از آفات نظام دانشگاهی تا ماجراهای مجلس
بررسی آفات نظام دانشگاهی ایران، ماجراهای مجلس در رأی اعتمادها و تعامل با دولتی‌ها و لزوم توجه به ظرفیت‌ها و گرفتاری‌های سمنان بخشی از محورهای گفت‌وگوی خبرنگار فارس با استاد دانشگاه و نماینده سابق مردم دامغان در بهارستان است.
بررسی آفات نظام دانشگاهی ایران، ماجراهای مجلس در رأی اعتمادها و تعامل با دولتی‌ها و لزوم توجه به ظرفیت‌ها و گرفتاری‌های سمنان بخشی از محورهای گفت‌وگوی خبرنگار فارس با استاد دانشگاه و نماینده سابق مردم دامغان در بهارستان است.
خبرگزاری فارس سمنان- حسن رضاییان: «عبدالرحمان رستمیان» نامی آشنا در عرصه دانشگاهی و استان سمنان است.
او علاوه بر در اختیار داشتن کرسی تدریس در دانشگاه، یک دوره نیز نماینده مردم شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی بوده است.
حضور در جایگاه معاونت اجتماعی و فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ریاست ششمین سمپوزیوم و سومین جشنواره ملی خودمراقبتی، آموزش بیمار و دبیری علمی کنگره انجمن روماتولوژی ایران و سال‌ها تدریس در دانشگاه و چندین عنوان آموزشی و اجرایی دانشگاهی دیگر ما را بر آن داشت تا آفات نظام دانشگاهی ایران را در گفت‌وگو با وی بررسی کنیم و راهکارهای برون‌رفت از مشکلات فعلی این بخش را جویا شویم.
البته عضویت رستمیان در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نهم و نمایندگی مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی نیز وسوسه‌ای بود برای اینکه از او پرسش‌های درباره جریانات مهم بهارستان ازجمله روند رأی اعتماد نمایندگان خانه ملت به وزرای پیشنهادی دولت بپرسیم و در بخشی نیز مشکلات و ظرفیت‌های استان سمنان را بررسی کرده‌ایم؛ این گفت‌وگو را بخوانید.
توسعه بی‌مورد زیرساخت‌های دانشگاهی
فارس: با سلام.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که امروز در کشور وجود دارد، مدرک‌گرایی صرف و بی‌توجهی به امر تناسب مدارک دانشگاهی، مهارت‌آموزی و بازار کار است.
شما به‌عنوان فردی که سال‌ها در دانشگاه کرسی تدریس داشته‌اید، بارزترین آفات نظام دانشگاهی ایران را در چه اموری می‌دانید؟
رستمیان: با سلام به شما و همکارانتان.
گسترش دانشگاه‌ها در کشور بدون کیفیت است؛ تنها دنبال دادن مدرک دکتری هستیم و نیازسنجی باید اصل نخست در کالبد آموزش به‌خصوص در دانشکده‌های پزشکی باشد.
زیرساخت‌های دانشگاهی در رشته‌هایی در استان سمنان در برخی موارد بی‌مورد توسعه یافته است.
توسعه رشته‌ها و پذیرش دانشجو در آن‌ها باید متناسب با نیاز جامعه و وجود بازار کار انجام شود که در نظام دانشگاهی ایران به معضلی کشوری تبدیل شده است.
تنها دنبال مدرک دکتری هستیم
فارس: همین نبود شغل مناسب در بازار کار سبب مهاجرت نخبگان کشور می‌شود؟
رستمیان: متأسفانه یکی از پدیده‌های نامطلوب در نظام دانشگاهی ایران، مهاجرت دانشجویان و ادامه تحصیل آن‌ها در خارج کشور است.
برخلاف دانشگاه‌های کشور، در دانشگاه‌های خارج به دانشجویان پروژه‌هایی می‌دهند که تولیدی است؛ به این معنا که در انتها، محصول موردنیاز آن کشور تولید می‌شود.
متأسفانه تنها در سیستم دانشگاهی کشور دنبال دادن مدرک دکتری هستیم؛ به نیاز آن رشته در داخل کشور و به وجود بازار کار برای فارغ‌التحصیلان فکر نمی‌کنیم.
پروژه‌ای با جنبه تولیدی در دست دانشجویان نمی‌بینیم و این مشکل جدی در سیستم دانشگاهی کشور است و باید از سوی متولیان امر برطرف شود.
دانشکده‌ها نیازسنج نیستند
فارس: به‌نوعی، نیازسنجی صحیح در نظام دانشگاهی ایران صورت نمی‌گیرد.
رستمیان: بله.
گسترش دانشگاه‌ها در کشور بدون کیفیت است و کیفیت و خروجی متناسب با نیاز جامعه را در خود ندارد.
امروز متأسفانه شاهد این مشکل زیربنایی در دانشگاه‌های استان سمنان هم هستیم.
دانشکده‌های پزشکی نیازسنج نیستند؛ در حالی که در راستای رفع مشکلات و کمبودهای این سیستم باید نیازسنجی صحیحی داشته باشند.
نیازسنجی باید در کالبد دانشکده‌های پزشکی باشد؛ به‌طور مثال، در رشته پرستاری نیاز به نیروی انسانی داریم؛ پس نیازسنجی در این بخش باید در اولویت برنامه‌های دانشکده پزشکی باشد.
دانشگاه‌ها باید در این بخش (رشته پرستاری) فعال و بر مدار نیازسنجی حرکت کنند تا فارغ‌التحصیلان زیادی در این رشته داشته باشیم.
دانشکده‌های پزشکی باید با عینک نیازسنجی رشته‌های موردنیاز در سیستم بهداشت و درمان را افزایش دهند و دانشجویان زیادی را جذب کنند؛ زیرا بازار کار برای آن‌ها فراهم است و تنها مشکل، کمبود نیروی انسانی است.
قانون‌مند عمل شود
فارس: این نیازسنجی چطور باید انجام شود؟
رستمیان: توجه به پایه‌های تحصیلی موردنیاز در داخل کشور امر مهمی در مسیر نیازسنجی است.
توجه به دوره‌های کاردانی، کارشناسی و دکتری از ابزارهای نیازسنجی در دنیا است.
دانشگاه‌های خارجی با این نگاه در رشته‌هایی مانند کارشناسی و دکتری دانشجو جذب کرده و فارغ‌التحصیل دارند.
اگر نیازسنجی نادیده گرفته شود، پیامدهای منفی به همراه دارد؛ عدم توجه به مقوله مهم نیازسنجی، هزینه‌های انجام‌شده از بیت‌المال را هدر می‌دهد.
قانون هم تأکید دارد تا بر اساس نیاز جامعه تلاش کنیم و باید در حوزه‌های مختلف قانون‌مند عمل شود.
ضعف‌ها و کمبودهای طرح تحول سلامت
فارس: شما سال‌ها در بدنه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت داشته‌اید.
یکی از طرح‌های ارائه‌شده از سوی دولت، طرح تحول سلامت بود.
این طرح را چطور ارزیابی می‌کنید؟
رستمیان: طرح تحول سلامت از نقاط مثبت کارنامه دکتر قاضی‌زاده‌هاشمی در دولت دوازدهم بود و با وجود همه موفقیت‌ها، ضعف‌ها و کمبودهایی هم وجود دارد که باید رفع شود.
از برنامه‌های مهم در دستور کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت دوازدهم، کاهش هزینه‌های درمان بوده است؛ اما خدمات بیمه‌ها باید فراگیر باشد و توجه ویژه‌ای به پزشک خانواده انجام شود.
نقایص و ضعف‌های زیادی داریم
فارس: زمانی که در مجلس بودید، حس می‌کردید معرفی وزرای دولت به مجلس شورای اسلامی بیشتر بر اساس رفاقت و کار باندی و حزبی بود یا شایسته‌سالاری و سطح علمی و اجرایی؟
رستمیان: مدیر با مدیریت تفاوت زیادی دارد.
باید فرایند مدیریتی در وزارتخانه‌ها در بدنه دولت تعریف شود؛ زیرا یک وزیر باید مدیریت خوبی را بر مجموعه‌اش اعمال کند.
باید فرایندها و سیستم مدیریتی خوب در وزارتخانه‌ها متناسب با حوزه فعالیت‌های آن‌ها تعریف شود؛ متأسفانه در این حوزه نقایص و ضعف‌های زیادی داریم.
رئیس‌جمهوری در انتخاب وزرا باید دقت عمل بالایی داشته باشد و از بهترین‌ها در رأس وزارتخانه‌ها متناسب با ساختار تخصصی آن وزارتخانه استفاده و وزیر مربوطه را انتخاب کند.
وزرای خوبی در کابینه دولت‌ها داشته‌ایم؛ اما در مجموع فرایند خوبی در انتخاب وزرای وزارتخانه‌های مختلف وجود نداشته است.
وزرای پیشنهادی باید با سوابق مدیریتی پلکانی، تجربیات خوبی در عرصه مدیریتی داشته باشند؛ رئیس‌جمهوری هم وزرایی از جنس ساختار و ماهیت وزارتخانه‌ها انتخاب کند؛ چراکه چنین وزیری با کمبودها و مشکلات آشنا است و می‌تواند گام‌های محکم‌تری در راستای رفع آن کمبودها بردارد.
همواره تأکید داشتیم تا رئیس‌جمهوری، لیست وزرا را به دور از رفاقت و دوستی ببندد و بهترین افراد را در کابینه دولت وارد کند.
وزرا هم باید با رفتار مدیریتی آشنا باشند؛ تعامل و به‌کارگیری همه ظرفیت‌ها از اصول رفتارهای مدیریتی به شمار می‌رود.
توصیه همیشگی ما این است که وزرا در وزارتخانه‌ها مباحث سیاسی را دخالت ندهند و دنبال پیشبرد اهداف وزارتخانه‌ها باشند و از ظرفیت گروه‌های خاص استفاده نکنند.
مردم نامحرم نیستند
فارس: جریان رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی به وزرای دولت بر اساس همین مؤلفه‌هایی بود که می‌فرمایید؟
رستمیان: مسائل سیاسی در سرعت رأی اعتماد مجلس به دولت دوازدهم تأثیر گذاشته و تعاملات خوبی بین مجلس شورای اسلامی با دولت دوازدهم وجود داشت.
پخش زنده مراسم رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت در مجلس شورای اسلامی حرکت خوبی بود که رسانه ملی انجام داد و مردم از جریان و شرایط حاکم بر کشور آشنا شدند و در جریان امور قرار گرفتند.
پخش زنده این مراسم نشان داد که مردم با مسائل سیاسی کشور نامحرم نیستند؛ مردم در مسائل سیاسی و سایر حوزه‌های دیگر در نظام جمهوری اسلامی به‌عنوان نظام مردم‌سالار مشارکت دارند و موضوعی در مجلس شورای اسلامی وجود ندارد تا از چشم مردم دور باشد، بلکه مجلس از نمایندگان مردم تشکیل شده است.
برخی از تعاریف از وزرا بی‌مورد بود
فارس: نمایندگان بیشتر به افراد رأی می‌دهند یا برنامه‌ها؟
رستمیان: همواره انتظار داشتیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی بیشتر به برنامه‌های پیشنهادی وزرا بپردازند و از این طریق، عیوب برنامه‌ها را بگیرند.
در جریان رأی اعتماد، برخی از تعاریف نمایندگان از وزرای پیشنهادی اغراق‌آمیز بود.
نمایندگان باید بهتر و بیشتر وارد صحنه بررسی برنامه‌های وزرای دولت می‌شدند و در جهت ارتقای فکری مدیریتی تصمیم‌گیری می‌کردند.
بهتر بود جریان دادن رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت محتوایی‌تر باشد؛ در این دوره، انتقاد به برنامه برخی از وزرا را شاهد نبودیم، برخی از تعاریف از وزرا بی‌مورد بود و جای بیان اشکالات مدیریتی شاهد این موارد بودیم.
در این دوره، در مجموع نگاه مجلس شورای اسلامی دادن رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم بود تا از دولت حمایت کند و میزان رأی‌ها به وزرای دولت دوازدهم بالا بود.
فارس: پس چرا برخی وزرای پیشنهادی رأی نیاوردند؟
رستمیان: احتمال می‌دادیم برخی‌ها در فهرست وزرای پیشنهادی رأی نیاورند؛ زیرا عملکرد برخی از آن‌ها ضعیف بود.
نمایندگان باید بیشتر روی عیوب وزارتخانه‌ها کار کنند و بخشی از عملکرد ضعیف وزرا به همین بی‌توجهی‌ها برمی‌گردد.
کم‌آبی؛ سنگ لای چرخ توسعه
فارس: مهم‌ترین توانمندی‌ها و موانع توسعه استان سمنان را در چه می‌بینید؟
رستمیان: کشاورزی، دامداری و صنعت فرصت‌های مهم در استان سمنان برای رشد و توسعه است؛ اما کم‌آبی سنگی لای چرخ توسعه، عمران و آبادانی استان محسوب می‌شود و این معضل، صنعت، کشاورزی و دامداری را در استان تحت‌الشعاع قرار داده است.
کم‌آبی زمینه‌ساز مهاجرت از روستاهای استان سمنان شده است.
مهاجرت از روستاها به عدم تأمین نیاز استان سمنان به آب کافی برمی‌گردد و اگر طرح‌های موردنیاز در این بخش اجرا نشود، ثروت‌ها در روستا مثل درختان کهن‌سال و باغات از بین می‌رود.
امروز شاهد تغییر الگوی کشت به سمت کشت گلخانه‌ای در برخی نقاط استان هستیم؛ ولی این موضوع مشکلی را برطرف نکرده است.
عدم تحقق انتقال آب دریای خزر برای تأمین آب موردنیاز استان سمنان به تعطیلی برخی صنایع منجر می‌شود و از طرف دیگر، مهاجرت‌ها را افزایش می‌دهد.
تأمین آب استان سمنان باید در اولویت قرار گیرد و این اقدام برای رفع مشکلات کم‌آبی استان انجام شود.
تدوین نسخه پیشرفت استان‌ها
فارس: بخش عمده بودجه دولت در حوزه جاری هزینه می‌شود؛ این امر را چطور باید مدیریت یا ساماندهی کرد؟
رستمیان: دولت باید حوزه‌های اولویت‌دار در استان‌ها را اولویت‌بندی و بودجه‌گذاری کند؛ متأسفانه دولت بزرگ است و اکثر بودجه‌ها در بخش جاری هزینه می‌شود.
دولت باید در راستای رونق اقتصادی از بخش خصوصی حمایت کند و ظرفیت‌های استان‌ها شناسایی، مشخص و تعریف شود.
با شناسایی این ظرفیت‌ها باید نسخه پیشرفت برای استان‌ها با ساختار واقعی نوشته شود که متأسفانه هنوز این مهم محقق نشده است.
مناطق محروم همواره محروم‌تر می‌شوند
فارس: یکی از شعارهای انتخاباتی کاندیداها همواره توجه به مناطق محروم است؛ اما واقعاً چرا به مناطق دورافتاده ازجمله در استان سمنان کمتر توجه می‌شود؟
رستمیان: منابع کشور باید به ازای افراد تقسیم شود و اگر به مراکز جمعیتی در روستاها و شهرها اعتبار تخصیص دهیم، این مناطق در توسعه موفق می‌شوند.
الآن این‌گونه نیست و توزیع مناسب منابع را در کشور نداریم و به این دلیل، مناطق محروم همواره محروم‌تر می‌شوند.
مدیریت ضعیف هم در رخ دادن چنین شرایطی دخیل است تا نتوانیم از منابع درست استفاده کنیم.
فارس: یعنی مشکل عمده در نحوه توزیع اعتبارات و بودجه‌هاست؟
رستمیان: دست نظام اداری جای ایجاد فرصت برای مناطق مختلف دائم به سمت دولت دراز است.
خیلی از فرصت‌ها از بین می‌رود و ما نتوانسته‌ایم این سیستم را درست طراحی کنیم و در مجموع، توزیع بودجه مطابق با فرصت‌های استان‌ها نبوده است.
می‌توانیم در مناطق محروم با استفاده از ظرفیت‌های موجود ثروت‌افزایی و اشتغال‌زایی کنیم و مردم برخی نقاط این کار را کرده‌اند و در مناطق کوچک نسبت به مراکز استان‌ها این بحث ضعیف‌تر است.
استان‌ها با قوی کردن مردم می‌توانند قدرتمندتر شوند و شهرهای کوچک و روستاهایشان را قوی کنند.
امروز باید شاخص‌های رشد را اعتباربخشی و مدیریت‌ها را قوی کنیم و این می‌تواند راهکاری مناسب در رفع محرومیت‌ها باشد.
به تدبیر درست نیاز داریم
فارس: مردم مناطق محروم عمدتاً توان مالی پایینی دارند، چطور خود را در کسب‌وکار و رشد قوی کنند؟
رستمیان: طبق احادیث، بیشترین آسیب، عدم تدبیر درست است؛ چون ترس از این موضوع طبق روایات بیشتر از فقر است.
باید تدبیر درست در محرومیت‌زدایی در کشور داشته باشیم و این به رفع مشکلات کمک می‌کند.
در برخی موارد به خاطر نداشتن تدبیر و مدیریت به مشکل برخورد کرده‌ایم و باید تدبیر را در دستور کار قرار دهیم.
البته به تدبیر درست نیاز داریم و امروز در بحث واردات و امور اقتصادی این تدبیر را نمی‌بینیم.
از طرفی هم باید به دانشگاه‌ها در این زمینه نگاه کنیم؛ اگر دانشگاهی به درد استان و کشور نخورد، دانشگاه نیست.
حرکت دانشگاه‌ها به سمت نسل سوم، سیاست جهانی بوده است و دانشگاه‌ها باید در این مسیر به کمک بیایند و تنها مقاله‌نویسی اهمیت ندارد؛ دانشگاه اگر به درد کشور نخورند و در محرومیت‌زدایی اثر نگذارد، نقش خود را ایفا نکرده است.
کشور ما ظرفیت لازم برای انجام کامل عملیات محرومیت‌زدایی را دارد و با موقعیت جغرافیایی و منابعی که داریم، می‌توانیم مشکلات را برطرف کنیم.
فارس: با سپاس از فرصتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار دادید.
رستمیان: امیدوارم موفق باشید.
از حسن نظر شما سپاسگزارم.
انتهای پیام/74035/و
