کودتای 28 مرداد و شروع روابط جهت دار بین ایران و آمریکا

با تورق تاریخ و بازخوانی اولین قدرت نمایی آمریکا در ایران پس از جنگ جهانی دوم درمی‌یابیم سنگ اول که آغاز گر جنگ و پایان سکون بود را آمریکا به سمت ایران پرتاب کرد و بعدها بارها سنگ اندازی قدیمی خود را تکرار کرد.
به گزارش خبرنگار تشکل‌های دانشگاهی خبرگزاری فارس، مرضیه انبُری دبیر سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه الزهرا(س) طی یادداشتی به مناسبت مرداد نوشت: برای نسل به ستوه آمده از ناکارآمدی مسئولان و جویندگان کلید حل مشکلات در آن سوی مرزها ارتباط و یا عدم ارتباط با هیچ کشوری به اندازه آمریکا اهمیت ندارد.
سرزمینی که در میان آب های آن زنی با مشعل ایستاده و پیام آزادی را به دنیا مخابره می کند و مراکز قدرت و ثروت آن با چوب مقدس1 خود به روی پرده های نقره ای، آمریکا را به عنوان منجی موعود به مردم نشان می‌دهند و جوانانی خسته، از کشورهای در حال توسعه مسحور این تصویر رویایی می شوند.
اینجا ایران در تابستان 1398 پس از شکست توافق برجام هنوز عده ای چشم انتظار مذاکره ی مستقیم بین دولت ایران و آمریکا هستند تا بلکه معجزه ای برای حل مشکلات داخلی رخ دهد و جیغ های جماعت مدام آبان سال 58 را یادآوری می کند و مقصر وضع موجود را دانشجویانی می داند که به طمع کشف اسرار آمریکایی و اثبات جاسوسی آن ها در های سفارت را باز کردند.
اما لازم است برای کند و کاو رابطه از سال 58 عقب تر رویم و با اولین دولتی مواجه شویم که رجال آن دستان سیاستمداران آمریکایی را برای دوستی لمس کردند، یعنی حلقه ی یاران مصدق که سیاستمداران آمریکا در میان آن ها نشست و برخاست داشتند و در های سفارت آمریکا همواره به روی آن ها باز بود.
دکتر محمد مصدق، دست پرورده یک خانواده قجری قدرتمند و نماد ملی گرایی در ایران معاصر کسی که علی رغم تمام زاویه هایی که نیروهای اسلام گرا با وی داشتند اولین دولت قدرتمند را در عصر پسا مشروطه پدید آورد و به گواهی تاریخ مشروطیت جدیدی را بر حکومت شاهنشاهی تحمیل نمود .
شاید عامه ی مردم وی را صرفا با حضور در نهضت ملی شدن نفت بشناسند و کمتر کسی بداند او در طول سه سال نخست وزیری مقام شاه را از فرماندهی کل قوا به یک جایگاه تشریفاتی محدود کرد و چنان به امور مالی سیطره داشت که علاوه بر قطع حقوق‌های بی مورد به وابستگان شاه حتی هزینه های آشپزخانه ی دربار را کنترل می کرد.(فردوست، 1369: 173)2
برای پهلوی جوان که به دنبال احیای سلطنت مقتدرانه پدر بود تحمل یکه تازی مصدق امکان پذیر نبود و کنار زدن او را تنها راه بقای خود می دانست و در مرداد ماه 1332 کاسه ی صبر او لبریز شد.
26 مرداد 1332 شاه و ملکه در نوشهر اقامت داشتند بامداد آن روز زاهدی قرار بود کودتای اولیه را انجام دهد که به خاطر رعب و وحشت نیروهای نظامی تحت امر خود از غیبت شاه در تهران عملیات کودتا اجام نشد و عملیات برای مصدق فاش شد.
صبح 26 مرداد شاه با شنیدن این خبر به بغداد فرار کرد که به خاطر عدم استقبال سفیر ایران از خود ( به دستور مصدق ) عرصه را تنگ دید و به رم گریخت در آن جا نیز خواجه نوری ، سفیر وقت ایران در ایتالی ، از او استقبالی به عمل نیاورد.
هنگامی که شاه در ایران حضور نداشت توده ای های داعیه دار کمونیسم که جایی برای خود در حکومت وابسته به اروپا و آمریکا نمی دیدند به خیابان ها ریختند و ضمن پایین کشیدن مجسمه های شاه شعار جمهوری دادند ، مصدق نیز که خیابان های تهران را در اشغال عناصر توده ای دید مجددا با متحد استراتژیک خود آمریکا تماس گرفت و اعلام کرد میخواهد کنار بکشد اما غافل از آنکه آمریکایی ها قدرت گرفتن یک دیکتاتور نظامی را به نجات مصدق ترجیح میدادند در واقع آن ها نمی تواستند ثانیه ای پایگاه خود در منطقه را از حضور شاه مقبول یا نخست وزیر مقبول خالی بگذارند تا طعمه ی شوروی کمونیست شود و توده ای ها در تهران رژه ی پیروزی بروند.
ارتشبد حسین فردوست در خاطرات خود ذکر می کند که رئیس MI6 ایران مستقیما به وی گفته بود :« آمریکایی ها به دنبال دیکتاتور نظامی بودند ، ما ( انگلیسی ها ) آن ها را به بازگشت محمد رضا راضی کردیم.
» .(فردوست، 1369: 173)3
به این ترتیب تشکیلات سری انگلیس و آمریکا در ایران با اردوکشی خیابانی جمعیت های مدنظر در 28 مرداد 1332 از زاهدی حمایت کردند و با محاصره و دستگیری مصدق، اشغال پایگاه رادیو و اعلام نخست وزیری زاهدی، پرونده یک دولت ملی را بستند.
مصدق شخصیت خاکستری تاریخ ایران که هرچند انتقادات بسیاری از سوی امام خمینی(ره) به او وارد است، می توانست گامی در جهت جدایی حکومت از سلطنت بردارد اما با تکیه و افشای نیت تسلیم خود مقابل حزب توده نزد دوستان آمریکایی خویش سقوط خود را رقم زد.
وزارت امورخارجه آمریکا در سال های گذشته 375 قطعه سند منتشر نموده است که طبق آن دولت آمریکا 5 ملیون دلار برای انجام کودتا به زاهدی داده بود و یکی از مقامات سیا به نام "کرمیت روزولت" جهت نظارت بر انجام کودتا در تهران حضور داشته است.4
آمریکایی ها در روز پس از واقعه همواره خود منجی پهلوی اعلامی می کردند و این اقدام خود را پس از گذشت سالیان دراز اقدامی متعارف در قالب جنگ سرد می دانند هر چند که به نفرت مردم ایران از خود به خاطر این امر اذعان دارند.(کلینتون، 2014، فصل 18)5
حال به این جهت است که با تورق تاریخ و بازخوانی اولین قدرت نمایی آمریکا در ایران پس از جنگ جهانی دوم ، آن هم قدرت نمایی که به قیمت سرنگونی یکی از رجال وابسته به خود انجام دادند در می یابیم سنگ اول که آغاز گر جنگ و پایان سکون بود را آمریکا به سمت ایران پرتاب کرد و چه در ماجرای کمک به شاه فراری، حمله طبس، شلیک به هواپیمای مسافربری ایران در خلیج فارس، مذاکرات الجزایر و ...
بارها سنگ اندازی قدیمی خود را تکرار کرد و در ادامه این بازی قدیمی بین دو کشور لحظه ای ملامت کردن ایران برای خصومت نسبت به آمریکا با بدیهیات دنیای سیاست سازگار نمی باشد.
Hollywood هالییوود در لغت به معنای چوب مقدس.
فردوست، حسین.
(1369).
ظهور و سقوط سلطنت پهلوی.
تهران:اطلاعات
همان
انتشار اسناد دخالت آمریکا در کودتای 28 مرداد پس از 64 سال، Yjc.ir
کلینتون، هیلاری.
(2014).
تصمیم های دشوار
انتهای پیام/