اگر به نیازهای جوانان توجه نکنیم سکولاریزاسیون قطعی است

یک استاد دانشگاه گفت: اگر به همه ابعاد دین و همچنین شرایط سختی که جوانان ما دارند و نیازهای آنان توجه نکنیم الحاد، سکولاریزاسیون و...
قطعی است.
به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت‌های دینی خبرگزاری فارس، «علم الهیات و مسأله دین‌داری» تازه‌ترین موضوع مجله تصویری علوم انسانی «زاویه» در شامگاه روز گذشته (چهارشنبه ۹ مرداد ماه) بود که از شبکه چهار پخش شد.
این برنامه با حضور حبیب‌الله رحیم‌پور ازغدی سردبیر فصل سیزدهم مجله تصویری علوم انسانی «زاویه»، همایون همتی استاد ادیان و عرفان تطبیقی در دانشگاه‌های ایران و آلمان و امیرعباس علی‌‌زمانی دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.
*علی‌‌زمانی: گوهر و جوهر دینداری، ایمان است
علی‌‌زمانی با تأکید بر اینکه برای پاسخ به وضعیت دینداری در جامعه ایران به پذیرش جایگاه جامعه دانشگاهی برای برخورد علمی با این مسأله احتیاج داریم، گفت:‌ ابتدا تعریف مفهوم دین و سپس مفهوم دینداری، جامعه دیندار، شاخص‌های دینداری و حدود و ثغور آن را نیاز داریم.
وضعیت دینداری را ممکن است رعایت شعائر دینی تعبیر کنیم.
گاهی نیز منظورمان معرفت دینی، ایمان دینی، عشق دینی و اخلاق دینی است.
وی با بیان اینکه انقلاب اسلامی مانند بهار و محصولی برای دینداری در کشور بوده است، افزود: آیا ما توانسته‌ایم از این درخت استفاده کنیم؟
گاهی ما از روشن‌ شدن بعضی مسایل ترس داریم.
باید قبول کنیم جامعه نیز مانند فرد باید چک شود و مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد و با این مسائل باید علمی مواجه شد.
استاد دانشگاه تهران بیان داشت:‌ به تعبیر شهید مطهری حد نصاب دین داری را باید مشخص کنیم تا معلوم شود آن طرف آن بی دینی است.
گوهر و جوهر دینداری باید معیار ارزیابی ما باشد.
بر اساس آیه «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْب» می‌گویم گوهر و جوهر دینداری، ایمان است.
وی ادامه داد: گاهی برخی را می‌بینیم که ظواهر دینی را رعایت نمی‌کنند و می‌گوییم دین از دست‌ رفته است.
گاهی هم وقتی به حرمی می‌رویم و یا حضور پرشور مردم در شب‌های احیا را می‌بینیم قضاوت دیگری می‌کنیم.
شأن فیلسوف این است که عمیق‌تر به مسایل نگاه کند.
اگر عمیق با این مسایل برخورد نکنیم این بحران‌ها می‌تواند برای ما دردسرساز باشد.
*همتی: برای دین بیش از ۳۰۰ تعریف ذکر شده است/ دینداری، تجلی دین در زندگی ماست
در ادامه همتی با بیان اینکه برای دین بیش از ۳۰۰ تعریف ذکر شده است، اظهار داشت: تعاریف ماهوی، کارکردی، عاطفی، ارزیابانه، روان‌شناختی، فلسفی، ترنسندنتال و...
.
حد و رسم ارسطویی هم امروز منسوخ شده است.
وی افزود: گوهر دین از زمان شلایر ماخر احساس وابستگی به یک مبدأ عنوان شده است.
یا احساس مخلوق بودن و این که آدمی بداند هستی او از خودش نیست و به جایی وابسته است و این احساس همان گوهر دین است که عبارت است از ایمان.
رودلف اتو در کتاب «مفهوم امر قدسی» معتقد است گوهر دین، تجربه (نومینوس) است.
البته تجربه‌ای فرامادی که به تور عقل در نمی‌آید.
این استاد ادیان خاطرنشان کرد:‌ نومینوس (Numinous) که معادل خداست را با ۳ صفت می‌توان تجربه کرد: یکی اینکه فراتر از عقل و اسرار آمیز است و با عقل نمی‌توان آن را فهمید؛ دوم اینکه هیبت‌ناک است.
هیبت با وحشت فرق دارد و ترس همراه با احترام و رعایت حریم است.
بدین درگاه حافظ را چو می‌خوانند می‌رانند؛ سومین صفت جذابیت و جاذبه خداوند است.
وی افزود: خداوند نامحدود است و انسان محدود.
پیامبر (ص) می‌فرماید: ما عرفناک حق معرفتک.
تعریف حضرت علی (ع) از دین یا ایمان این است: اقرار به لسان، عمل به ارکان و تصدیق به قلب؛ که این تعریف همه ابعاد تجربی، معرفتی و مناسکی را در خود دارد.
دانش ادیان که توسط فردریش ماکس مولر تأسیس شد نگاه تجربی به دین دارد.
روانشناسی دین، فلسفه دین و...
را شامل می‌شود که ۱۰ شاخه دارد.
همتی با بیان اینکه برای بررسی علمی میزان دینداری مردم این معضل وجود دارد که در پرسشنامه‌ها چه شاخص‌هایی را برای دینداری در نظر بگیرند، ابراز داشت: میان دین (Religion) و دینداری (Religiosity) تفاوت وجود دارد.
دینداری، تجلی دین در زندگی ماست.
گفته شده «اوّلُ الدّین مَعرفَه الله» که به نوعی همان ایمان به غیب است.
علی‌زمانی: دین اساسی‌ترین و زیباترین جلوه غیب در شهود است
علی‌زمانی در ادامه تصریح کرد: دین یک جهت‌گیری و روی‌آوردن وجودی است.
این جهت‌گیری ابعاد مختلف دارد.
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: روزی می‌آید که دین مثل پوستین وارونه می‌شود.
یا ظرفی که محتویات آن ریخته باشد و تهی شده باشد.
گاهی یک جامعه ممکن است خود را دیندار بداند اما آن پوستین را وارونه پوشیده باشد.
وی گفت: با رویکرد فیلسوفانه و الهیات جدید مایلم به مخاطرات جامعه کنونی بپردازم.
دینداری نسبت و مواجهه انسان با خداست.
دینداری امری انسانی است و در زمان و فرهنگ و شرایط تاریخی رخ می‌دهد و در انسان‌ها متفاوت است.
باید بپذیریم که سؤال درباره وضعیت دینداری را می‌توانیم درباره بی‌دینی هم بپرسیم.
استاد دانشگاه تهران ابراز داشت:‌ نمی‌توانیم دینداری را از شرایط عینی جامعه مثل عدالت، فقر، تضاد طبقاتی، آزادی، اخلاق و حتی شرایط جغرافیایی جدا کنیم.
پل تیلیش (Paul Tillich) می‌گوید متکلمان مثل طبیبان می‌مانند و با انسان‌های زنده روبه‌رو هستند.
اگر ما دغدغه دینداری داریم باید اجازه دهیم صادقانه شرایط موجود بررسی شود.
وی با اشاره به اینکه دین اساسی‌ترین و زیباترین جلوه غیب در شهود است، ادامه داد: از آرمان‌ها و صفای ابتدای انقلاب که در زمان جنگ حاکم بود فاصله گرفته‌ایم و حتی راجع به آسیب‌شناسی دینداری صادقانه حرف نمی‌زنیم و دچار خودسانسوری هستیم.
تصور می‌کنیم اگر صادقانه حرف بزنیم جور دیگری تعبیر می‌شود و ترویج بی‌دینی می‌شود.
حتی سازمان شریفی مثل صداوسیما بیش از حد احتیاط می‌کند.
همتی: دینداری ما آمیخته به جهل ماست
همتی با اشاره به اینکه دین فرابشری است و خطا ندارد، بیان داشت: اما دینداری ما آمیخته به جهل و خطاها و هواهای نفسانی ماست.
وقتی دین وارد جامعه‌ای می‌شود آن جامعه از پیش فرهنگ میزبانی داشته است و دین با آن فرهنگ تعامل می‌کند.
سورن کیرکگور و همچنین عرفای ما گفته‌اند که دین، یک جهت‌گیری وجودی است.
وی افزود: دینداری برخلاف دین که امری واحد است، جلوه‌های متفاوت و متعددی دارد و به ظرف فرهنگ و حتی تیپ‌های شخصیتی افراد بستگی دارد.
وقتی روژه گارودی به ایران آمده بود با هم بحثی داشتیم.
او می‌گفت من اروپایی هستم و سبک زندگی من اروپایی است و خیلی از توصیه‌های دینی شما به کار من نمی‌آید؛ بنابراین می‌بینیم که صبغه و رسوبات فرهنگی تأثیرات خود را می‌گذارند.
این استاد ادیان با تأکید بر اینکه سویه‌ها و ابعاد دین به آموزش و تبلیغات دینی مربوط می‌شود، خاطرنشان کرد: وقتی در جامعه ما در برهه‌ای از زمان بر یک بُعد دین تأکید می‌شود و آن قدر جوان‌ها را تحت فشار می‌گذارند که از اصل دین زده می‌شوند، به این معنا نیست که دین بد است بلکه دینداری‌های ما مشکل دارد.
چیزهایی از ما دیده‌اند که از دین زده شده‌اند و به سمت راه‌های انحرافی مختلف روی آورده‌اند.
وی ادامه داد: بنده هم معتقدم که در جامعه امروز ما ریاکاری وجود دارد.
برخی از افراد دین دار احساس کرده‌اند اگر این گونه باشند مزایای بیشتری برایشان دارد.
البته تعمیم نمی‌دهم و خوشبختانه اکثراً این گونه نیستند.
دینداری صرفاً مناسکی و فقاهتی و کم‌رنگ‌کردن ابعاد فلسفی و عرفانی که بسیار جاذبه دارند، آسیب زاست.
خیلی از شخصیت‌های غربی را می‌بینیم که شیفته ابعاد عرفانی و فلسفی اسلام شده‌اند.
فقه را باید برای مرحله آخر گذاشت.
همتی ابراز داشت:‌ امروزه الهیات علوم شناختی در دنیا مطرح است اما ما کتاب یا مقاله‌ای از منظر اسلامی در این زمینه نداریم.
خیلی از موضوعات مغفول واقع شده‌اند.
نباید تماماً به طهارت و نجاست و این مسایل پرداخت.
جوانی که شیفته شخصیت‌های عرفانی است وقتی می‌بیند گاهی اوقات به این شخصیت‌ها توهین می‌شود به کلی از دین دور می شود.
اگر به همه ابعاد دین و همچنین شرایط سختی که جوانان ما دارند و نیازهای آنان توجه نکنیم الحاد، سکولاریزاسیون و...
قطعی است.
وی گفت: به جای فقه از تعبیر دینداری مناسکی استفاده می‌کنم چون فقه‌زدگی و فقه‌گریزی هم در کشور ما وجود دارد.
چون برخی تصور می‌کنند مخالفت با فقه، روشنفکری است.
بنده این گونه فکر نمی‌کنم و طرفدار فقه پویا هستم.
اما اینکه تصور کنیم دینداری فقط یعنی این که جلسات دعا و...
پر شود با این نگاه مخالف هستم.
یکی از شاخص‌های جامعه دین‌دار، اخلاقیات است.
در خیلی از سیاست‌ها و رویکردهای‌مان باید تجدیدنظر کنیم.
به قول یکی از نویسندگان خارجی، اسلام بد فهمیده و معرفی شده است.
علی‌زمانی: در جامعه اسلامی صداقت موج می‌زند/ در شرایط یک جنگ تمام‌عیار هستیم
علی‌زمانی اظهار داشت:‌ دین از جنس عشق است.
عشق متعلق به زیبایی است.
دین و جامعه دیندار باید زیبا باشد تا دل‌ها را برباید.
پیامبر (ص) زیبا بود.
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّـهِ لِنتَ لَهُمْ.
این زیبایی، زیبایی فردی نیست.
این جامعه و سازمان باید زیبا باشد.
اینکه گفته می‌شود «النّاس عَلی دین مُلوکِهِم» را تفسیر ظاهری می‌کنیم.
وی افزود: نمی‌خواهم در جایگاه اپوزیسیون قرار بگیرم و همه تقصیرها را گردن حاکمیت بیندازم.
تک‌تک ما مقصر هستیم.
جایی خواندم که دلیل فروپاشی مارکسیسم دروغ بوده است.
در جامعه اسلامی صداقت موج می‌زند.
این گونه ایمان زیبا و شیرین می‌شود.
این ایمان ضروری‌ترین مسأله برای انسان مدرن است.
استاد دانشگاه تهران در پایان گفت: ما در شرایط یک جنگ تمام‌عیار هستیم.
جنگ فلسفی، جنگ هنری و جنگ نرم‌افزاری (به تعبیر رهبری) را نمی‌بینیم.
این جنگ سردار و نیرو می‌خواهد.
ارتباط ما با بخشی از جامعه قطع شده است.
بزرگترین «نه» را به نظام سلطه جهانی داریم می‌گوییم اما باید مواظب باشیم از درون پوسیده نشویم.
این آگاهی نیاز به این دارد که «عالِمُها مُلجَم و جاهِلُها مُکرَم» نباشد.
امر دینداری جوانان مهم است.
چون ما شکل گرفته‌ایم و آسیب متوجه جوان‌هاست و هر کاری می‌کنیم باید برای جوان‌ها باشد.
انتهای پیام/