خط کشی روی کتاب سفید؛ مروری بر سند راهبرد نظامی چین
چین برای اولین بار از سال ۲۰۱۵ به این سوی، راهبرد نظامی خود را به روزرسانی کرد حال آنکه علیرغم تاکید بر صلح‌جویی و بشردوستی، خطوط قرمز به‌ویژه در برخورد با آمریکا و روسیه را به رخ کشید.
خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل- مریم خرمائی: دولت چین دوم مرداد ماه کتاب سفید یا همان سند راهبرد نظامی خود را تحت عنوان «امور دفاعی چین در عصر جدید» منتشر کرد.
در این سند در ۶ سرفصل، مشخصات سیاست دفاعی چین در عصر جدید، راهبرد نظامی، قواعد عمده و اهمیت جهانی آن تشریح شده است.
اینکه چین در سند ۲۰۱۹، بر واژه «دفاع ملی» تاکید میکند به طور ضمنی تاییدی است بر وجود تهدید خارجی که نیازمند دفع است از نکات مهم این سند آن است که برای نخستین بار به عدم سلطه‌گری، عدم توسعه‌طلبی و گسترش منطقه تحت نفوذ به عنوان ویژگی اصلی راهبرد نظامی چین در عصر جدید اشاره شده و ایجاد جامعه بشری با سرنوشت مشترک هدفی ارزشمند تلقی می‌شود.
اما باید این نکته را در نظر گرفت که اگرچه چین هژمونگرایی و کشورگشایی را محکوم به شکست میداند و منکر تمایل به پیروی از چنین امیالی است؛ وجود این تمایلات را در برخی کشورها (به طور خاص آمریکا) انکار نکرده و در مواجهه با آنچه چالش‌های امنیتی پیچده مینامد، خواستار برخورداری از ارتشی بهروز و کارآزموده است.
اصرار به ایجاد جامعهای جهان‌شمول و برخوردار از آینده‌ای مشترک را نیز میتوان نشانه عزم پکن برای به چالش کشیدن هژمون آمریکا در راستای تقسیم قدرت تلقی کرد.
از سوی دیگر، اینکه چین در سند ۲۰۱۹، بر واژه «دفاع ملی» تاکید میکند به طور ضمنی تاییدی است بر وجود تهدید خارجی که نیازمند دفع است.
با این حساب، چین بی‌آنکه در سند راهبرد نظامی خود لحنی خشن به کار ببرد؛ در لفافه واژگانی چون «صلح»، «بشریت» و «امنیت» که از زبان خوش منشاء میگیرد، شمشیر بران سهمخواهی و مطالبهگری را پنهان کرده است.
سند ۲۰۱۹ متناسب با محیط ژئوپلیتیکی کاملاً متفاوتی ارائه می‌شود که متاثر از تعریف جدیدی است که آمریکا از چین ارائه میدهد مروری بر سند قدیمی
تاریخ انتشار سند قبلی به سال ۲۰۱۵ بازمیگردد.
این سند چرخشی راهبردی از منظر تعریف نقش جهانی برای ارتش چین به‌ویژه در حوزه دریایی تلقی می‌شد.
در این سند، تمرکز جنگی بر تنگه تایوان بود و چین تاکید میکرد هرگز آغازگر درگیری نخواهد بود حال آنکه در مقام مقابله به مثل وارد کارزار نبرد می‌شود.
در این ۴ سال، ارتش چین الگوهای عملیاتی خود را تغییر و رزمایش‌هایش را به حوزه پاسیفیک غربی و فراتر از نخستین زنجیره جزایر بسط داده است.
علاوه بر این، چین روند نوسازی ارتش را نیز آغاز کرد.
اما، سند ۲۰۱۹ متناسب با محیط ژئوپلیتیکی کاملاً متفاوتی ارائه می‌شود که متاثر از تعریف جدیدی است که آمریکا از چین ارائه میدهد.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا از چین به عنوان یک نیروی «تجدیدنظر طلب» و «رقیب قدرت» نام می‌برد که البته این تعریف اصلاً به مذاق پکن خوش نیامد.
به همین دلیل، اگرچه در سند قبلی، فقط به دخالت آمریکا در برخی مسائل آسیاپاسیفیک اشاره شده بود؛ در مورد جدید، لحن پکن علیه واشنگتن شدت بیشتری به خود گرفته است.
تغییر لحن علیه آمریکا
در سند جدید، آمریکا به تضعیف ثبات راهبردی جهان متهم شده است سند ۲۰۱۹، از نمونه قبلی که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد و بر مبنای تعامل و همکاری نظامی بیشتر با دیگر کشورها از جمله آمریکا بود؛ فاصله چشمگیری گرفت.
در سند جدید، آمریکا به تضعیف ثبات راهبردی جهان متهم و از آن به عنوان کشوری یاد شده که مقصر اصلی در به چالش کشیدن امنیت بین‌الملل، تشدید رقابتهای راهبردی و دامن زدن به رقابت تسلیحاتی از راه ایجاد نیروهای رزمی جدید است.
در بخشی از اتهامات نسبت داده شده به آمریکا میخوانیم: آمریکا سیاست‌های یکجانبهگرایانهای را اتخاذ و رقابت در بین کشورهای بزرگ را به ویژه از راه افزایش بودجه نظامی، تقویت قوای هسته‌ای، فضایی، سایبری و موشکی تشدید و به این ترتیب، ثبات امنیت جهان را به ضعف کشانده است.
چین همچنین خواستار پاسخگویی آمریکا در قبال ناامنی آسیا-پاسیفیک شد.
تایوان؛ خط قرمز چین
در سند راهبرد نظامی ۲۰۱۹، چین از جدایی‌طلبی به عنوان اصلیترین تهدید پیرامونی این کشور نام برده و درباره دخالت نیروهای خارجی در این منطقه نیز هشدار میدهد تا آنجا که توسل به اقدام نظامی برای حراست از آنچه تمامیت ارضی خود تلقی میکند را نیز رد نکرده است.
ناگفته نماند که آمریکا اخیراً با فروش ۲.۲ میلیارد دلار سلاح به تایوان موافقت کرده که این امر موجب خشم پکن شده است.
چین جدایی‌طلبی را برنتابیده و از توسل به اقدام نظامی برای حراست از تایوان ابایی ندارد
در پی این اقدام واشنگتن، وزارت خارجه چین از تحریم شرکت‌های آمریکایی خبر داد که در قرارداد فروش تسلیحات به تایوان دخیل هستند.
همزمان، چین در بخشی از راهبرد نظامی خود به لزوم آموزش نظامی در شرایط شبه واقعی اشاره کرده و در راستای عملی کردن این موضوع، قرار است این هفته در آب‌های نزدیک تایوان رزمایش برگزار کند.
اوایل هفته نیز منابع چینی از استقرار جنگنده‌های پیشرفته و ضد رادار «جی -۲۰» این کشور در تنگه تایوان خبر دادند.
گفته شده این اقدام از سوی ارتش چین با هدف تمرکز بر تحرکات نظامی در تنگه تایوان صورت میگیرد.
نوع نگاه به روسیه
چین در مطالبه سهم خود از قدرت، ابایی از ورود به حوزه نفوذ روسیه ندارد در راهبرد نظامی چین، بر ارتقاء همکاری با روسیه در سطوح بالا نیز اشاره شده است.
این در حالی است که در تاریخ ۳ مرداد، نیروی هوایی ۲ کشور برای نخستین بار، رزمایشی با حضور ۴ بمب‌افکن راهبردی در منطقه ایندوپاسیفیک برگزار کردند.
این اقدام به ۳ دلیل اهمیت داشت: نخست آنکه پیامی به آمریکا بود مبنی بر همگرایی ۲ قدرت جهانی درباب برخی مسائل هسته‌ای، دوم اینکه این رزمایش در محدوده شبه جزیره کره انجام شد تا اعتراضی باشد به استقرار سامانه آمریکایی «تاد» در کره جنوبی و نهایت آنکه همکاری هسته‌ای چین و روسیه به تقویت موضع ۲ کشور حین بحث با آمریکا پیرامون هرگونه توافق احتمالی درباب محدودیتهای هسته‌ای منجر خواهد شد.
با این حال، چین در برخی موارد نشان داده که در مطالبه سهم خود از قدرت، ابایی از ورود به حوزه نفوذ روسیه ندارد و رزمایشی که قرار است اواخر جولای با تاجیکستان داشته باشد؛ دلیلی بر این ادعا است.