روایت مردم‌شناسانه و جامعه‌شناختی از پیاده‌روی اربعین منتشر شد
کتاب «روایت پیاده‌روی اربعین» (روایت مردم‌شناسانه و جامعه‌شناختی از پیاده‌روی اربعین) به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و همکاری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران متتشر شد.
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «روایت پیاده‌روی اربعین؛ روایت مردم‌شناسانه و جامعه‌شناختی از پیاده‌روی اربعین» دستاورد پژوهش انجام‌شده در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات است که با همکاری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران منتشر شده است.
این کتاب مشتمل بر ۱۷ روایت مردم‌شناختی و جامعه‌شناختی از پیاده‌روی اربعین سال ۱۳۹۶ است که با هدف شناخت حیات دینی و اجتماعی کنونی ایرانیان و خاورمیانه و نیز سایر شیعیان زیر نظر محمدرضا جوادی یگانه و محمد روزخوش تحقیق و تدوین شده است.
ناظران این پژوهش در مقدمه این اثر چنین بیان می‌کنند که رویداد پیاده‌روی اربعین نظر بسیاری از تحلیل‌گران را در داخل کشور، منطقه و جهان به سوی خود برگردانده است اما این رویداد در داخل وخارج از کشور دستمایه تفسیرهای متنوع و متفاوتی قرار گرفته است که با ملاحظه سویه‌های متنوع و متعدد این آیین و نیز مناقشات سیاسی و فکری جاری چندان جای تعجب ندارد.
آنها تأکید می‌کنند سیاستمداران و گروه‌های سیاسی و جریان‌های فکری در چارچوب علایق و منافع خویش این رویداد را تفسیر می‌کنند و می‌کوشند معناهای مدنظرخویش را به این آیین تحمیل کنند و حتی الامکان به آن رنگ و بوی علایق خودشان را بدهند.
ناظران این اثر با بیان اینکه درخصوص این آیین داده (data) و گزارش‌های مستند زیادی وجود ندارد، به فقدان پژوهش‌های میدانی در این باره اشاره می‌کنند و چنین توضیح می‌دهند که طرح پژوهشی «تدوین گزارش‌های توصیفی از پیاده‌روی اربعین» اساساً با این هدف طراحی شد که شناختی عمیق‌تر و از درون از این آیین به دست دهد؛ شناختی دوراز سوگیری و فارغ از پروپاگاندا.
آنها هدف از تعریف چنین پژوهشی را دستیابی به گزارش‌های دقیق توصیفی و در واقع مجموعه‌ای از داده‌ها و یافته‌ها بیان کرده‌اند.
به استناد مقدمه این کتاب، نمونه یا پیشینه‌ای از تدوین گزارش‌های توصیفیِ محققانه و مبتنی بر جزئیات از چنین واقعه‌ای در ایران نمی‌توان یافت.
آنچه در این کتاب منتشر شده است، گزارش محققانی است که با حضور در راهپیمایی اربعین، تلاش کرده‌اند توصیف دقیق و روایت محققانه از آنچه مشاهده کرده‌اند، ارائه دهند.
محققان این طرح در تدوین گزارش نهایی عمدتاً فرم گزارش روایی و گزارش توصیفی متعارف و درمواردی فرم یا ژانر سفرنامه را برگزیده‌اند.
گردآورندگان این اثر با اشاره به اینکه گزارش‌های درج‌شده در این کتاب، ساختار مشابه و کیفیت یکسانی ندارند و عاری از داوری‌های شخصی و کلی‌گویی‌های معمول هم نیستند، اما تأکید می‌کنند که «در لابه‌لای متون این کتاب با توصیف‌ها و روایت‌هایی از میدان تحقیق مواجه می‌شویم که تازه و شایان توجه‌اند.
نویسندگانِ گزارش‌ها، روایت‌هایی از زائران ایرانی و عراقی و پاکستانی و ...
ارائه می‌کنند که برخلاف برداشت رسانه‌ای مسلط، از تنوع وتکثر علایق و انگیزه‌ها در این جمعیت خبر می‌دهند؛ تنوعی که البته در پس‌زمینه باوری واحد-اعتقاد به اهمیت و عظمت حادثه کربلا- جریان می‌یابد که همواره از مهم‌ترین مبانی هویتی شیعیان بوده است.»
۱۷ گزارش منتشرشده در این کتاب در چهار فصل تدوین شده است: «روایت تطبیقی«، «تحلیل اجتماعی»، «روایت فرهنگی» و «روایت توصیفی».
ویژگی بارز مجموعه حاضر که در ۹۷۱ صفحه تدوین شده آن است که محققانی با گرایش‌های مختلف تلاش کرده‌اند تا آنجا که در توان‌شان بوده است مشاهده‌ها و تجربیاتشان را به نحوی مبسوط و با زبانی شفاف روایت کنند.
در بیشتر متن‌ها ردپای واضحی از«دغدغه‌های» خود محققان برجای مانده است.
این دغدغه‌ها گاه کاملاً منطبق بر نگاه‌های رسمی است و گاه از سنخ بحث‌های روزمره و گاه نیز رنگ‌وبویی تحلیلی ومنتقدانه به خود گرفته است.
همۀ هدف و امید گردآورندگان مجموعه این بودکه به‌واسطه مطالعه راهپیمایی اربعین، گامی در شناخت حیات دینی و اجتماعی کنونی ایرانیان و خاورمیانه و نیز سایر شیعیان برداشته شود.
کتاب روایت پیاده‌روی اربعین در ۴ فصل تدوین شده است:
فصل اول: روایت تطبیقی
فصل دوم: تحلیل اجتماعی
فصل سوم: روایت فرهنگی
فصل چهارم: روایت توصیفی
۱۷ راوی روایت پیاده‌روی اربعین و عناوین روایت آنها به این شرح است:
فصل اول: روایت تطبیقی
روزنگار مشائیان کربلا / نعیم شرافت
سربرنیتسا تا کربلا / علی اکبر شیروانی
همراه زائرین پاکستان در مشی اربعین / لیلا عبدی خجسته
فصل دوم: تحلیل اجتماعی
حیران در مسیر، وامانده در خود / محمدرضا پویافر
اربعین؛ رسانه اجتماعی شیعیان / فاطمه جواهری
روایتی اجتماعی از پیاده روی اربعین / داوود حسینی هاشم زاده
مینیاتوری از تشیع / جبار رحمانی
دیدار فرهنگ های عاشورایی / حسن محدثی
فصل سوم: روایت فرهنگی
چرا زیارت؟
چرا پیاده روی؟
/ مهدی صفار دستگردی
طریق الحسین / حامد فتحعلی خانی
معناهای فردی و جمعی در پیاده روی اربعین / یاسر فروغی
معنا از رهگذر کشف و محک / مهدی منتظری مقدم
فصل چهارم: روایت توصیفی
واقعه نگاری مراسم اربعین / سیدمهدی اعتمادی فرد
از عود تا عمود / مصطفی اسدزاده
آینه بندان / زهراسادات روح الامین
عروج دل در مصلای عشق حسین / بهروز طماسب کاظمی
اربعین کلمات / مهدیه مظفری
کتاب «روایت پیاده‌روی اربعین» در ۹۷۱ صفحه و با بهای ۱۰۰ هزار تومان وارد بازار نشر شده است.
آیین رونمایی از این اثر به زودی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار خواهد شد.