی ندارند و تصورشان این است که کاربرد زعفران تنها به رنگ آن مربوط است.
وی که 2 سال به عنوان برترین زعفران‌کار استان انتخاب شده است، افزود: نکته‌ای که باید مورد توجه کشاورزان و دولت قرار بگیرد درآمد زعفران در هر هکتار است، چنانکه محصول دهی زعفران در هر هکتار 10 کیلو است که سود قابل توجهی دارد.
بازاریابی معضل جدی زعفران کاران است
این کشاورز با اشاره به اینکه متاسفانه زعفران کاران لرستانی با مشکل فروش زعفران مواجه هستند، گفت: بازاریابی معضل جدی زعفران کاران است و این موجب شده در این میان دلالان و واسطه‌ها سودی به جیب بزنند، همیشه دلال سود اول را از آن خود کرده است.
گذر از هفت خوان رستم برای دریافت تسهیلات
میرعزتی ادامه داد: چالش دیگر اینکه پیاز خوب به دستمان نمی‌رسد و سازمان و نهاد مشخصی از زعفران کاران حمایت نمی‌کند.
وی اما به مشکل تسهیلات پرداختی به زعفران کاران اشاره و اظهار کرد: علاوه بر موانع پیش روی دریافت تسهیلات مانند ضمانت‌های آنچنانی هیچ تنفسی هم برای پرداخت در نظر گرفته نشده است، من کشاورز می‌شناسم که زمین دارد اما سرمایه لازم را برای کشت زعفران در اختیار ندارد؛ در واقع کشاورز باید از هفت خوان رستم برای دریافت تسهیلات عبور کند..
این بهره‌بردار در پایان از کارشناسان حوزه ترویج سازمان جهاد کشاورزی استان درخواست کرد تا هنگام کاشت، داشت و برداشت زعفران آموزش‌های لازم را به بهره‌برداران ارائه کنند.
معضلی به نام خام فروشی
فرشید آذرخش دیگر بهره‌بردار زعفران استان لرستان که 15 هکتار را زیر کشت زعفران برده است، در گفت‌گو با خبرنگار فارس بیان کرد: خام فروشی زعفران در کشور به عنوان یک چالش جدی مطرح است و همین باعث شده که این محصول ارزآوری و ارزش افزوده لازم را نداشته باشد.
کیفیت زعفران لرستان بی‌نظیر است
وی عنوان کرد: زعفران لرستان با توجه به کیفیت و رنگ دهی بالا زبانزد است و برای طی کردن مسیر پیشرفت نیازمند حمایت همه جانبه است؛ زمان زیادی لازم است تا لرستان به عنوان قطب تولید زعفران معرفی شود.
این بهره‌بردار با بیان اینکه تنها کاربرد زعفران غذایی نیست، تصریح کرد: زعفران مصرف دارویی هم دارد که در استان لرستان باید روی این موضوع کار شود.
آذرخش نبود بسته‌بندی و برند را از مشکلات زعفران کاران عنوان و بیان کرد: در صورت ورود بخش خصوصی و حمایت لازم این مشکل رفع و با افزایش تولید حتی شرایط صادرات نیز فراهم می‌شود.
ایجاد تعاونی، راهکاری برای حل مشکلات
وی نبود تعاونی و اتحادیه زعفران کاران را از دیگر معضلات دانست و گفت: این در حالی است که ایجاد تعاونی زعفران کاران استان می‌تواند بخشی از چالش‌ها را حل و به توسعه کشت زعفران در استان کمک کند.
تاکید بر آموزش و اظهار نظرهای تخصصی
رسول درویشیان، کارشناس ارشد متابع طبیعی که خود بهره‌بردار زعفران است، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: حدود 14 سال کار تحقیقاتی کشت زعفران را در اراضی دیم دنبال می‌کنم و معتقد هستم باید به سمتی برویم که زعفران در اراضی مستعد دیم کم بازده کشت شود.
وی تاکید کرد: اطلاع رسانی در انتخاب زمین، ورود افراد تخصصی برای آموزش کشاورزان بسیار مهم است، زیرا اظهار نظر افراد غیر نمتخصص برای کشت زعفران باعث آسیب به مزارع شده است.
درویشیان با بیان اینکه زعفران لرستان نجات دهنده زعفران ایران در آینده است، اظهار کرد: ما می‌خواهیم به جایی برسیم که زعفران تولید شده استان ارزآور باشد نه اینکه صرفا مصرف داخلی داشته باشد.
این بهره بردار‌ با بیان اینکه زعفران لرستان نیاز به متولی دارد، خاطرنشان کرد: سازمان جهاد کشاورزی در خصوص زعفران کار آمد نبوده زیرا رشته تخصصی آنها نیست، به نظر می‌رسد مرکز تحقیقات می‌تواند این کار را در بخش علمی انجام دهد.
وی ادامه داد: کشت زعفران برای کشاورز ما باید تولید ثروت کند، از طرفی روی اشتغال‌زایی باید کار شود زیرا توسعه کشت زعفران علاوه بردرآمد زایی بالا کاهش مهاجرت روستاییان و حتی مهاجرت معکوس را به دنبال خواهد داشت.
برداشت 10 کیلو زعفران در هر هکتار
درویشیان با بیان اینکه نباید اجازه دهیم کشاورزان متضرر شود، تاکید کرد: با الگوی کشت مناسب، انتخاب زمین خوب و رعایت پارامترها و همچنین ارائه آموزش‌های لازم می‌توان از هر هکتار ده کیلو زعفران برداشت کرد.
کیفیت زعفران لرستان ازقائنات بالاتر است
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان نیز که در حوزه زعفران بیش از دو دهه فعالیت تحقیقاتی داشته در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، گفت: زمانی که متوجه عملکرد و کیفیت بالای زعفران لرستتان شدیم به دنبال توجیهی برای اثبات آن بودیم، بنابراین شروع به مکاتبه با پارک علم و فناوری خراسان جنوبی کرده و نمونه محصول را به خراسان جنوبی ارسال کردیم، نتیجه آن تشخیص رنگ دهی بالای زعفران لرستان بود.
کریم خادمی بیان کرد: پس از آزمون کیفیت میزان رنگ دهی زعفان لرستان بیش از 250 واحد بود و در مواردی نیز رنگ دهی به 270 واحد نیز می‌رسید، یعنی از زعفران قائنات بالاتر بود و این یعنی اینکه زعفران لرستان قابلیت خرید و فروش در دنیا را دارد.
وی ادامه داد: در پی انجام بررسی‌ها به این نتیجه رسیدیم که علاوه بر کیفیت، عملکرد زعفران در استان نیز دو برابر متوسط کشوری بود، ما در یک دوره هفت ساله در هکتار بیش از 50 کیلو برداشت داشتیم، علاوه بر این عملکرد زعفران در شرایط دیم و آبی تفاوت چندانی نداشت و این موضوع نیز قابل تامل بود.
به گفته این محقق که به دلیل فعالیت زیاد به پدر زعفران هم معروف است، همه مناطق استان لرستان از منطقه سردسیر الیگودرز گرفته تا معتدل خرم‌آباد و گرم کوهدشت مستعد کشت زعفران است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات لرستان با اشاره به اینکه مشکل عمده‌ی به لحاظ منابع نداریم، عنوان کرد: با ساخت فیلم مستندی با عنوان کلاله سرخ که شرایط کشت و کار زعفران را نشان می‌دهد، انتشار نشریه طلای سرخ با همکاری بخش ترویج سازمان جهاد کشاورزی و برگزاری یکصد کارگاه سعی در اطلاع رسانی در مورد زعفران را داشته‌ایم.
ساز و کار فروش زعفران مشخص نیست
خادمی بیان کرد: اما در مورد فروش و بازاریابی باید بگویم ساز و کار مطلوبی ایجاد نشده که اگر صنف زعفران کاران تشکیل شود با بسته بندی و صادرات بخشی از مشکلات رفع می‌شود.
وی ادامه داد: واقعیت این است که بهره‌برداران استان لرستان خود را تافته جدا بافته می‌دانند و نرخ تضمینی مصوب دولت را قبول ندارند وگرنه زعفران استان را روی هوا خریداری می‌کنند.
این محقق به موضوع پیاز نیز ورود کرده و افزود: سال‌های گذشته برای تهیه پیاز زعفران با مشکل مواجه بودیم اما اکنون زعفران کارانی که 7 یا 8 سال پیش مزارع را زیرکشت برده‌اند پیازهای خوب و عالی دارند، بنابراین شرایط تهیه پیاز نسبت به قبل بهتر شده است.
عدم حمایت دولت از کشت زعفران
خادمی اما در مورد حمایت دولت از زعفران گفت: واقعیت این است که اگر زعفران در لرستان به این جایگاه رسیده یک حرکت خودجوش و مردم نهاد بوده و حمایت چندانی از سوی دولت صورت نگرفته است، زیرا تمایل چندانی در سطوح بالا و به تبع آن مسوولان استانی برای توسعه زعفران لرستان وجود نداشت.
وی تاکید کرد: اما امروز کشت زعفران به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده زیرا درآمد اقتصادی خوبی دارد.
خادمی در پایان صحبت‌های خود افزود: ما در زمینه زعفران حرف‌های زیادی برای گفتن داریم اما هنوز آغاز راه هستیم، بنابراین با افزایش سطح زیر کشت و به تبع آن افزایش تولید ساز و کار صادرات نیز جایگاه خود را پیدا و ارزش افزوده و ارزآوری قابل توجهی ایجاد خواهد شد.
پاسخ جهاد کشاورزی لرستان به انتقادات مطرح شده
پس از صحبت با زعفران کاران و دریافت مشکلات آنها به سراغ مسوولان جهاد کشاورزی لرستان رفتیم تا پاسخ آنها را نیز بشنویم.
در همین راستا مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، در ابتدا با اشاره به اینکه سال گذشته از 300 هکتار مزرعه زیر کشت در لرستان یک تن زعفران برداشت شد، گفت: پیش‌بینی ما برای امسال افزایش سطح زیر کشت به 350 هکتار و برداشت یک تن و دویست کیلوگرم است.
ادعای عدم حمایت جهاد از زعفران کاران صحت ندارد/ مشکل از بانک‌هاست
علیرضا احمدوندی در پاسخ به انتقادهایی مبنی بر عدم حمایت سازمان جهاد کشاورزی از زعفران کاران استان توضیح داد: چنین ادعایی صحت ندارد همین سال جاری به حدود یک هکتار پیاز رایگان داده‌ایم، همچنین تعدادی را نیر با بانک برای دریافت تسهیلات معرفی کرده‌ایم.
وی ادامه داد: اگر بانک‌ها همکاری نمی‌کنند این مربوط به سازمان جهاد کشاورزی نیست بلکه به ساز و کار بانک‌ها مربوط می‌شود.
از توسعه کشت زعفران حمایت می‌کنیم
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی لرستان با اشاره به اینکه 1500 بهره بردار لرستانیدر بخش زعفران فعالیت دارند، گفت: برخلاف برخی اظهار نظرها مبنی بر اینکه ما از توسعه کشت زعفران استقبال نمی‌کنیم، هر کشاورزی که متقاضی کشت باشد حمایت‌های فنی و مالی را با پرداخت تسهیلات از آنها به عمل می‌آوریم.
احمدوندی اظهار کرد: اینکه مسوولان رده بالا با توسعه زعفران به دلیل اینکه خراسان جنوبی قطب زعفران است مخالف هستند اصلا صحیح نیست، زیرا سطح زیرکشت استان با خراسان جنوبی قابل مقایسه نیست.
وی با اشاره به اینکه کیفیت زعفران در استان بالا بوده و قابل رقابت با زعفران قائنات است، گفت: به دلیل اینکه اراضی لرستان برای کشت زعفران بکر است بنابراین رنگ و طعم زعفران تولید شده در استان بالا است.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی لرستان اما در مورد این اظهار نظر که سازمان جهاد کشاوری متولی کارآمدی برای زعفران نیست، عنوان کرد: زعفران جزو گیاهان دارویی بوده بنابراین متولی زعفران که یک گیاه دارویی است بخش باغبانی جهاد کشاورزی است.
پرداخت تسهیلات برای برندسازی زعفران
احمدوندی اما در مورد موضوع برندسازی زعفران نیز عنوان کرد: برای این کار نیاز به ورود سرمایه‌گذار است تا با ایجاد کارخانجات بسته بندی، زعفران استان را صادر کند که ما آمادگی لازم برای پرداخت تسهیلات را داریم.
گزارش از نسرین صفربیرانوند
اتهای پیام/ق