نتایج ارزیابی حادثه آزمایشگاه دانشگاه تهران؛ کپسول قدیمی عامل انفجار

منوچهر مرادی سبزواری در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد نتایج ارزیابی کمیته بررسی و علت‌یابی حادثه آزمایشگاه دانشکدگان فنی دانشگاه تهران گفت: در این کمیته اولین اقدامی که انجام شد، این بود که از تکرار این اتفاق در سایر آزمایشگاه‌ها جلوگیری شود.
همچنین بررسی‌هایی انجام دهیم که آیا این اتفاق الگویی داشته و دلیل این اتفاق چه مسئله‌ای بوده است.
وی اظهار کرد: برخی اوقات نمی‌توان به سرعت دلیل حادثه را مشخص کرد؛ ممکن است اتفاقاتی بیفتد و حتی یک سال یا بیشتر طول بکشد تا دلیل آن مشخص شود.
سرپرست کمیته بررسی حادثه انفجار آزمایشگاه دانشگاه تهران در مورد دلیل این حادثه گفت: در حال حاضر بر اساس ارزیابی‌های انجام شده؛ عمر زیاد بدنه کپسول و آماده نبودن آن برای تحمل فشار، دلیل اصلی انفجار بوده است.
وی درباره نتایج ارزیابی‌های این کمیته توضیح داد: این کپسول قدیمی بوده و طبق استاندارد باید تست شود.
کپسول‌ها معمولاً بر اساس تست، ۳ تا ۵ سال قابلیت استفاده دارند.
طبق مستندات موجود، کپسول تست شده بوده ولی ارزیابی‌های انجام شده پس از حادثه نشان می‌دهد که در زمان حادثه بدنه کپسول اصلاً آمادگی تحمل فشار گازی که در آن تزریق شده بود را نداشته است.
چرا کپسول استاندارد و تست‌شده منفجر شد؟
مرادی سبزوار در مورد اینکه آیا این کپسول تست شده بود یا خیر، گفت: شرکتی که تست را انجام داده، گواهی استاندارد داده است.
ما نمی‌توانیم در حال حاضر کسی را محکوم کنیم که آیا آن شرکت در زمان تست مقصر بوده یا اینکه در بازه زمانی بین تست و تحویل، اتفاقی افتاده و عمر کپسول به پایان رسیده بوده است.
با توجه به این موضوع ما نمی‌توانیم کسی را متهم کنیم اما مشخص است که خود کپسول آماده نگهداری و استفاده نبوده و باید از رده خارج می‌شد.
وی تاکید کرد: ما این کپسول‌ها را از منابعی تهیه می‌کنیم که تست کپسول را انجام می‌دهند و دیگر نمی‌توانیم خودمان داخل کپسول را بررسی کنیم.
معاون پژوهشی دانشگاه تهران اظهار کرد: کپسول‌ها زمانی که سالم هستند و منفجر می‌شوند، فقط دهن باز می‌کنند؛ اما این کپسول تکه تکه شده و نشان می‌دهد که بدنه آن آمادگی تحمل این فشار را نداشته است؛ این نتیجه اولیه بررسی‌های ما است.
ولی اینکه آیا یک موضوع بیرونی باعث این اتفاق شده، یا تنها عمر کپسول تمام شده و کپسول وا داده، هنوز نمی‌دانیم.
وی افزود: هنوز این بخش از بررسی‌های ما به نتیجه نرسیده؛ چون محیط بر اثر انفجار بسیار به هم ریخته و این بخش از تحقیق ما هنوز به نتیجه نرسیده است.
اما به نظر متخصصین، این قطعی است که کپسول نمی‌توانسته این فشار را تحمل کند و همین دلیل چنین اتفاقی افتاده است.
دانشجو، استاد و دانشگاه بی‌تقصیر بودند
مرادی سبزوار تاکید کرد: در حال حاضر به نظر نمی‌آید که دانشجو، استاد راهنما، یا دانشگاه مقصر باشند؛ چون کپسول را طبق استاندارد از شرکت معتبری تهیه کردیم و برگه تست داشته، ولی کپسول نتوانسته فشار را تحمل کند.
سرپرست کمیته علت‌یابی حادثه انفجار آزمایشگاه دانشگاه تهران با اشاره به اقدامات دانشگاه برای جلوگیری از تکرار این حادثه گفت: پس از نگرانی‌هایی که ایجاد شد، ما تعداد زیادی از کپسول‌های دانشگاه را خارج کرده و همه را تست کردیم.
متأسفانه، تعداد زیادی از کپسول‌ها با وجود داشتن گواهی (لایسنس)، آمادگی لازم را ندارند و ما در حال خارج کردن همه آن‌ها هستیم تا اتفاقی رخ ندهد.
وضع پروتکل‌های جدید برای کپسول‌های هیدروژن در دانشگاه تهران
وی افزود: همچنین ما در حال وضع پروتکل‌هایی هستیم که مطمئن شویم از این به بعد اگر مجوز یا لایسنسی داده می‌شود، واقعاً معتبر باشد تا برای دانشجویان و کسانی که از سیستم استفاده می‌کنند، مشکلی پیش نیاید.
مرادی سبزوار در مورد استاندارد استفاده از کپسول هیدروژن گفت: استاندارد کلی برای کپسول‌های هیدروژن این است که باید خارج از آزمایشگاه نصب شوند که در صورت آزاد شدن گاز، منفجر نشوند.
این آزمایشگاه خاص به قدری بزرگ بوده که اگر گاز هم آزاد می‌شد، اتفاقی نمی‌افتاد.
چون دریچه‌های بالا هم همه باز بودند.
دانشجویان برای استفاده از این سیستم منبع کوچک‌تری را پر می‌کردند و تست خود را با منبع کوچک انجام می‌دادند و همیشه بین کپسول و سیستم آزمایش رفت و آمد می‌کردند.
حتی اگر کپسول هم بیرون آزمایشگاه نصب شده بود، امکان وقوع این اتفاق وجود داشت.
وی افزود: این پروتکل‌ها را رعایت می‌کنیم تا در حد امکان مطمئن شویم کپسول‌ها استاندارد و تست‌شده باشند و سعی کنیم کپسول‌هایی که عمر زیادی دارند، اصلاً استفاده نشوند.
محدودیت سنی برای کپسول‌ها
معاون پژوهشی دانشگاه تهران با بیان اینکه به طور معمول پس از هر حادثه استانداردها به‌روزرسانی می‌شوند، گفت: در مورد کپسول هیدروژن، استانداردها محدودیت سنی برای استفاده از کپسول قائل نبودند و فقط بر روی آن‌ها تست انجام می‌شد.
اما این حادثه نشان داده که با وجود انجام تست طبق مستندات، محدودیت سنی نیز باید رعایت شود.
وی افزود: ما این پروتکل را گذاشتیم که کپسول‌هایی با سن بالا وارد دانشگاه نشوند تا مطمئن باشیم چنین اتفاقی دوباره رخ ندهد.
مرادی سبزوار خاطر نشان کرد: همچنین، در آزمایش‌هایی که به کپسول بزرگ نیاز ندارند، کپسول‌ها باید کوچک‌تر شوند تا اگر خدای نکرده اتفاقی افتاد، تأثیرات کمتری داشته باشد.
این‌ها پروتکل‌هایی هستند که در حال حاضر در نظر گرفته شده‌اند.
وضعیت بازگشایی آزمایشگاه‌های تعطیل شده
وی در مورد بازگشایی آزمایشگاه‌هایی که پس از این حادثه برای بررسی بیشتر، تعطیل شده بودند، گفت: اکنون بسیاری از آزمایشگاه‌هایی که بدون وجود کپسول کارشان انجام می‌شد، بازگشایی شدند.
بسیاری از آزمایشگاه‌ها که به ندرت یا گهگاه نیاز به کپسول داشتند، هماهنگ کردیم کپسول‌ها را بعداً استفاده کنند.
بعضی از آزمایشگاه‌ها که از آن‌ها مطمئن نبودیم، هنوز بسته‌اند.