توقف ۵ روزه جنگ در شمال شرق سوریه/ آیا ترکیه به اهدافش رسید؟

خبرگزاری مهر-گروه بین الملل: مقامات ترکیه و آمریکا پس از گفتگوی ۳۰۰ دقیقه ای به توافقی برای توقف موقت جنگ در شمال شرق سوریه دست یافتند.
این آتش بس از ساعت ۱۰ شب به وقت محلی شروع شده است و ۵ روزه خواهد بود.
در همین ارتباط گفته شده «مایک پنس»، معاون اول رئیس جمهور آمریکا و «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه بر سر توقف موقت و تعلیق عملیات نظامی در شمال سوریه به مدت ۱۲۰ ساعت (پنج روز) به توافق دست یافتند.
مفاد توافق آتش بس موقت
ترکیه و آمریکا بعد از اعلام این توافق، بیانیه‌ای مشترک به زبان انگلیسی صادر کردند که ترجمه متن کامل آن در زیر آمده است:
۱- ترکیه و آمریکا بار دیگر بر روابط خود به عنوان اعضای مشترک ناتو تأکید می‌کنند.
آمریکا به نگرانی‌های امنیتی مشروع ترکیه در مرزهای جنوبی این کشور واقف است.
۲- ترکیه و آمریکا توافق دارند که اوضاع میدانی به خصوص در شمال شرق سوریه ایجاب می‌کند دو طرف همکاری‌های نزدیک‌تری بر پایه منافع مشترک داشته باشند.
۳- ترکیه و آمریکا بر اساس درک خلل‌ناپذیر از اصل «یکی برای همه و همه برای یکی» همچنان به حراست از خاک و جمعیت کشورهای ناتو در برابر همه تهدیدها متعهد باقی می‌مانند.
۴- دو کشور بار دیگر تعهد خود برای حفظ جان انسان‌ها، حقوق بشر و حراست از اجتماعات مذهبی و قومی را یادآور می‌شوند.
۵- ترکیه و آمریکا به فعالیت‌های داعش‌زدایی در شمال سوریه متعهد هستند.
این تعهد، همکاری در موارد مقتضی بر سر بازداشت‌گاه‌ها و بر سر گروه‌های مهاجرت‌کرده از مناطقِ سابقاً تحت کنترل داعش را شامل خواهد شد.
۶- ترکیه و آمریکا توافق دارند که عملیات‌های مبارزه با تروریسم باید فقط تروریست‌ها و پناه‌گاه‌ها، جایگاه‌ها، سلاح‌ها، خودروها، تجهیزات و محل اختفای آنها را هدف قرار دهد.
۷- ترکیه تعهد خود را برای اطمینان یافتن از ایمنی و سلامت افراد ساکن در تمامی مراکز جمعیتی در مناطق امن تحت کنترل نیروهای ترکیه ابراز کرده و مجدداً تأکید کرد که نهایت احتیاط را برای اجتناب از آسیب رساندن به غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی به کار خواهد بست.
۸- هر دو کشور بار دیگر بر تعهد خود به حفظ وحدت سیاسی و تمامیت ارضی سوریه و به روندِ سیاسیِ تحتِ رهبریِ سازمانِ ملل متحد، که هدف آن پایان دادن به بحران سوریه طبق قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد است، تأکید کردند.
۹- دو طرف توافق کردند وجود یک منطقه امن همچنان برای رفع نگرانی‌های امنیتی ترکیه، شامل جمع‌آوری مجدد سلاح‌های سنگین ی.پ.گ و از کاراندازی استحکامات و دیگر مواضع رزمی آنها حائز اهمیت و کارکرد است.
۱۰- منطقه امن در درجه اول توسط نیروهای مسلح ترکیه اجرایی خواهد شد و دو طرف همکاری‌ خود را در تمامی ابعاد مربوط به اجرای آن افزایش خواهند داد.
۱۱- ترکیه، برای امکان‌پذیر کردن عقب‌نشینی ی.پ.گ از منطقه امن ظرف مدت ۱۲۰ ساعت، عملیات «چشمه صلح» را موقتاً متوقف خواهد کرد.
عملیات چشمه صلح بعد از اتمام این عقب‌نشینی متوقف خواهد شد.
۱۲- آمریکا توافق می‌کند در زمان توقف عملیات چشمه صلح دنبال اعمال تحریم‌های بیشتر ذیلِ فرمان اجرایی مورخ ۱۴ اکتبر ۲۰۱۹ نباشد.
دولت آمریکا به منظور تأکید بر پیشرفت‌های در حال انجام برای دستیابی به صلح و امنیت در سوریه طبق قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت، با کنگره به نحو مقتضی همکاری و رایزنی‌ خواهد کرد.
۱۳.
هر دو طرف به همکاری با یکدیگر برای اجرای تمامی اهداف مطرح‌شده در این بیانیه متعهد هستند.
ذوق زدگی ترامپ از توافق موقت و پاسخ اردوغان
توافق میان ترکیه و آمریکا بر سر توقف موقت جنگ در شمال شرق سوریه در جریان سفر هیئت آمریکایی به ترکیه صورت گرفته است.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در اولین واکنش به این آتش بس از اردوغان تشکر کرد و این توافق را نجات دهنده جان غیرنظامیان دانست.
ترامپ در اظهارات توئیتری خود که در واکنش به توافق بر سر توقف موقت جنگ در شمال سوریه صورت گرفته، این توافق را باعث نجات جان هزارن غیرنظامی عنوان کرد و حال در مقابل اردوغان در واکنش به سخنان ترامپ گفته است که اگر ما بر تروریسم که بزرگترین دشمن بشریت است، غلبه کنیم، جان انسان‌های بیشتری نجات داده خواهد شد.
به گفته اردوغان، این تلاش مشترک، صلح و ثبات را در منطقه تقویت خواهد کرد.
«مولودچاووش اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه درباره توافق با آمریکا در ارتباط با توقف موقت جنگ در شمال سوریه اعلام کرد: «ما آنچه را که تاکنون خواسته ایم با ریاست رئیس جمهور اردوغان در میدان جنگ به دست آورده ایم چاووش اوغلو: ما آن چه را که تا کنون خواسته‌ایم با ریاست «رئیس جمهور اردوغان» در میدان جنگ سوریه به دست آورده‌ایم .
توافق نامه اخیر با آمریکا درباره جمع آوری سلاح‌های سنگین «وای پی جیYPG» و از بین بردن مواضع و استحکامات این گروه در شمال سوریه است.
توافق اخیر با آمریکا به معنای آتش بس در شمال سوریه نیست.
به گفته چاووش اغلو، نه تنها عقب نشینی گروه‌ «وای پی جیYPG»، بلکه خلع سلاح این گروه نیز با آمریکا مورد توافق قرار گرفته است و تاسیس منطقه امن به عمق ۳۲ کیلومتری در داخل سوریه مورد نظر ترکیه است.
واکنش روسها
روسیه بامداد جمعه (۲۶ مهرماه) به توافق آمریکا و ترکیه برای برقراری آتش‌بس در شمال سوریه واکنش نشان داد.
کرملین درباره این توافق گفته است: «ما منتظر دریافت جزئیات بیشتر از ترکیه درباره توافق این کشور با آمریکا در خصوص شمال سوریه خواهیم ماند.»
واکنش گوترش چه بود؟
«آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد با استقبال از توافق ترکیه و آمریکا برای توقف موقت عملیات نظامی در شمال سوریه، در بیانیه‌ای گفت که از هر تلاشی برای تنش‌زدایی در شمال سوریه و محافظت از غیرنظامیان استقبال می‌کند.
در عین حال گوترش در بیاینه خود افزود که هنوز راه زیادی برای یافتن یک راه حل موثر برای بحران سوریه باقی مانده است.
دمشق توافق را مبهم توصیف کرد
بثینه شعبان مشاور سیاسی و رسانه های بشار اسد به اعلام آتش بس و توقف حمله نظامی ترکیه در شمال سوریه واکنش نشان داد و گفت: «توافق آمریکایی ترکیه ای مبهم است.
اصطلاح «منطقه امن» درست نیست باید با این شرایط منطقه اشغالی را به کار ببرند.
همه دنیا مخالف حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه بود.
اردوغان مردی خطرناک و تجاوز گر است و باید با او مقابله کنیم.
او تفکر اخوان المسلمین را در منطقه و اروپا رواج می دهد.
از نظر ما اردوغان یک تجاوز گر است که به منطقه ما تجاوز کرده است.
رابطه ما با دوستان و هم پیمانان ایرانی و روسی روزانه ادامه دارد و بین ما اعتماد کامل وجود دارد.
اگر کمک ترکیه نبود این همه تروریست به سوریه نمی آمدند.به لیدنسی گراهام می گویم که ایران از همه اشتباهات آمریکا در منطقه به خوبی استفاده کرد.
او درباره احتمال جدایی کردها گفت: نمی توانیم برای کردها در شمال سوریه نمونه ای دیگر از کردستان عراق درست کنیم.
بیشتر برادران کرد بخشی از ملت سوریه هستند.
مردم بزرگ آنهایی هستند که از خاک و وطن خود محافظت می کنند».
استقبال شدید کردها از متارکه جنگ
«مظلوم عبدی »، فرمانده ارشد نیروهای دموکراتیک سوریه در واکنش به توقف موقت جنگ اعلام کرد این توافق را خواهد پذیرفت و این توافق تازه ابتدای کار است، چون ترکیه به اهداف خود نخواهد رسید.
«مظلوم عبدی» فرمانده نیروهای قسد بیان کرد: «ما آماده پایبندی به آتش بس هستیم.
این آتش بس شامل منطقه ممتد میان راس العین در شمال حسکه و تل ابیض در شمال الرقه است.
سرنوشت بقیه مناطق هنوز مشخص نشده است.
آمریکا مسئول عدم تغییر بافت جمعیتی در منطقه و بازگشت ساکنان به خانه و کاشانه شان است».
«آلدار خلیل» از فرماندهان کُرد هم به خبرگزاری فرانسه گفت: ما از این توافق استقبال می کنیم اما کردها در صورتی که هدف حمله قرار گیرند از خود دفاع خواهند کرد.
رجب طیب اردوغان خواستار ورود به عمق ۳۲ کیلومتری در سوریه است که ما قبلا آنرا رد کرده ایم».
به هر حال توافقی که حاصل شده، شکننده و موقت است و باید دید تا کی دوام می آورد.
اما صرف نظر از آنچه مقامات ترکیه به ویژه وزیر خارجه این کشور از تحقق اهداف این عملیات سخن گفته است؛ اما راهکار در ماجراجویی نیست و حمله نظامی مشکلی را حل نمی کند.
روی آوردن به توافق اضنه با دولت سوریه برای برقراری امنیت بهترین راه است.
عبدالباری عطوان تحلیلگر معروف جهان عرب در مطلبی در رای الیوم با اشاره به تحولات سوریه آورده است: «نشستی که طی روزهای اندک آینده در مسکو میان ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با رجب طیب اردوغان همتای ترکیه ای وی برگزار خواهد شد، باب از سرگیری روابط میان ترکیه و سوریه را می گشاید و توافق اضنه میان دو کشور را با اصلاحات اندک زنده می کند و آن طی مراسمی خواهد بود که بشار اسد رئیس جمهور سوریه و اردوغان با نظارت پوتین آنرا امضا خواهند کرد.
وی می نویسد: این سناریویی است که پوتین آماده کرده است و نقطه پایانی برای جنگ در سوریه و حاکمیت دمشق بر همه اراضی و گذرگاههای مرزی آن خواهد بود.
پوتین هنگامی که ترتیب مذاکرات محرمانه میان دولت سوریه و کردها در شمال سوریه را داد، زیرکی تمام به خرج داد زیرا هم کردها را به آغوش دولت سوریه بازگرداند و هم شگفتی رهبران ترکیه را فراهم کرد و قدرت مانور آنکارا درزمینه سیاسی و نظامی را کم کرد.
عطوان آورده است: آنچه رهبران روسیه را نگران می کند، خطر بروز درگیری میان ارتش ترکیه و سوریه است که مسکو را در تنگنا قرار می دهد و باید یکی را علیه دیگری برگزیند و همه دستاورهای سوریه بر باد می رود و روند سیاسی که به پایان خود نزدیک می شود از هم فرو بپاشد و اوضاع به خانه اول بازگردد.
وی افزود: ورود ارتش سوریه به شرق فرات و تسلط بر ذخایر نفت و گاز شرق دیرالزور پس از خروج آمریکایی ها از آن و تسلط بر منبج والرقه و تل تمر و کوبانی و استقرار نیروهای ارتش سوریه در طول مرز با ترکیه ثمره طرح روسیه است که خیلی حساب شده و محرمانه و به دور از جنجال رسانه ای رخ داد.
عطوان تاکید کرد: هنگامی که الکساندر لاورنتیف فرستاده روسیه در سوریه اعلام کرد که ترکیه حق ندارد به طور دائم در سوریه نیرو داشته باشد در واقع از جزییات سناریویی پرده برداشت که به اردوغان نردبانی برای پایین آمدن از درخت بحران کنونی می دهد و این نردبان همان معاهده اضنه است.
وی بیان کرد: اطلاعات درز پیدا کرده از مسکو از نشستی امنیتی-نظامی میان ترکیه و سوریه در سوچی با نظارت روسیه طی روزهای آتی(احتمالا دوشنبه آینده) حکایت دارد که در آن فرماندهان امنیتی و نظامی دو کشور حضور خواهند داشت و بعید نیست که مسئولان اطلاعاتی دو کشور هم حضور داشته باشند و این قبل از نشست دوجانبه پوتین و اردوغان خواهد بود.
تحلیلگر معروف جهان عرب اعلام کرد: آیا دیدار میان روسای جمهور ترکیه و سوریه نزدیک است وشاهد دست دادن گرم در میان لبخند پوتین خواهیم بود؟
جواب بله است زیرا تجارب هفت سال گذشته ثابت کرده است که مسکو به راهی گام برنداشته است مگر اینکه همه اهدافش را محقق کرده باشد و فکر نمی کنیم که سناریوی ماقبل از آخر بحران سوریه استثنا باشد.
معاهده اضنه ریسمان نجات همه خواهد بود».