درخواست ثبت اضطراری بقایای بنای مسجد معجردار/ 2 هزار و 667 هکتار وسعت بافت تاریخی مشهد

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: درخواست ثبت اضطراری بقایای بنای مسجد معجردار انجام شده است.
مرجان اکبری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تخریب بخش آب‌انبار بنای مسجد معجردار اظهار کرد: به طور خلاصه باید گفت شاید این مکان اساسا قابل بازید نباشد؛ به این خاطر که مخزن‌های آب‌انبارها کاملا زیر زمین قرار دارند و همچنین در مورد این مکان پلکان مربوط به مخزن آب‌انبار پاشیده شده است.
وی افزود: در این مورد پیگیری زیادی کردیم و از مردمی که از حوض، آب‌انبار و مسجد معجردار حمایت کردند ممنونیم، به این خاطر که مشخص شد هنوز مردم خاطره ذهنی از چنین فضاهایی دارند و حتی حمایت جوانان نیز نشان داد که هنوز تحت تاثیر هویت خود هستند.
به این خاطر که این مسجد، مکانی بود که مردم در مراسم‌ها در آن جمع می‌شدند و از آن‌جا به حرم مطهر می‌رفتند.
در هر حال به دلایلی دادستانی در محدوده ثامن رأی خروج از ثبت مسجد را می‌دهد؛ به این صورت که ابتدا با کارشناسی سه کارشناس میراث فرهنگی اعلام کردند اثر تاریخی است و سپس با کارشناسی سه کارشناس عمران اعلام شد که سقف ساختمان جدید ایجاد شده است.
این در حالی است که ما امروز هم سقف هارونیه را جدید ایجاد می‌کنیم و مهم مطالعات پژوهشی یک پرونده ثبتی است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، با اشاره به نقش مردم و رسانه‌ها در اهمیت دادن به آثار تاریخی از جمله بنای مسجد معجردار تصریح کرد: علاقه مردم و نیز توجه رسانه‌ها میراث فرهنگی را به انجام کار خود معتقدتر کرد.
اما واقعیت آن است که آثار تاریخی و جلوگیری از حذف آن‌ها در روال دوره گذر عمرشان به نوعی نشدنی است.
گاهی اوقات آسیب‌های طبیعی و گاه انسانی آثار تاریخی را به جدیت تهدید می‌کند.
خیلی اوقات ما در این امر مانند یک پزشک که می‌خواهد فرد را از مرگ نجات دهد، موفق نمی‌شویم.
مهم آن است که سعی کنیم چنین مواردی دیگر پیش نیاید و تا حد امکان بتوانیم عمر اثر را طولانی‌تر کنیم.
اکبری تاکید کرد: اکنون در ماده 10 قانون حمایت از مرمت و احیاء بافت‌های تاریخی- فرهنگی آمده است که در رسیدگی به تخلفات ساختمانی املاک واقع در حریم آثار و محدوده بافت‌های تاریخی و فرهنگی کمیسیون‌های موضوع مواد 99 و 100 قانون شهرداری‌ها مکلفند منحصرا قلع و قمع مستحدثات بدون پروانه و یا مازاد بر پروانه ساختمانی صادر شده را در صدور رأی لحاظ کند؛ به این معنا که دیگر قرار نیست ساخت و سازی در شهر باعث شود فرد در بافت‌های تاریخی تخلف کند و یا به نوعی اضافه از پروانه بسازد.
یک‌دهم وسعت شهر مشهد بافت تاریخی است
وی ضمن بیان این که بافت تاریخی مشهد حدود 2هزار و 667 هکتار بوده و می‌توان گفت یک دهم وسعت شهر مشهد بافت تاریخی ابلاغ شده، اضافه کرد: در این مورد همچنین ماده 102 قانون شهرداری نیز از قدیم وجود داشت و باید جلوی معبر را می‌گرفت و ما به آن‌ها منعکس کردیم.
اما متاسفانه در مورد مسجد معجردار، روال در شرایطی قرار گرفت که عده‌ای از مسئولان می‌خواستند و به دستگاه قضا رفت و حکم آن صادر شد.
ضمن این که هنوز هم این بنا به عنوان اثر شناسایی‌شده است و ما درخواست ثبت اضطراری آن را انجام دادیم که البته تهران هنوز جوابی در این مورد به ما نداده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، پیرامون مشکل کمبود اعتبارات تخصیصی در استان به میراث فرهنگی بیان کرد: در برنامه پنجم که خود یکی از افراد برای نوشتن اعتبارات پیشنهادی بودم، حدود 22 میلیارد تومان اعتبار را درخواست کردیم که در نهایت به رقمی نزدیک به 2 میلیارد تومان برای حدود 5 سال بسنده کردند.
این درحالی است که رقم درخواستی ما یک حداقل و نه حداکثر است.
از طرفی به دلیل محدود بودن رقم تخصیصی، در حال حاضر بسیاری از فارغ‌التحصیلان را در استان از دانشگاه سبزوار در رشته مرمت و در مقاطع کاردانی، کارشناسی و ارشد و همچنین در دانشگاه نیشابور، تربت حیدریه و گناباد در رشته باستان‌شناسی داریم که به علت محدود بودن این رقم کاری برایشان موجود نیست؛ در حالی که اگر این فضا باز شود، هم اشتغال برای افراد تحصیل‌کرده فراهم خواهد شد، هم به آثارمان رسیدگی کرده و هم پروژه‌های جاذبه گردشگری ما شکل و شمای بهتری می‌یابد.
اکبری با اشاره به مرمت و احیاء دو بنای کاخ خورشید کلات و مسجد جامع رشتخوار از حدود 25 سال پیش، اظهار کرد: احیاء کاخ خورشید در واقع به صورت قطره‌چکانی صورت گرفته و قطره‌چکانی دو ضرر در پی دارد؛ یکی این که از ابتدا، کار در هیبتی که باید ظهور یافته و خود را معرفی کند، دیده نمی‌شود و به طور مثال اگر اکنون به کاخ خورشید بروید، خلاء زیادی می‌بینید مانند این که چرا نورپردازی صورت نگرفته و یا موارد دیگر؛ حال آن که این امر بدین خاطر است که کار از اول دیده نشده و ما حتی باور نداشتیم که این پروژه تا به این‌جا هم برسد.
مشکل دوم آن که مردم را خسته و هزینه‌ها را اضافه خواهد کرد و همه ناکارآمدی را حس می‌کنند؛ این در صورتی است که اقدامات انجام شده کارآمد بوده است.
وی در خصوص قانون ادغام میراث فرهنگی و گردشگری بیان کرد: در سال 82 علی‌رغم مخالفان بسیار، قانون ادغام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب و ابلاغ شد و هنوز خیلی از دوستان و همکاران ما با این امر مخالف و البته من با آن موافقم.
به این دلیل که ذاتا معمار هستم و نه باستان‌شناس و در عین علاقه و آگاهی به مرمت و باستان‌شناسی، ساختار ذهنی من ساختن است.
لذا اگر بخواهیم بسازیم و به پله بالاتر برویم، باید این ادغام انجام می‌شد.
اما مشکل این‌جاست که این ادغام صورت گرفته و سپس رها می‌شود.
درباره وزارت میراث فرهنگی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، تصریح کرد: در قانون سال 82 و در ماده دوم، تذکر داده شده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با هم ادغام شده و سازمان میراث فرهنگی بر اساس اساس‌نامه خود در سال 1367 کارها را ادامه خواهد داد و سازمان گردشگری نیز براساس اساس‌نامه خود به ادامه کار می‌پردازد.
ولی ظرف 6 ماه باید اساس‌نامه جدید خود را تدوین کنند؛ در حالی که این تدوین تا به امروز صورت نگرفته است.
بنابراین باید گفت در حالی که ما قرار بود ادغام شویم، این ادغام اساسا صورت نگرفته و بدتر نیز شده‌ایم.
اکنون در درون خود ما مغایرت‌ها کاملا محسوس و مشکلات کاملا هویداست.
اکبری خاطرنشان کرد: پس از 14 سال، اکنون سامانه‌ای به راه افتاده که متقاضی مدارک خود را تکمیل کرده و ابتدا واحد حقوقی بررسی کند که آیا فرد متقاضی اساسا مالک هست یا خیر.
به این خاطر که بسیاری تقاضا بر روی زمین دولتی صورت می‌دادند که مشکل‌آفرین می‌شد.
سپس این درخواست در حوزه میراث فرهنگی بررسی می‌شود تا مغایر با آن نباشد و بعد به قسمت معاونت سرمایه‌گذاری و گردشگری می‌رود تا پروژه گردشگری در چهارچوب خود تعریف شود و این روال 14 سال است که در سازمان انجام نمی‌شده و همه متقاضیان از همان اول به بخش گردشگری مراجعه می‌کردند.
لذا به نظر می‌رسد شکل‌گیری چنین روالی پس از 14 سال، برای رسیدن به ایده‌آل بسیار دیر است.
وی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارت‌خانه عنوان کرد: ما همگی معتقدیم که اکنون باید گردشگری جای نفت را بگیرد؛ نه در مملکت ما که در تمام دنیا چنین کاری صورت می‌گیرد و گفته می‌شود در 30 سال آینده برای هیچ‌کاری به جز گردشگری به بیرون از خانه نمی‌رویم.
پس اگر چنین موضوعی وجود دارد، برای ما مهم است که گردشگری ما در ایران چه چیز تعریف می‌شود، علاقه مردم به گردشگری چیست و حتی گردشگری خارجی که ارزآور است، چه علایقی دارد.
لذا این موضوع می‌طلبد که آمار بسیار دقیقی از این علایق، تعداد افراد و ذائقه‌های آنان و برنامه‌ریزی و سیاست‌ها داشته باشیم.
پس طبیعتا این کار در یک وزارتخانه شدنی‌تر است تا این که در یک دستگاه سازمانی زیرمجموعه ریاست جمهوری باشد.
ضمن این که یکی از ایرادات کار به سازمان ما آن است که آمار درستی در حوزه گردشگری نداریم.
به طور مثال این که یک گردشگر چقدر هزینه می‌کند یا یک شهروند اصفهانی به طور متوسط چند سفر داخلی می‌رود، شاید با تبدیل به وزارتخانه قیافه کاربردی‌تر و عینی‌تری می‌یابد.
حرکت رو به رشد خراسان رضوی در حوزه موزه‌ها
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود پیرامون آمار موزه‌های استان عنوان کرد: به طور کلی حوزه موزه‌های ما تحت نظر اداره کل موزه‌ها و زیرمجموعه حوزه میراث فرهنگی نظارت و مجوزهای مربوط به آن صادر می‌شود.
خوشبختانه در این حوزه نیز حرکت رو به رشد خوبی داشته‌ایم.
ضمن این که در گذشته‌های دور موزه‌ها به شکل دولتی بودند و خصوصا سازمان میراث فرهنگی این موزه‌ها را ایجاد می‌کرد.
هم‌راستا با آن بخش‌های دیگر دستگاه‌های دولتی به ایجاد موزه اقدام کردند که البته بدون هماهنگی و یا با هماهنگی حداقلی بود.
پس از آن به موزه‌هایی رسیدیم که توسط بخش‌های خصوصی ایجاد می‌شود و این فرصت، فرصتی غنیمت است که عمر آن مگر در موارد استثنا، بیش از یک دهه نیست.
اکبری ادامه داد: موزه آستان قدس همزمان با موزه ملی ایران در دهه‌های 1310یا 1309 ایجاد شده و بعد از آن موزه‌هایی مربوط به دستگاه‌هایی مثل شرکت نفت که در استان ما در شهر سبزوار موزه زیبایی را دارد و اولین موزه شرکت نفت در کشور تلقی می‌شود، موزه اوقاف، موزه‌های آموزش و پرورش، موزه آب و...
دیگر مواردی است که توسط سایر دستگاه‌ها ایجاد شده است.
وی در خصوص روال تاسیس موزه در بخش خصوصی، بیان کرد: قبل از این که هرکسی بخواهد موزه‌دار باشد، لازمه آن مجموعه‌دار بودن است.
به این معنا که باید با روال‌ مجموعه‌داری اشیا و آثار منقولی که دارد، فهرستی را معرفی و توان خود را اعلام کند.
در این صورت ما وی را مجموعه‌دار می‌شناسیم که البته این فرد حق خروج آثار خود را از کشور ندارد؛ غیر از این موضوع محدودیت دیگری وجود نداشته و به نوعی اشیای آن شخص شناسنامه‌دار خواهد شد.
لذا این موضوع مهمی است که متاسفانه بسیاری از علاقه‌مندان به تاسیس موزه در بخش خصوصی به آن وقوف ندارند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی افزود: از طرفی موزه‌های مردم‌شناسی با زندگی روزمره مردم عجین بوده و بسیار از آن‌ها استقبال می‌شود و مجموعه‌دار شدن در این حوزه نیز چندان کار سختی نیست.
همچنین، شعاری ایجاد شد مبنی بر این که در استان هر شهرستان یا حتی هر شهر حداقل یک موزه داشته باشد و جالب آن که اخیرا با این موضوع مواجه شدیم که در روستاها نیز به ایجاد موزه اقدام شود.
به این خاطر که موضوع روستاگردی و به نوعی بوم‌گردی‌ها این فضا را طلب کرد و ما نیز با آنان موافقت کردیم و همکاری‌هایی داریم.
از طرفی با توجه به این که در خصوص موزه‌های استان فضای مغفولی ایجاد شده بود، در حال حاضر دو یا سه موزه در حال بازنگری و چندین موزه در حال تاسیس است.
لزوم آشنایی بخش خصوصی با روال موزه‌داری
اکبری با اشاره به ایجاد چند موزه در روستاهای خلیل‌آباد، اضافه کرد: موزه زعفران سنو اولین موزه روستایی استان بود و در حال حاضر در خلیل‌آباد نیز قرار است این اتفاق صورت گیرد و امیدواریم که هر مکان جمعیتی یک موزه را دارا و در واقع کانونی برای برنامه‌های آن مکان باشد.
همچنین به عقیده من چیزی که می‌تواند به این فضا کمک کند، آشنایی بخش خصوصی با فضاهای موزه‌ای است.
در حال حاضر چیزی حدود 81 موزه در استان دارا هستیم که در این میان بخشی از آن مربوط به محیط زیست و بخشی مربوط به آستان قدس بوده و در شهر مشهد این رقم 30 موزه است.
ظرفیت تشکیل 1000 انجمن میراث فرهنگی در سطح خراسان رضوی
وی همچنین با اشاره به تشکیل انجمن‌های میراث فرهنگی مردمی در سطح استان بیان کرد: بالغ بر 1000 انجمن در سطح روستا، شهر و شهرستان پیش‌بینی کریم و لذا استان خراسان رضوی بالغ بر 1000 انجمن ظرفیت دارد که در حال حاضر حدود 600 انجمن تشکیل شده است.
این انجمن‌ها به صورتی است که میراث فرهنگی می‌تواند به آن‌ها اعتبار دهد و یا در فرایندهایی که میراث فرهنگی در حفظ و احیا داراست، مشارکت داشته باشد و کاملا یک بازوی اجرایی- عملیاتی آن هم به شکل مردمی به حساب می‌آید.
البته انجمن‌های میراث فرهنگی از قدیم بوده‌اند و مجددا در استان احیا شده‌اند.
انتهای پیام