مزایا و معایب تکثر رسانه‌ها در آذربایجان شرقی / سهم مردم از "خبر صحیح"
دفتر خبرگزاری تسنیم در تبریز در یک میزگرد تخصصی میزبان سه تن از مدیران و صاحبان رسانه استان بود تا آسیب‌های حوزه رسانه را در استان بررسی کنیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، رسانه در عصر حاضر به دلیل کارکرد فوق العاده ای که دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چراکه اکنون جنگ نرم علیه کشورها جایگزین جنگ سخت شده است که رسانه به عنوان اصلی‌ترین ابزار در جنگ نرم نقش ایفا می‌کند.
علاوه بر اهمیت نقش رسانه در عرصه‌های ملی و بین المللی، در عرصه‌های استانی و شهری هم، «رسانه مطالبه‌گر»، نقش اثرگذاری در مسایل شهری دارد و می‌تواند بسیاری از خلاءها را با مطالبه گری اصلاح نماید.
از سوی دیگر، این رسانه در داخل خود با آسیب‌هایی مواجه است که باید مورد بررسی قرار گرفته و این آسیب‌ها رفع شود.
برای بررسی آسیب‌های حوزه رسانه در آذربایجان شرقی، دفتر خبرگزاری تسنیم در تبریز در یک میزگرد تخصصی میزبان سه تن از مدیران و صاحبان رسانه استان، آقایان رامین نظامی خواه رئیس بسیج رسانه آذربایجان شرقی؛ غلامرضا سیفی مدیر قرارگاه فضای مجازی سپاه عاشورا ، وحید زینالی مدیر خبرگزاری فارس در آذربایجان شرقی و رئیس انجمن صنفی روزنامه نگاران آذربایجان شرقی بود تا آسیب‌های حوزه رسانه را در استان بررسی کنیم.
تسنیم: به عنوان نخستین موضوع مورد بحث، در مورد آسیب‌ها و قوت‌های حوزه رسانه‌ای استان توضیح بفرمایید و اینکه آیا تعداد زیاد رسانه‌ها در استان نقطه قوت برای استان است یا آسیب‌هایی به همراه دارد؟
نظامی‌خواه: در حال حاضر معتقدم نیازمند فعالیت‌های متحد و جهت دار برای تولید محتوای اثرگذار در استان هستیم.
در این راستا باید نقاط قوت و نقاط ضعف رسانه‌ها را دید و بر اساس آن در مسیر اصلاح و رشد قدم برداشت.
متاسفانه مشکلات «اقتصاد رسانه» به خروجی کیفی و کمّی رسانه اثر گذاشته است که بحران کاغذ و ملزومات چاپ نیز در این مسیر بی تأثیر نبوده است.
البته رسانه‌های بر خط در این فضا پیشرو شدند و خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری توانستند به نگاه توسعه محلی ارج نهند.
از سوی دیگر، اکنون در حوزه رسانه با سرعت بالای انتشار اخبار مواجهیم که علی رغم اینکه فرصت خوبی است، تهدیدهایی هم دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
از جمله این تهدیدها افزایش ضریب نفوذ شایعات و رشد رسانه‌های غیررسمی است که در روند اصلاح رسانی «صحیح و دقیق» اخلال ایجاد می‌کنند.
البته در استان ما رسانه‌های غیررسمی و رسانه‌های اجتماعی در کنار رسانه‌های جمعی قرار دارند و از سوی دیگر هم رسانه‌های جمعی با نگاه نوین به رسانه جدید، نقش ایفا می‌کنند لذا ظهور رسانه‌های اجتماعی ضربه شدیدی به رسانه‌های رسمی نزدند.
رامین نظامی خواه، رئیس بسیج رسانه آذربایجان شرقی
در مورد تکثر رسانه هم باید گفت که اگر در عین تکثر، شاهد تنوع باشیم، این تکثر آسیب محسوب نمی‌شود و اگر رسانه‌های ما کارهای ویژه‌ای را دنبال کنند و مشکلی از مشکلات مردم را رفع نمایند، رقابت سالم نیز در بین رسانه‌ها حاکم خواهد شد و این موضوع نه تنها آسیب نیست، بلکه فرصتی برای استان است.
بنابراین اگر تنوع باشد، تکثر آسیب نیست اما وقتی برخی به رسانه به عنوان بنگاه کسب و کار نگاه کنند، این دیدگاه به رسانه آسیب می‌زند.
در استان ما در حال حاضر شاهدیم که هر کدام از رسانه‌ها به دنبال هویت مستقل و رقابت سالم برای کسب سهمیه در سبد مصرفی خبری هر مخاطب هستند.
زینالی: در مورد حوزه رسانه باید ریشه‌ای نگاه کنیم؛ اکنون رسانه‌های خارجی از خبررسانی به مدیریت خبر رسیده‌اند اما ما متاسفانه مدیریت رسانه نداریم.
در موضوع لردگان از بس به موقع پرداخت نکردیم و مدیریت نکردیم، موضوع آن به یک بحران تبدیل شد که باید زودتر و به موقع وارد می‌شدیم.
در جنگ رسانه‌ای با دشمن، متاسفانه به دلیل عدم مدیریت، توفیقات قوی خاصی نداریم، فقط معتقدم بعد از دفاع مقدس، در موضوع دستگیری ملوانان انگلیسی در جنگ رسانه‌ای برنده شدیم.
دشمن با مدیریت رسانه و خبر، مدیریت افکار عمومی را در دست می‌گیرد که به عنوان یک مثال نزدیک، مطرح شدن موضوع «دختر آبی» در ایام اوج اثر گذاری عاشورا به چه دلیلی می‌تواند باشد؟
در مورد تکثر رسانه‌ها هم خروجی این حجم از رسانه‌ها را شاهد هستیم و من با این حجم از تکثر که خروجی ندارد و فله‌ای واگذار شده مخالفم.
اکنون عده‌ای امتیاز رسانه و نشریه گرفته‌اند که حتی یک روز هم در رسانه نبوده‌اند و بلد نیستند چگونه باید منتشر کنند و این می‌تواند به آسیب جدی رسانه تبدیل شده و پاشنه آشیل رسانه‌های استان باشد.
سیفی: در برخی از موارد در رسانه‌های استان دیدیم که رسانه‌های رسمی از تحولات عقب بودند، لذا معتقدم باید نقش آفرینی رسانه‌های رسمی باید افزایش یابد تا مدیریت افکار عمومی به دست افراد ناکاربلد رسانه‌ای نیافتد چراکه مخاطب شناس و موقعیت شناس نیستند و ممکن است یک موضوع کوچک را در استان به بحران تبدیل کنند و بحران شهری را با یک اقدام نادرست در حوزه رسانه به بحران ملی و بین المللی تبدیل کنیم که نمونه آن در کشور کم نبوده است.
از سوی دیگر، رسانه‌های غیررسمی بدون سابقه رسانه‌ای، افکار جمعیت چندین هزار نفری را مدیریت می‌کنند، لذا باید سواد رسانه‌ای مردم هم افزایش یابد تا خبر درست را از نادرست تشخیص دهند.
غلامرضا سیفی مدیر فضای مجازی سپاه عاشورای آذربایجان شرقی
مردم برای ملزومات زندگی خود، سبد خرید ویژه اختصاص می‌دهند، باید در مورد سبد رسانه‌ای هم مردم با سواد رسانه‌ای حساسیت بیشتری به خرج دهند و به دنبال جنس فاخر باشند، از سوی دیگر رسانه‌های رسمی هم باید پا به پای تحولات حرکت کنند.
سال قبل پیام رسان‌ها مرجعیت داشت ولی امسال مرجعیت تغییر یافته است.
مردم باید روی سبد رسانه‌ای تأمل بیشتری داشته باشند.
خبر صحیح باید در جامعه جاری باشد، چرا که اگر با خبر جعلی جامعه با مشکل جدی مواجه شود، بازگرداندن آب به مسیر درستش، زحمت زیادی می‌برد.
تسنیم: در مورد ساماندهی رسانه‌ها و خبرنگاران هم به نظر می‌رسد در استان به یک ساماندهی نیاز داریم، در مورد واگذاری رسانه به افراد غیر رسانه‌ای چه اقدامی می‌شود انجام داد؟
نظامی خواه:اکنون در حوزه رسانه تک صدایی نداریم و هر کس از نگاه خود اولویت‌هایی دارد اما نباید نگاه خبرنگار و مدیر درون صنفی باشد، از سویی هم واگذاری رسانه به افراد غیر رسانه‌ای و غیر خبرنگار یک آسیب است.
از نظر برون سازمانی هم، تعدد رسانه‌ها مزایایی دارد و نباید راه ورود به عرصه رسانه را بست تا تکصدایی به روال تبدیل نشود.
اگر راه ورود به رسانه‌های هویت دار بسته شود، غیر شناسنامه دارها جای پا باز می‌کنند لذا باید به یک نقطه بهینه برسیم و تعادل درستی بین تکثر و واگذاری حداقلی رسانه‌ها منجر شود.
زینالی: برای ساماندهی خبرنگاران، طرحی به عنوان طرح رتبه بندی خبرنگاران را در انجمن صنفی روزنامه نگاران طراحی کردیم که ارشاد آن را اجرا نکرد و بعدها این طرح ما در تهران به نحو دیگری مورد استفاده قرار گرفت که با اهداف طرح کاملاً ناسازگار بود و آذربایجان شرقی از این ساماندهی بهره‌ای نبرد.
در این طرح ما 20 آیتم طراحی کردیم که خبرنگاران بر اساس مدرک تحصیلی، رتبه در جشنواره، دوره‌های گذرانده، سوابق کاری و...
رتبه بندی می‌شدند که رتبه زیر 70 امتیاز به عنوان خبرنگار کارآموز، زیر 90 امتیاز خبرنگار، زیر 150 امتیاز روزنامه نگار، زیر 240 امتیاز روزنامه نگار حرفه‌ای و...
قرار داشت که طبق آن، کارآموز اجازه حضور در نشست‌های خبری و سؤال از مدیر را ندارد یا در نشست‌های سفرای خارجی، فقط روزنامه نگار امکان حضور دارند.
اگر این طرح اجرایی می‌شد، شاهد چنین نابسامانی در بین خبرنگاران و رسانه‌های استان نبودیم.
وحید زینالی مدیر خبرگزاری فارس آذربایجان شرقی و رئیس انجمن صنفی روزنامه نگاران آذربایجان شرقی
از سوی دیگر، مشکل ما خبرنگار-کارمندها هستند که مدتی است از خبرنگاری فاصله گرفته و کارمند شده‌اند ولی همچنان به دنبال استفاده از امتیازاتی هستند که مثلاً انجمن صنفی روزنامه نگاران برای خبرنگاران دریافت می‌کنند.
البته این جو موجود خبرنگار را به سمت شغل دیگری سوق می‌دهد، چراکه در خبرنگاری نه امنیت شغلی دارد، نه دریافتی قابل ملاحظه‌ای و نه بیمه‌ای، از سوی دیگر هم وزارت ارشاد خبرنگاران را برای دریافت بیمه به یکی از زیرشاخه‌های هنرمندان برده‌اند که این امر هم درست نیست و باید استقلال رسانه و خبرنگار در این موضوع لحاظ می‌شد.
تسنیم: به نظر شما برای اثرگذاری بیشتر رسانه، رویکرد رسانه‌ها چگونه باید باشد؟
نظامی خواه: معتقدم در این وضعیت فعلی، هر رسانه ساز خود را می زند که در زمینه منافع ملی و هویت دینی و انقلابی باید ظرفیت‌های رسانه را در برابر دشمن متمرکز کنیم.
مواردی در همین تبریز شاهد بودیم که رسانه بحران را مدیریت کرده و از تبدیل آن به بحران ملی جلوگیری کرده است.
مدیریت بحران حاصل این بوده که هر کس در حد نقش و میزان ابزارش اقدام کرده و ظرفیت‌ها در یک موضوع خاص متمرکز شد.
برخی وقتی در مورد جنگ فرهنگی و رسانه‌ای حرف می‌زنیم، انگ «توهم توطئه» می‌زنند و این درحالی است که واقعاً در میدان جنگ رسانه‌ای قرار داریم و باید دشمن را شناسایی کنیم، هم افزایی داشته باشیم و در سر بزنگاه‌ها همدیگر را بیابیم.
جریان انقلابی هم در رسانه‌های استان ورود مثبتی دارد و کمک خوبی به اثرگذاری بر روند توسعه استان یا رفع موانع و مشکلات مردم داشته است.
زینالی: رسانه‌های خارجی که دیده‌اند، از شهرهای بزرگ نتیجه نمی‌گیرند، دست روی روستاها و شهرهای کوچک زده‌اند که لردگان نمونه بارز آن است.
رسانه‌های خارجی تهران و مراکز استان‌ها را ول کرده‌اند و با ابزار فضای مجازی شهرها را مطرح کرده‌اند لذا باید به شهرها و مسائل پیرامون آن توجه بیشتری صورت گیرد.
در موضوع دختر آبی، خوراک دهی از رسانه‌های داخلی بود، اما مدیریت خبر به دست رسانه‌های خارجی افتاد.
طوری مدیریت کردند که حواس‌ها از عاشورا را با دختر آبی پرت کردند، موفقیت انصارالله یمن در آرامکو را با برجسته کردن وقایع عراق تحت الشعاع قرار داند و با جابجایی پازل‌ها، افکار عمومی را هدایت می‌کنند.
لذا معتقدم برای اثرگذاری بیشتر باید مدیریت خبر را در رسانه ها ترویج کنیم و از این ظرفیت استفاده کرده و مانع دخالت رسانه های بیگانه در امور کشور شویم.
سیفی: مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با پاسداران تاکید داشتند که باید نگاه فرامنطقه‌ای حفظ شود.
این موضوع در حوزه رسانه هم صدق می‌کند ولی نگاه فرامنطقه‌ای را در رسانه‌های استان نمی‌بینیم و به همین خاطر با هجمه‌های سنگین رسانه‌ای مواجه هستیم.
تبریز تحت سیطره سنگین فرهنگی و هنری است، اگر تهران با رسانه های فارسی زبان ماهواره ای مواجه است، تبریز و آذربایجان با انواع رسانه های ترکیه ای، آذربایجانی و فارسی زبان مواجه است که نتایج آن را در سبک زندگی‌ها می‌بینیم و چون نگاه درست به این موضوع نداریم و حتی شاید آن را باور نداریم، منفعل بوده‌ایم.
به عنوان مثال ما هنوز مخاطب داخلی تبریز را نتوانستیم آگاه کنیم که در موضوع «قره باغ»، ایران و ما بودیم که به صورت جدی وارد شدیم، در سال 94 بیش از 22 شبهه در این زمینه مطرح کردند که چرا ایران در سوریه حضور دارد ولی به مساله قره باغ بی تفاوت است؟!
اما متاسفانه مسئله امروز رسانه‌های ما پوشش جلسات مثلاً شورای شهر است که مهمتر از این موضوع بوده که منافع ملی ما با آن ارتباط تنگاتنگ دارد.
این موضوع به عنوان مسئله مهمی برای رسانه‌های ما نبوده و باید اولویت شناسی را در رسانه‌ها مورد توجه قرار دهیم.
وقتی در موضوع مسابقه تراکتور با یکی از تیم‌ها در فصل‌های گذشته لیگ برتر فوتبال، چالش جدی به وجود آمد، از اکانت‌های توئیتری عربستانی توئیت ارسال می‌شد و حتی اخیراً در عراق هم چنین شد و نزدیک به 90 درصد توئیت‌‌های اعتراضات از عربستان برای افزایش اغتشاش بوده ولی برای ما از اهمیت کمتری برخوردار است چراکه میدان درگیری در رسانه اولویت بندی نشده و منافقین از این خلاء ما استفاده کرده و شبکه سازی کرده‌اند.
مسئولین و فعالان رسانه‌های ما باید باور کنند که در میدان رسانه چه درگیری‌ای داریم و امنیت ملی و هویت دینی و انقلابی ما را چه وقایعی تهدید می‌کند تا مانع آن شویم.
در اولویت‌ها باید سخن مقام معظم رهبری به پاسداران را به حوزه رسانه تعمیم دهیم و «پاسدار افکار عمومی» باشیم.
به عنوان متولی هدایت افکار باید ابتدا باور کنیم که جنگ رسانه‌ای و جنگ افکار داریم و بعد برای اولویت‌ها فکری اساسی کنیم.
ما در گذشته همواره پدافندی عمل کرده‌ایم باید آفندی باشیم، ضمن اینکه سیاستگذاران ما هم خطا دارند و منِ رسانه هزینه آن را می‌دهم.
تسنیم: به عنوان مطلب پایانی اگر نکته‌ای دارید، بفرمایید؟
نظامی خواه: در این مورد باید به این نکته اشاره کنم که تسنیم رسانه سنتی و قدیمی نیست ولی توانسته در مدت کوتاه فعالیتش جایگاه خود را به سرعت یافته و الگوی سایرین باشد.
نکته‌ای که در مورد تولد تسنیم وجود دارد این است که تسنیم با هویت حرفه‌ای متولد شد و سایر رسانه‌ها هم باید به جای هویت فردی، از هویت حرفه‌ای تبعیت کنند.
تسنیم به صورت نقطه متولد شد، نه خط، چراکه این رسانه هیچگاه قائم به فرد نبود و در یک مجموعه، همه با هم حرفه‌ای عمل کردند.
معتقدم هیچگاه رسانه با یک نفر شکل نمی‌گیرد، اگر هم رسانه‌های یک نفری موفق هستند، بخاطر این است که تک نفری نماندند.
با رویکردی که تسنیم در آغاز به کار حرفه‌ای خود داشت، وقتی متولد شد، سهم خود را از سبد رسانه‌ای مردم مشخص کرد و تأمین نیازهای مخاطب را در سبد خبری خود لحاظ کرد.
از سوی دیگر، تسنیم نقش خود را در جبهه رسانه‌ای انقلاب به خوبی ایفا کرده و نقش خود را متفاوت تعریف کرد.
نگاه تسنیم به نسل جوان رسانه‌ای هم قابل تحسین است.
سایر رسانه‌ها هم به تدریج ناگزیر به جدی گرفتن و میدان دادن به جوانان در رأس امور رسانه خواهند شد.
ارتباط تسنیم با جریان مطالبه گر در استان و کشور نیز از ویژگی‌های بارز تسنیم است که مطالبه گری را به یک اولویت تبدیل کرده است.
تسنیم آذربایجان شرقی در موضوع کاوه سودا وارد شد و با هویت دهی به پیگیری سوژه و تبدیل به خط خبری، نتیجه گرفت و به یک الگو تبدیل شد.
متاسفانه برخی سوژه‌ها به نقطه توجه می‌کنند ولی به خط خبری و حصول نتیجه توجهی ندارند.
غرض من، تعریف از تسنیم نبود، چراکه با تعریف من تسنیم ارتقا نمی‌یابد بلکه با تأثیر روی مخاطب، اثرگذاری تسنیم را می‌بینیم و باید الگوی تسنیم در رسانه‌های دیگر تکثیر شود.
از سوی دیگر هم وضعیت رسانه‌های مکتوب در استان راضی کننده نیست، چراکه تولید محتوا در رسانه‌های مکتوب و نشریات ما زیر 10 درصد است که چاره اصلاح این روند ناصواب، الگوگیری و حمایت از رسانه‌های موفق است.
انتهای پیام/ش
