«ارس رود خروشان» هشدار میدهد؛ روایتی عاشقانه از رودی که مرز شد
هادی آفریده کارگردان مستند «ارس رود خروشان» با اشاره به انگیزه پرداختن به مساله جدایی و تجزیه ایران گفت که این فیلم روایتی شاعرانه و عاشقانه دارد و درباره خطر خشکی رود ارس هشدار میدهد.
هادی آفریده کارگردان مستند «ارس رود خروشان» که در بخش فیلمهای بلند ملی نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» حضور دارد، در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: تمام فیلمهای من یک محور مشخص در موضوع دارند و من توجه ویژهای به ایران، میراث فرهنگی، تاریخ و محیط زیست دارم.
هر بار در فیلمهایم این علاقه به شکلی نمود پیدا میکند.
وی درباره دلیل ساخت فیلمی درباره رود ارس گفت: دلایل مختلفی وجود داشت که فیلم «ارس رود خروشان» را ساختم.
مهمترین دلیل ساخت این مستند این بود که وقتی شما به عنوان یک ایرانی دستکم کتابهای درسی را به خوبی مطالعه کرده باشید، قطعاً نام رود ارس را شنیده اید.
این نام همراه با جدایی، تجزیه ایران، از دست دادن ارمنستان و سرزمینهایمان در قفقاز است و به نظر من، همواره برای عاشقان واقعی ایران مانند یک زخم باقی مانده است.
من نیز همیشه آرزو داشتم درباره این جدایی فیلم بسازم.
این مستندساز درباره روایت فیلم توضیح داد: سفرهای متعدد من به منطقه موجب آشنایی بیشتر با قصهها، فولکلور و داستانهای فراموششده مردم آنجا شد.
در جستجوی ساختاری نسبتاً نو و متفاوت بودم و میخواستم کمتر به سمت گفتگوهای مصاحبهمحور بروم.
دوست داشتم روایت فیلم با محوریت رودخانه شکل بگیرد تا بار دراماتیک و شاعرانهای به اثر بدهد.
«ارس رود خروشان» با بودجهای محدود و ازخودگذشتگی یک تیم حرفهای ساخته شد.
فیلمبردار ما آقای تیموری و تدوینگر خانم سولماز افتخاری، همراه با دیگر دوستان، همکاری کردند و حدود ۲ سال برای تولید آن زمان صرف شد.
کارگردان «هولاین در ایران» درباره تصاویر بکر و زیبای مستندش تصریح کرد: در تصاویر و قاببندیها عشق و توجه آشکاری به زیباییشناسی آن محیط وجود دارد.
من همواره سعی میکنم در برخورد با علایقم رفتار افراطی نداشته باشم، اما وقتی کسی عاشق چیزی است، حتی زشتیها، خرابیها و نقصهایش را نمیبیند.
در مورد ایران نیز همینگونه است و حتی اگر قصد نمایش زشتیها را داشته باشم، ناخودآگاه قابی شکل میگیرد که حرمت دارد و زیبایی و ماهیت آن منطقه را نشان میدهد.
وی ادامه داد: بیان شاعرانهای فیلم از طریق نریشن نمود پیدا میکند و تمام تصاویر، قابهایی کلاسیک و عکاسانه هستند.
همچنین جغرافیا و منطقه که نسبتاً بکر است و آسیب چندانی ندیده، به عنوان یک عکاس یا مستندساز این امکان را فراهم میکند تا بتوانید به شکلی زیبا و شکیل، طراحی و دکوپاژ کنید.
این مستندساز درباره دلیل انتخاب یک زن برای خوانش نریشن این اثر گفت: ایرانیان باستان آب را به مثابه زن و مادر میدیدند و از الهه آبها آناهیتا، یاد میکردند.
ارس، رودی در سرزمین فرهنگی ایران بوده است و من آن را همچون الهه آبها دیدم، رودی که مانند زنان زایش دارد، خروشان میشود و لطافت دارد به همین دلیل تصمیم گرفتم که از صدای یک زن برای نریشن استفاده کنم.
وی درباره اهمیت رود ارس و خطری که آن را تهدید میکند، توضیح داد: رود ارس فارغ از اینکه یک مرز آبی مهم است.
از نظر سیاسی، آبی که از رود ارس، دشتها و سرزمینهای ایران را آبیاری میکند، مسئلهای استراتژیک برای آینده ایران است.
آبی که حقابه نهتنها مردم ایران، بلکه مردم ترکیه، آذربایجان و ارمنستان است، امروز به عنوان ابزاری سیاسی توسط ترکیه و سدهایی که ساختهاند مورد استفاده قرار میگیرد.
این مسئلهای بسیار خطرناک برای آینده کشور است و باید از هماکنون به آن فکر کنیم.
ترکیه این کار را در مورد دجله و فرات با عراق انجام داده و آب را به عنوان اهرم برای گرفتن امتیاز به کار برده است.
امیدوارم روزی کارمان به آنجا نرسد.
کارگردان «عبور از آتش» درباره اهمیت «سینماحقیقت» گفت: ما نمیتوانیم جشنواره «سینماحقیقت» را دوست نداشته باشیم یا انکارش کنیم با این وجود که با گذشت حدود 2 دهه از برگزاری آن، فراز و فرودهای بسیاری داشته است.
دورههایی در اوج بوده، تا حدی که با بزرگترین رویدادهای مستند دنیا مانند ایدفا مقایسه میشد و دورههایی هم بوده که وضعیت چندان مطلوب نبوده و آن تأثیرگذاری را نداشته است.
معتقدم حتی در دوران افول نیز «سینماحقیقت» به چند دلیل مهم بوده است؛ اول اینکه این جشنواره خانه مستند سینمای ایران است.
دوم اینکه تنها ویترین حرفهای رسمی سینمای مستند ایران است و اگر آن را هم از دست بدهیم، جایگزینی در کشور نداریم.
تلویزیون ماموریت و وظایف خود را نسبت به مستند به شکل کامل انجام نمیدهد و فیلم مستند به شکل استاندارد تولید و پخش نمیشود و جشنواره تا حدی این خلأ را پر میکند.
وی تاکید کرد: جشنواره محل پخش وسیع فیلم نیست، بلکه ویترینی برای گفتگوها، ارتباطات، لابیها، بحث درباره آثار و شکلگیری ارتباطات فکری است.
این جشنواره معضل نمایش ندادن مستند در طول سال را تا حد بسیار کوچکی پوشش میدهد و به همین دلیل مهم است.
گاهی نیز فیلمهایی در این جشنواره به رویدادی تبدیل میشوند که در سالهای بعد شاهد جریانسازی آنها هستیم؛ مانند جریان مستندهای شهری در دهه ۹۰ که حدوداً ۱۰ سال پیش با این جشنواره شکل گرفت و پس از آن شاهد ساخت مستندهای خوب بسیاری با موضوع شهر در ایران بودیم که پیش از آن سابقه نداشت.
آفریده در پایان متذکر شد: امیدوارم روزی یک مکان درست و استاندارد برای برگزاری جشنوارهها داشته باشیم.
این خانهبهدوشی که هر سال «سینماحقیقت» در یک مکان برگزار میشود اصلاً مناسب نیست.