نخستین همایش اقتصادی خزر و برخورد منافع کشورها

کارشناس سیاسی روس با اشاره به نخستین همایش اقتصادی خزر در «عشق‌آباد» گفت: در این نشست همسویی مواضع روسیه و ایران کاملا مشهود بود اما تداوم تلاش‌های بازیگران غیر ساحلی برای مداخله در مسائل این حوزه همچنان وجود دارد.
«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس در یادداشتی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد، دیدگاه‌های خود در مورد نتایج نخستین همایش اقتصادی خزر را مطرح کرد.
در این یادداشت آمده است: برگزاری نخستین همایش اقتصادی خزر در «عشق آباد» را می‌توان موفقیت آمیز عنوان کرد زیرا برای اولین بار است که کشورهای ساحلی به صورت اختصاصی موضوعات مربوط به همکاری‌های اقتصادی را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
این احتمال وجود دارد تعدادی از پروژه‌هایی که در این همایش با توجه به منافع و سود کشورهای این حوزه (نه منافع و سود سیاسی بازیگران غیر ساحلی) معرفی شدند، انگیزه‌های مشخصی جهت تحقق پیدا خواهند کرد.
البته به این معنا نیست که مشکل دخالت‌های خارجی در مسائل خزر از بین برود.
«پیتر بوریان» نماینده ویژه اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی در این همایش اعلام کرد که این اتحادیه مذاکرات خود جهت مشارکت احتمالی در ساخت خط لوله از طریق دریای خزر را تجدید و تشدید کرده است.
شاید با توجه به مواضع همسوی «مسکو» و «تهران» نسبت به بحث ساخت خطوط لوله از طریق دریای خزر که ضمن سخنرانی‌های «دمیتری مدودف» نخست وزیر روسیه و «بهروز نامداری» نماینده شرکت ملی گاز ایران مشاهده شد، بتوان بیانیه بوریان را اصلی ترین ماجراجویی همایش یادشده دانست.
البته مدودف به طور مستقیم در خصوص نوع نگاه روسیه نسبت به پروژه‌های ترانس خزر صحبت نکرد ولی نماینده ایران به صراحت مخالفت تهران با این موضوع را اعلام نمود.
همسویی مواضع روسیه و ایران را این نکته نیز تائید می‌کند که آنها هنوز اقدام به تصویب کنوانسیون وضعیت حقوقی خزر که در یک سال پیش در شهر «آکتائو» قزاقستان به امضا رسید، نکردند.
در صورتی که تحولات این حوزه به نفع روسیه و ایران نباشد، امتناع از تصویب کنوانسیون می‌تواند به ابزاری موثر برای حمایت از منافع 2 کشور تبدیل شود.
بحث مهم این است که روسیه و ایران در آینده تا کجا برای اقدامات هماهنگ آمادگی دارند.
زمان امضای کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر در ماه آگوست سال 2018 معلوم بود که مفاد مربوط به امکان تحقق پروژه‌های ترانس خزر می‌تواند به گونه مختلف تفسیر شود.
از جمله طرف ترکمنی در اواخر سال گذشته میلادی مبتکر ایجاد موسسه محیط زیست با حمایت سازمان ملل در «عشق آباد» شد.
بر اساس برنامه مقامات ترکمن، این موسسه باید تمام مطالعات و بررسی‌های مربوطه را انجام دهد.
این اقدام به نوعی تلاش در جهت خارج کردن تصمیمات مربوط به پروژه خط لوله گاز ترانس خزر از حوزه صلاحیت‌های «پنجگانه خزر» و انتقال آن به نهاد عالی بین المللی می‌باشد که زمینه برای پشتیبانی‌های آمریکا و اتحادیه اروپا را فراهم می‌کند.
این در حالی است که پروژه خط لوله ترانس خزر ذخایر تائید شده و پایگاه اقتصادی کافی در اختیار نداشته و حتی کوچکترین بازاریابی هم در این زمینه صورت نگرفته است.
علاوه بر این ترکمنستان حجم گاز مورد عرضه خود را اعلام نکرده و محاسبه‌ها برای قیمت نیز وجود ندارد و گذشته از این هیچ طرفی به عنوان خریدار خود را معرفی ننموده است.
آذربایجان به عنوان یکی دیگر از بازیگران مرتبط با این پروژه به صورت واقع بینانه‌تری توجه خود را روی برنامه‌های پنجگانه خزر به ویژه حمل و نقل متمرکز کرده است.
معلوم است که در این رابطه آمریکا و اتحادیه اروپا فشارهای جدی بر رهبری آذربایجان وارد می‌کنند.
شرکت نخست وزیر ازبکستان (حتی به عنوان مهمان) که قبلا به موضوع خزر و به ویژه بخش حمل و نقل توجه نشان داده بود، جالب به نظر می‌رسد.
البته در حال حاضر خطوط ارتباطاتی نصف النهاری مورد حمایت آمریکا و ازبکستان که هدف دور زدن قلمرو روسیه و ایران را در نظر دارند (نظیر پروژه «راه لاجورد» که اخیرا برای آن زیاد تبلیغ می‌شود)، به دلیل ملاحظات اقتصادی قادر به رقابت با دهلیزهای موجود در مسیر شمال-جنوب نمی‌باشند.
با این حال همانگونه که اشاره شد آمریکا و اروپا بر تلاش‌های خود برای مداخله در مسائل خزر ادامه خواهند داد به ویژه اینکه رئیس جمهور ترکمنستان در سخنرانی خود به این نکته تاکید کرد که محیط زیست نمی‌تواند گروگان منافع اقتصادی و تجاری باشد.
این دیدگاه به معنای تداوم توجه عشق آباد به منافع آمریکا و اتحادیه اروپا در دریای خزر می‌باشد.
انتهای پیام/.