تفکیک نکردن جایزه صدابردار و صداگذار بیعدالتی است؛ رعایت شان هنرمندان
بهروز شهامت خواستار تفکیک صدابرداران و صداگذاران در داوری جشنوارهها بهویژه جشنواره فیلم فجر شد و توجه نکردن به آن را موجب بیعدالتی در اهدای جوایز و نادیده گرفتن زحمت هنرمندان صدا دانست.
بهروز شهامت صدابردار باسابقه سینما که صدابرداری و صداگذاری آثار سینمایی چون «بوی پیراهن یوسف»، «حماسه مجنون»، «بدوک»، «عقل سرخ» و «کار کثیف» را برعهده داشته است، در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن تأکید بر لزوم تفکیک قانونی میان صنف صدابرداران و صداگذاران در جوایز سینمایی کشور، توضیح داد: نداشتن شناخت دقیق تفاوت این ۲ شاخه در داوری جشنوارههای فیلم، گاه موجب دلخوری و بیعدالتی در اهدای جوایز شده است.
انجمن صدای خانه سینما درصدد است تا بهصورت قانونی، تفکیکی دقیق میان ۲ صنف صدابردار و صداگذار ایجاد کند.
این ۲ رشته با وجود ارتباط نزدیک، از نظر فنی و هنری کاملاً متفاوت هستند.
وی گفت: بارها در جشنوارهها شاهد بودهایم که حق یک گروه از هنرمندان ادا نشده، زیرا جایزهای که باید برای طراحی صدا در نظر گرفته میشد، به اشتباه به صدابرداری تعلق گرفته است.
در واقع باید هنگام داوری جوایز، تفاوت میان صدابرداری و صداگذاری روشن باشد.
فیلمی ممکن است از نظر فضای صوتی و طراحی صدا کار فوقالعادهای انجام داده باشد و داوران به اشتباه تنها بخش صدابرداری را ببینند.
شهامت با ذکر مثال بیان کرد: این اتفاق برای من در یکی از فیلمهای کوتاه دفاع مقدسی که کار کردم، افتاد؛ فیلمی که صدابرداری سادهای داشت اما تمام بار هنری آن بر طراحی صدا بود تا بتوانیم اتمسفر جنگ را بازسازی و مخاطب را به یاد دوران دفاع مقدس بیندازیم.
با این حال جایزه فقط به صدابرداری تعلق گرفت، در حالی که زحمت اصلی بر دوش صداگذاری بود.
این عضو انجمن صدای سینمای ایران معتقد است برای رفع چنین مشکلاتی، تفکیک صنفها در جشنوارهها و رقابتهای سینمایی ضروری است.
وی با تاکید بر لزوم تفکیک جایزههای صدا در جشنواره فیلم فجر که مهمترین رویداد سینمایی کشور محسوب میشود، گفت: در جشنواره فیلم فجر و سایر رویدادهای مشابه اگر فقط یک جایزه کلی برای «بهترین صدا» در نظر گرفته شود، دوباره همان مشکل تکرار خواهد شد.
بهتر است برای هر فیلم، جایزهای جداگانه برای صدابرداری و جایزهای مستقل برای صداگذاری اختصاص پیدا کند.
معیار درست داوری و سنجش کیفیت صدا در فیلم چیست؟
این صدابردار و صداگذار باسابقه در پاسخ به پرسشی درباره معیار دقیق داوری صدای فیلمها نیز توضیح داد: معیار تشخیص، کاملاً وابسته به دانش و دقت داوران است.
آنان باید فیلم را با دقت ببینند و متوجه شوند که فشار و بار اصلی صدا بر عهده صدابردار بوده یا صداگذار.
گاهی صدابردار در شرایط سخت، با وجود صداهای مزاحم محیطی، لوکیشن نامناسب یا محدودیتهای فنی، با انتخاب تجهیزات درست و تمرکز بالا، صدای تمیز و حرفهای ضبط میکند که خود شایسته تقدیر است.
در مقابل، در بسیاری موارد تمام جلوههای صوتی، فضا، عمق و بار معنایی فیلم نتیجه کار خلاقانه صداگذار است.
چرا «بدوک» در صدابرداری نامزد جشنواره فجر شد؟
وی با ذکر مثالی از تجربه حرفهای خود گفت: سالها پیش فیلم «بدوک» به کارگردانی مجید مجیدی را کار کردم.
در ابتدا قرار بود فیلم صرفاً فیلمبرداری شود و صداها در مرحله بعد دوبله شوند.
با تلاش زیاد و همکاری زندهیاد جلال مقامی توانستیم فیلم را به گونهای کار کنیم که هیچکس متوجه نشود صداها دوبلهاند.
تمام فرآیند صداگذاری با دقت انجام شد اما در زمان داوری دهمین جشنواره فیلم فجر فقط در بخش صدابرداری نامزد شدیم!
در حالی که این فیلم از صفر تا صد صداگذاری بود.
داوران متوجه تفاوت نشدند، چون کیفیت کار آنقدر بالا بود که گمان کردند صدای صحنه است!
اهمیت شناخت داوران جشنوارههای سینمایی از مباحث صدای سینما
شهامت تأکید کرد: در نتیجه ملاک اصلی، درک صحیح داوران از نقش هر بخش است.
داور باید هنگام تماشای فیلم تشخیص دهد کدام عنصر صدا بیشترین سهم را در کیفیت کلی و بار احساسی اثر دارد؛ صدابرداری یا صداگذاری.
نگاه تخصصی به کوالیتی صدا و پرسپکتیو صوتی در فیلم
وی در ادامه عنوان کرد: معیار درست سنجش، کیفیت و کوالیتی صدای فیلم است؛ بهویژه رعایت پرسپکتیو صوتی، تناسب افکتها و زیباییشناسی صدا در هماهنگی با روایت تصویری.
وقتی فیلمی افکتهای مناسب، تفکیک دقیق باندهای صوتی در سیستم سوراند (چپ، راست، مرکز و عقب) و عمق صدای درست داشته باشد، یعنی صداگذار با دقت و مرارت فراوان کار کرده است.
این ویژگیها باید برای داوران روشن و قابل سنجش باشد.
این صدابردار پیشکسوت سینما با اشاره به نمونهای بینالمللی گفت: فیلم اسکاری «انگل» را حتماً دیدهاید؛ در این فیلم، طراحی صدا چنان دقیق انجام شده که صداها خود بخشی از معنا هستند.
وقتی سکانسهای خانواده مرفه شروع میشود، صدای پرندگان و فضاهای آرام به گوش میرسد اما در بخشهای مربوط به خانواده فقیر، صداهای شلوغ، خشن و کثیف بهکار میرود.
این تفاوت صوتی عمق مفهوم فیلم را افزایش داده است.
چنین نگاه آگاهانهای باید در داوری معیار باشد.
شهامت در پایان بیان کرد: امیدوارم توجه به تفاوتهای میان صدابرداری و صداگذاری در جشنوارهها جدیتر شود، زیرا هر ۲ بخش در کیفیت نهایی فیلم مؤثرند اما ماهیت متفاوت دارند، چراکه یکی تکنیکی است، دیگری هنری.
تفکیک این ۲ نهتنها موجب عدالت در داوری و اهدای جوایز میشود، بلکه شأن حرفهای هر ۲ گروه از هنرمندان سینما را پاس میدارد.
