نشست سه جانبه بغداد؛ گام‌هایی برای افزایش نقش آفرینی منطقه‌ای عراق
روز یکشنبه هفته جاری نشست سه جانبه وزرای خارجه سه کشور عراق، مصر و اردن در بغداد برگزار شد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،هدف از برگزاری نشست بغداد به روایت «احمد الصحاف» سخنگوی وزارت خارجه عراق مسائل و پرونده‌های مختلف از جمله مقابله با انواع پدیده تروریسم و مسایل منطقه‌ای و دو پرونده «معامله قرن» و «تنشهای ایران و آمریکا» بود.
این نشست در ادامه نشستی است که فروردین ماه سال جاری در مصر برگزار شد و سطح آن سران سه کشور بودند.نشست قاهره با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد که بر اساس آن سران سه کشور درباره تازه‌ترین تحولات منطقه بحث و تبادل نظر کردند و بر تصمیم خود برای همکاری و هماهنگی راهبردی برای بازگرداندن ثبات به منطقه و یافتن راه حل برای بحران‌هایی که تعدادی از کشورهای عربی از جمله فلسطین ، سوریه ، لیبی و یمن با آن مواجه هستند ، تاکید کردند.
درباره نشست قاهره تفاسیر زیادی منتشر شد.
برخی تحلیلگران، این نشست را تلاشی دانستند برای دور کردن عراق از ایران و عده ای نیز نظری عکس این تفسیر را داشتند یعنی تلاش عراق برای نزدیک کردن اردن و مصر به ایران.
اما کدام تفسیر به واقعیت نزدیکتر است؟
باید گفت که پس از دوره صدام به دلیل نزدیکی تاریخی، دینی و اجتماعی که بین ایران و عراق وجود داشته سبب شده که ملتها و دولتهای دو کشور روابط گسترده ای با یکدیگر داشته باشند و ما شاهد سفرهای متعدد مقامات سطح بالا و نیز مردم در دو سوی مرزها باشیم.
اگر نگاهی به دستور کار نشست بغداد داشته باشیم اگرچه جزئیاتی از آن منتشر نشده اما دو محور اصلی را دنبال کرده است، اول معامله قرن و دوم تنش میان ایران و آمریکا.
نگاهی به مواضع سه کشور حاضر در نشست نسبت به این دو محور نیز می تواند یاریگر ما در تحلیل محتوای نشست باشد.
معامله قرن و موضع سه کشور
درباره معامله قرن باید گفت که اگرچه اردن در ابتدا با آن همراهی کرده و در نشست های مربوط به آن نیز حضور دارد اما پادشاه اردن به دلایل بسیار از جمله بیم از فروپاشی حکومت خود و نیز تجزیه کشور از ادامه همراهی با آن دست کشیده و در حال حاضر با فشارهایی که گاه و بیگاه از سوی پامپئو و بولتون به اردن وارد می شود مجبور است در نشستها شرکت کند.
یکی از پایه های سناریوی معامله قرن که از سوی آمریکا و اسرائیل طراحی و در حال اجراست، کوچ فلسطینیان ساکن غزه به اردن و اقامت آنها در این کشور است و این موضوع خوشایند پادشاه اردن نیست.
درباره مصر نیز همین نکته قابل ذکر است که اگرچه یکی از سه ضلع اعلام معامله قرن به همراه عربستان و آمریکا بود، اما در ماه های اخیر رضایت چندانی از اجرای آن نداشته و خروج مصر از ناتوی عربی که نقطه ثقل آن به شمار می رفت باعث ناکام ماندن این طرح شد.
عراق نیز از ابتدا اعلام کرد که بر موضع خود درباره آرمان فلسطین پایبند بوده و اجازه نمی دهد حقوق ملت فلسطین پایمال شود.
در همین خصوص عادل عبدالمهدی در دیدار نخست وزیر تشکیلات خود گردان فلسطین برمخالفت عراق با هر گونه پروژه و طرحی برای اسکان آوارگان فلسطینی در کشورهای میزبانشان با هدف جلوگیری از بازگشت آنها به سرزمین مادریشان یعنی فلسطین تاکید کرد.
وی با شرافتمندانه خواندن مخالفت ها با توطئه معامله قرن خاطر نشان کرد موضع عراق در قبال مسئله فلسطین ثابت است.
موضع ایران نیز در قبال فلسطین برای همگان روشن است.
روابط ایران و آمریکا و موضع حاضران نشست بغداد
درباره تنش اخیر بین ایران و آمریکا اردن و مصر موضع فعال و روشنی نداشته و بیشتر سکوت اختیار کرده اند.
اما عراق در این خصوص فعالانه وارد عرصه شده و با این برهان که تحریم های تحمیلی علیه ایران از سوی آمریکا مغایر قوانین بین المللی بوده، همه تلاش خود را به کار بسته تا در وهله اول مانع تشدید تنشها شود و در وهله دوم با نقش آفرینی یا میانجیگری خود بتواند این تنش را از طریق سیاسی حل و فصل کند.
ابتکار عمل منطقه ای عراق
علاوه بر نشست سه جانبه فوق، اواخر فروردین ماه نیز بغداد میزبان نشست روسای مجالس کشورهای همسایه بود.
محور این نشست نیز شکل گیری نظام منطقه ای جدید بود که عراق طی یک سال گذشته در سطح رئیس جمهور، نخست وزیر و رئیس مجلس آن را در منطقه دنبال می کند.
در همین خصوص حلبوسی در نشست روسای مجالس اظهار داشت: عراق دیگر درباره ایده محوربندها و جانبداری ها نگرانی ندارد بلکه درصدد ایجاد شراکت راهبردی با همه کشورهای همجوار است.
وی با تاکید بر ضرورت ایجاد یک دیدگاه مشترک بین عراق و کشورهای همجوار، ابراز امیدواری کرد که در راستای ایجاد یک طرح فراگیر منطقه ای، این گونه اجلاس ها منجر به ایجاد یک دیدگاه مشترک بین عراق و کشورهای همجوار شود.
نتیجه گیری
نگاهی به مطالب ذکر شده نشان می دهد که اولا محورهای مورد بررسی در نشست سران و وزرای خارجه سه کشور عراق، مصر و اردن از جمله موارد مورد توجه ایران بوده و دیدگاه های حاضران نیز یا مانند قضیه فلسطین به ایران نزدیک بوده و یا در ماجرای تنش بین تهران و واشنگتن به دنبال حل موضوع از طریق دیپلماسی هستند که این نیز خواسته ایران در ماجرای برجام است.
همینطور باید گفت که برگزاری این نشست ها نه برای دور کردن عراق از ایران بلکه به ابتکار بغداد و برای نزدیک کردن نگاه های منطقه ای به مسائل و بحرانهاست.
عراق پسا داعش به دنبال نقش آفرینی منطقه ایست و طی یک سال گذشته نیز نشان داده که اراده ای جدی برای این کار دارد.
همه مقامات رسمی و رهبران سیاسی این کشور از جمله روسای قوا، رهبران جریان های مختلف عراق نیز بر همین اعتقاد هستند که عراق باید تبدیل به پلی برای نزدیک کردن کشورهای منطقه باشد و ابتکار عمل را در این خصوص در دست بگیرد.
مهمترین مسائل منطقه را می توان درگیری های منطقه ای بین ایران و عربستان، یمن، مسئله فلسطین و نیز موضوع برجام و خروج یکجانبه آمریکا از این توافق دانست که بر کل منطقه تاثیرگذار است و بر همین اساس عراق نیز روی این موضوعات تمرکز کرده و خواستار حل و فصل آنها از طریق مسالمت آمیز و دیپلماسی است.
بر همین اساس می توان گفت که نشست سه جانبه بغداد آغازی برای این مسیر است و احتمالاً باید در آینده شاهد افزایش کیفی و کمی این قبیل نشست ها با میزبانی بغداد باشیم که هم در جهت کاهش تنش های منطقه ای است و هم افزایش پرستیژ سیاسی بغداد و ارتقای جایگاه منطقه ای عراق است.
انتهای پیام/