موسیقی خیابانی؛ هنر یا تکدی‌گری مدرن/ از فرار شهرداری تا پاسکاری نمایندگان کمیسیون فرهنگی

موسیقی بازاری یا خیابانی امروزه در بیشتر کشورهای دنیا به صورت‌ سامان‌دهی شده مورد پذیرش قرار گرفته‌است و در کشور‌های مختلف قوانین محتوایی و محلی برای آن وضع می‌شود اما در ایران نمایندگان کمیسیون فرهنگی از پاسخ به مشکلات این هنر فرار می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ سیده زینب حیدری: موسیقی بازاری یا خیابانی امروزه در بیشتر کشورهای دنیا به عنوان نوع و شیوه ای از موسیقی مورد پذیرش آحاد جامعه و به رسمیت شناخته شده است؛ اما در ایران این موضوع همچنان با چالش و کنکاش مواجه است.
اما آن‌چه در ایران به ذهن مردم خطور می‌کند این است که این افراد برای نوعی تکدی‌گری به این کار می‌پردازند.
پیش آمده که این افراد گاهاً با برخوردهای نامتعارف، سلیقه‌ای و غیر قانونی نهادهای مختلف اعم از شهرداری و اماکن و...
تا اشخاص عادی مواجه شدند، مرسوم نبودن این موسیقی از یک طرف و عدم وجود قوانین مکتوب از طرفی دیگر موجب شده که این افراد همواره با ترس و لرز و هراس و در هاله ای از ابهام به اجرای موسیقی بپردازند.
میان اکثر مردم افکار و دیدگاه هایی نسبت به این شیوه موسیقی وجود دارد؛ آن‌ها باور دارند که نوازندگانی که در خیابان‌ها موسیقی اجرا می‌کنند افرادی بیکار،گدا یا بی سرپناه هستند که این کار را انجام می‌دهند؛ اما اجرای این موسیقی در بیشتر کشورهای دنیا امری رایج و مقبول عام است؛ حتی خیلی از نوازنده‌ها و اساتید بنام غربی هم موسیقی‌های خیابانی اجرا می‌کنند و بارها در قالب "جشنواره ی موسیقی خیابانی" به اجرای این هنر می‌پردازند.
یونس حیدری آهنگساز و نوازنده در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این زمینه اظهار داشت: طبیعتاً هر کدام از این نوازنده‌ها انگیزه‌ها و دلایل متفاوتی می‌توانند داشته باشند؛ بدون شک مهمترین هدفشان از این کار هدف اقتصادی، کسب درآمد و امرار معاش است، برعکس نوازندگان یا گروه هایی هم هستند که انگیزه و دلیلی جدا از شرایط اقتصادی دارند.
یعنی برخی از این افراد از لحاظ مالی مشکل آنچنانی ندارند و بیشتر برای شناخته شدن و معروف شدن این کار را انجام می‌دهند‌ چون اغلب این هنرمندها جوان هستند و جویای نام، یک دلیل دیگر هم می‌تواند واکنش به اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باشد؛ در واقع می‌توان گفت که اجرای این موسیقی به نوعی اعتراض به وضعیت موجود است.
این آهنگساز و نوازنده در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا قانونی برای چنین فعالیت‌هایی وجود دارد، تاکید می‌کند: تا حالا که قانون نوشته شده و چهار چوب خاصی برای اجرای موسیقی خیابانی تعریف و وضع نشده است‌؛ ولی این موضوع در حال پیگیری است و اخیراً هم از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد و شهرداری جلساتی مبنی بر ضرورت دریافت مجوز برای اجرای موسیقی خیابانی صورت گرفته است چنانچه گروه های موسیقی این مجوز را دریافت کنند می‌توانند در اماکن عمومی به اجرای موسیقی بپردازند.
حیدری تصریح کرد: دیدگاه‌ها متفاوت است؛ گاهی به چشم گدایی و تکدی گری به آن ها می‌نگرند و گاهی هم به چشم هنرمند!
گاهی به عنوان سد معبر و مزاحم قلمداد می شوند و گاهی هم به عنوان فرهنگ سازی و نشاط اجتماعی به آن‌ها نگاه می‌شود.
وی با بیان اینکه نمی توان با قاطعیت گفت که این موسیقی اصالت موسیقی ما را مورد تهاجم قرار میدهد و خدشه دار میکند افزود: به هر حال این نوع موسیقی هم جایگاه و مخاطبان خاص خود را دارد و در نوع خودش همانند سایر موسیقی‌ها ارزشمند است.
با یکی از آن ها که دختری کم سن و سال بود سر صحبت را باز کردم، انگار دوست نداشت کسی او را بشناسد و چنان با عمق و وجودش می نواخت که انگار فکر می کردم در یک استودیو دارم موزیک گوش می کنم، از او دلیل اینکه به کار روی آورده را جویا شدم در جوابم اینطور گفت: مترو یکی از بهترین جاهایی است که می توانم نوازندگی کنم صدای سه تار کم است و در خیابان نمی‌شود نوازندگی کرد.در ایستگاه های مترو و خیابان های که بیشتر رفت و آمد زیاد است نوازندگانی را می‌بینی که انواع سازهای خود توجه مردم را به خود جلب کرده اند گاهی هم کسی از سر اینکه کمکی کرده باشد پولی به آن‌ها می‌دهد، در این بین کسانی هم هستند که نه از سر نیاز بلکه برای اینکه به این کار علاقه و عشق می‌ورزند به این کار روی آورده‌اند.
نوازندگان خیابانی: محل مناسبی برای ارائه هنرمان به مردم وجود ندارد
این دختر که نام خانوادگی‌اش را حسینی مطرح می‌کند، از انگیزه‌اش می‌گوید: در خانواده من موسیقی ممنوع بوده حتی خانواده من نمی‌دانند که من ساز دارم و من هم عاشقانه موسیقی را دنبال کردم، ده سال خودم کار کردم سه تار را یاد گرفتم بعد از ده سال در یک گروه موسیقی وارد شدم، از سال ۸۸ شروع کردم.
او با بیان اینکه مردم هنر را دوست دارند و از آن لذت می‌برند، ادامه می دهد: خودم از اینکه می نوازم لذت می برم، کسی تاکنون اعتراضی نکرده و مانع نشده، هنرمند حرفه‌ای و یا در هر سطحی هنرش را عرضه می‌کند.
حسینی ادامه می‌دهد: من مشکل مالی ندارم بیشترین دلیلم برای نوازندگی این است که چون در خانه نمی توانم هنرم را به نمایش بگذارم به این مکان می آیم ولی اگر کسی بتواند از طریق هنر درآمد کسب کند خوب است.
این نوازنده خیابانی ادامه داد: شهرداری، پلیس ۱۱۰ ، گشت اخلاقی با ما برخورد کردند ولی بعضی مواقع هم کاری ندارند، حداقل یک مجوز به ما بدهند که فعالیت هایمان را انجام دهیم ما آزاری به کسی نمی‌رسانیم.
وی گفت: ۱۲ سال است گیتار میزنم تخصصم الکتریک است ولی پاپ هم کار می‌کنم آموزشگاه و مجالس می روم ولی کار اصلی‌ام آهنگ سازی است، آهنگ ساخته ام ولی هزینه ندارم که آن را در استدیو ضبط کنم که باید فقط هزینه تنظیم کننده پرداخت کنم.
افشار یکی دیگر از این نوازدگان خیابانی می‌گوید: نوازنده ها در همه جای دنیا در خیابان‌ها و مکان‌های مهم نوازدگی می کنند، اما در ایران هنوز جا نیفتاده که چطور با یک نوازنده برخورد کنند.
وی ابراز داشت: درآمد کلاس‌ها کفاف نمی‌دهد آموزشگاه‌ها تق و لق است مجوز وزارت ارشاد می‌خواهد و یک مسائل اداری دیگر وجود دارد که من نمی‌توانم دنبال آن بروم.
افشار: بیشتر برای پول ساز می زنم و هم مردم خوششان می آید مردم هنر را دوست دارند اکثر کسانی که پیش من می آیند افراد پیری هستند که دوست دارند بنشینند و به آهنگ زدنم گوش کنند.
محمد مهدی صداقت که خیلی‌ها او را با نام هنری دومیم می‌شناسند، موسیقی سنتی را با غربی تلفیق کرده و در قالب آلبومی روانه بازار کرده است علاوه بر موسیقی در حوزه هنرهای تجسمی و کاریکاتور و همچنین بازیگری و اجرا در رسانه ملی هم فعالیت داشته است.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس به شکل گیری موسیقی خیابانی اشاره کرد و گفت: واقعا نمی توان تاریخ یا تاریخچه‌ای برای آن قائل شویم به نظر می رسد از موقعی که تمدن‌های انسانی در جای جای نقطه زمین شکل گرفته اند کسانی بودند که در بازار،گذرها و خیابان‌ها به موسیقی می‌پرداختند و مردم هم به آن‌ها توجه نشان می‌دادند.
صداقت در ادامه به سطح فعالیت موسیقی خیابانی در ایران و سایر کشورها اشاره کرد و افزود: تجربه خودم در این زمینه را مطرح می‌کنم به هر حال یک موزیسین و آهنگساز هستم که در ایران آلبوم رسمی دارم در سال ۹۴ به نام ۴ سیم بیرون آمد، موزیک بی‌کلام تلفیقی با مایه‌های راک، تجربه این را داشتم که در ایران و خارج نوازندگی خیابانی انجام دهم و با نوازندگان خیابانی حشر و نشر و آشنایی دارم اولین فعالیت‌هایی که در زمینه موسیقی داشتم اجراهای دانشگاهی و موزیک خیابانی بود.
در کشورهای دیگر موسیقی خیابانی یک کار باکلاس محسوب می‌شود
وی ادامه داد: خارج از ایران کار موسیقی خیابانی یک کار باکلاس محسوب می‌شود به عنوان یک ارائه هنری جدی به آن نگاه می‌کنند، گاهاً گروه‌های موسیقی جدی وجود دارد که موسیقی خیایانی کار می‌کنند در فرانسه فیستوال موسیقی خیایانی وجود دارد و موزیسین‌هایی هستند که فوق‌العاده‌اند و اصلاً نمی‌توان تصور کرد که این افراد موزیسین های سطح پائین هستند که دارند فعالیت می‌کنند.
صداقت گفت: یک بار در کشور هلند یک موزیسین خیابانی کارش خیلی جلب توجه کرده بود و ایستادم تا قطعه‌ای که می‌نواخت تمام شود، بعد یک صحبت کوتاهی با آن فرد انجام دادم از او پرسیدم سازی که دارید استفاده می‌کنید قیمت آن چند است و از کجا می‌توانم تهیه کنم ؟
او گفت: این ساز را 5 هزار یورو (معادل 50 میلیون تومان) خریدم یعنی اینکه موزیسین‌های کلاس بالایی هستند که جامعه هم نگاه ویژه به آن‌ها دارد.
سامان‌دهی موسیقی‌ خیابانی وظیفه شهرداری است
وی افزود: مدتی که در کشور استرالیا بودم نوازندگی خیابانی کردم، شیوه کار به این شکل بود که باید از شهرداری کارت دریافت می‌کردیم و به بخش مربوطه ارجاع دادند و از من پرسیدند که در چه سازی تخصص دارید کمتر از 45 دقیقه به من برای فعالیت کارت دادند، قوانین آن به این شکل بود که کدام خیابان می‌شود نوازندگی کرد این هم برای امنیت نوازنده بود مثلاً نوازندگی در یک مکان پرت و دور افتاده می‌توانست امنیت آن را به خطر بیندازد و این بر عهده خود نوازنده است هر نوازنده می‌توانست 20 دقیقه در یک نقطه فعالیت کند و بعد جابه جا شود که اگر یک نقطه (مکان) خوبی وجود داشت که نوازندگان خیابانی دیگر هم بتوانند و از آن نقطه استفاده و کسب درآمد و هنر خود را عرضه کنند.
این آهنگساز و موزیسین مطرح کشور بیان داشت: قوانین را شهرداری‌ها اجرا می‌کنند چون شهر دست شهرداری‌هاست و شهرداری مسؤول زیبایی است، در کشورهای دیگر یک موزیسین را باعث زیبایی شهر می‌دانند و به چشم یک گدا به آن‌ها نگاه نمی‌کنند.
اجرای موسیقی خیابانی ؛ طرحی که هنوز هیچ ارگانی مسؤولیت آن را بر عهده نگرفته است
صداقت ادامه داد: همین موضوع باعث شد که به صورت خیلی جدی در مجلس شورای اسلامی به عنوان یک مسئله مطرح شود و موزیسین‌های خیابانی باید مجوز دریافت کنند و کمیسیون فرهنگی مجلس آن را مورد بررسی قرار داد و نتیجه آن به تایید و ثبت گروه‌های خیابانی و اجازه فعالیت کردن آنها منجر شد ولی تاکنون هیچ ارگانی برای عمل به این موضوع مشخص نشده است.
وی به دلایل و انگیزه فعالیت نوازندگان خیابانی اشاره و تصریح کرد: مهم‌ترین مسئله‌ای که برای هنرمند در هر حوزه‌ای که فعالیت می‌کند و حیاتی است، عرضه کردن هنر خود و دریافت کردن بازخورد از مردم است، چون نهایتاً مردم هستند که به هنرمند انرژی می‌دهند، پیام هنرمند را می شنوند و انرژی که به هنرمند پس می فرستند چندین برابر و باعث فعالیت بیشتر می‌شود.
این آهنگساز و موزیسین افزود: یک شکل از موسیقی عرضه در صحنه و در کنسرت هاست، به دلیل طبیعت صحنه‌ای که هنرمند از مخاطب بالاتر است و روی یک سکویی قرار دارد و دوم اینکه از مخاطب دورتر است و آن انرژی را کمتر دریافت می‌کند به همین دلیل می‌توان گفت نوازنده خیابانی و مخاطب در یک متری یگدیگر هستند و همین امر می‌تواند سنجش خوبی برای هنر هنرمند نوازنده خیابانی باشد.
گذرگاه مجوز شعر وزارت ارشاد فقط برای سلبریتی‌ها
این آهنگساز در پایان یاد آور شد: کشور ما پر از هنرمندانی است که کار خوب ارائه می دهند و ای کاش هنر این کشور آنقدری که دارد به سلبریتی ها فضا این چنینی می‌دهد همان مقدار هم به این هنرمندان بها می‌داد و همان قانون هایی که به نوازندگان خیابانی عادی می دهند به سلبریتی ها هم ارائه دهد تا همه از یک شرایط مساوی برخوردار باشند.
امیر شهاب خرمی مدرس و نوازنده گیتار الکتریک و ارائه دهنده مدرک فنی و حرفه ای گیتار الکتریک تقریبا 15 سال است که ساز می زند به صورت حرفه ای کارش را از سال 86 شروع کرده و آلبوم های متفاوتی را ارائه داده است.
وی در گفت و گو با خبرنگار فارس یکی از انگیزه اصلی موزیسین‌های خیابانی را مسائل مالی عنوان کرد و افزود: یکی دیگر از دلایل این که خیلی از افراد شرایط رفتن به کنسرت را ندارند و در خیابان به موزیک گوش می‌دهند و موزیسین های خیابانی دوست دارند موزیک خود را گسترش و به نمایش بگذارند.
موسیقی در هر کشوری براساس قوانین آن کشور نواخته شود
خرمی ادامه داد :موزیسین های خیابانی از نظراجتماعی مثل سایر موزیسین ها از جایگاه اجتماعی برخوردارند این دوستان از این مسئله مستثنی نیستند.
وی با بیان اینکه در کل دنیا به موسیقی خیابانی به عنوان یک شغل ثابت نگاه نمی شود گفت: تجربه ای که در کشورهای مختلف از نوازندگان خیابانی دیدم می توان گفت برای همه به همین شکل بود در ترکیه یک سری قوانین وجود دارد موسیقی که نواخته می شود باید بر اساس قوانین آن کشور باشد.
مدرس و نوازنده گیتار الکتریک تصریح کرد: سطح موسیقی ما نسبت به سایر کشورها در این حوزه در برخی از سطوح دارای کیفیت بالایی است اما شرایط و موقعیت ما طوری است که برای ارائه موزیک بین المللی سخت است و به عنوان کسی که تا کنون چند اجرای خارج از کشور داشتم مشکلاتی سر راه ما وجود دارد که به راحتی نمی شود کار و فعالیت را پیش برد.
استاندار تهران:‌ نواختن موسیقی خیابانی را تکدی‌گری نمی‌دانم
انوشیروان محسنی بندپی در نشست مشترک با معاون امور خانواده و زنان رئیس جمهوری و جوانان استان تهران گفت: نوازندگان موسیقی خیابانی می توانند با هماهنگی استانداری تهران از طریق وزارت ارشاد اقدام به اخذ مجوزهای لازم کنند.
استاندار تهران با بیان اینکه نواختن موسیقی خیابانی را تکدی‌گری نمی دانم افزود: استانداری برای اخذ مجوزهای لازم برای نوازندگان موسیقی خیابانی کمک‌های لازم را انجام می‌دهد.
وی افزود: نواختن موسیقی های خیابانی باعث ایجاد نشاط اجتماعی می شود و برای افزایش روحیه مردم مناسب است.
نظرات متفاوت مردم؛ عده‌ای موافق هستند و عده‌ای موسیقی خیابانی را مزاحمت می‌دانند
با یکی از افرادی که از مترو بیرون می‌آید همکلام می‌شوم، او با حس ترحم درباره هنرمندان خیابانی صحبت می‌کند و می‌گوید این افراد بضاعت مالی خوبی ندارند و من گاهی اوقات به آن‌ها کمک می ‌کنم.
حسن پسر دانشجوی دیگری است که می‌گوید از موسیقی‌های خیابانی لذت می‌برد و گاهی چند دقیقه‌ای به آن‌ها گوش می‌دهد، مادر بزرگی دیگری هم که از آن‌جا رد می‌شود نظر دیگری دارد و می‌گوید این صدا و شلوغی ناشی از آن او را آزار می‌دهد
ارشاد استان تهران: سازمان‌دهی نوازندگان خیابانی آغاز شده است
احد جاودانی مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهارداشت: در حوزه موسیقی به گروه‌های شناخته شده مجوز اجرای سهمیه‌ای داده می‌شود که همین کنسرت‌های در حال برگزاری است.
وی بخش دیگری در حوزه موسیقی را اجراهای زنده در کنار خیابان‌ها، میادین شهر و پارک‌ها دانست و ادامه داد: به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهرهای مختلف تمام کشور گذرهای فرهنگی هنری برای عرضه و نمایش بخش‌های گوناگون هنری و فرهنگی ایجاد می‌شود.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران از ساماندهی اجراهای خیابانی در قالب گروه‌های شناسنامه‌دار و تعریف شده با اجرای این گذرها خبر داد و افزود: در این گذرها هنرمندان عرصه‌های مختلف به نمایش و فروش آثار خود پرداخته و مردم علاقه‌مند هم با مراجعه به این مراکز به بازدید یا خرید رخدادهای فرهنگی هنری می‌پردازند.
وی موسیقی خیابانی را در مسیر قانونمندی دانست و خاطرنشان کرد: شناسایی گروه‌های خیابانی آغاز شده و امیدوارم هنرمندان به این سمت حرکت کنند.
شهرداری علاقه‌ای به مصاحبه ندارد/ نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس موضوع را به هم پاس دادند
مبین(شاهین) معبودی معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری منطقه 20 تهران از گفت‌وگو با خبرنگار فارس در رابطه با این موضوع خودداری و ترجیح داد مصاحبه را به زمان دیگری موکول کند.
موسیقی خیابانی به دستگاه‌هایی مانند شهرداری، نیروی انتظامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مربوط می شود اما هنوز در این زمینه برنامه و راهکاری برای ساماندهی این افراد به کمیسیون فرهنگی مجلس ارائه نشده است، با توجه به تماس‌های مکرری که با اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس گرفته شد هیچ کدام در این زمینه پاسخگو نبودند و موضوع را به یکدیگر پاسکاری می‌کردند.
فرآیند پیچیده و کشدار صدور مجوز برای عرضه آثار هنری و درگیر کردن هنرمندان در امور اداری اضافی خشکاندن ذوق این گروه ها را در پی خواهد داشت و همچنین هیچ قانونی برای اینکه این افراد در چعه محتوایی و در چه مکان‌هایی حق ارائه موسیقی را دارند ارائه نشده است و اگر تعداد زیادی از این گروه ها مسیر دریافت مجوز را طی نکنند و موفق به دریافت آن نشوند امکان دارد به کارها و فعالیت‌های زیر زمینی غیرقانونی دست بزنند.
اما آن‌چه مشخص‌ است سامان‌دهی این افراد توسط شهرداری و ارشاد و وضع قوانین محتوایی توسط کمیسیون فرهنگی مجلس می‌تواند به همراه فراهم کردن محل‌های خاص برای ارائه هنر این افراد به مردم مشکلات هنرمندان را کاهش خواهد داد.
انتهای پیام/ی/الف