ماجرای گران شدن قبر یک عموی دیوانه؛ بازیگر باید خود را وقف نقش کند

سجاد یاری کارگردان نمایش «ناتنی؛ تاریخ جنون» که این شب‌ها در سالن قشقایی مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفته است در گفتگو با خبرنگار مهر درباره موضوع این نمایش توضیح داد: قصه نمایش ما درباره قبر یک دیوانه است که در روزهای کرونا مرده و حالا ۲ سال پس از دفن شدنش آن قبر گران شده است و خانواده گرد هم جمع شده‌اند تا هم برای ارث عموی ناتنی و دیوانه‌شان و هم برای تکلیف دیگر طبقات قبر تصمیم بگیرند.
ایده این نمایش از یک گفتگوی خانوادگی به ذهنم رسید که البته در آن افرادی پیرتر حضور داشتند و همه چیز عادی‌تر بود.
من به همراه مهرناز نوروزی که باهم نویسندگی این اثر را انجام داده‌ایم، این ایده را دراماتیک کردیم و شخصیت عمو به یک دیوانه تبدیل شد.
نگاه من این است که چیزهای ارزشمند و کالاها عموما روی زمین قرار دارند و می‌توان آنها را خرید و فروخت، اما قبر که در زیر زمین است نیز ممکن تا توسط زندگان خرید و فروش شود و به این شکل به یک نوع کالا تبدیل می‌شود.
ترجیحم این است که بازیگر خود را به تمامی وقف نقشش کند
وی با اشاره به فرایند تولید این اثر اظهار کرد: در ابتدا قرار بود تا این نمایشنامه را با بازیگران حرفه‌ای تئاتر که شناخته‌شده هستند کار کنم اما متوجه شدم که چنین کاری از نظر اقتصادی و با توجه به تعداد اجراها و صندلی‌های محدود به صرفه نیست و در نتیجه تصمیم گرفتم آن را با دانشجویان خودم تمرین کنم و روی صحنه ببرم.
حدود ۱۰۰ جلسه ۴ ساعته تمرین کردیم و این پروسه ۴ ماه و نیم از ما زمان برد.
برای جوان‌ها کار دشوار بود چراکه عمده بازیگران تیم، اولین بارشان است که روی صحنه حرفه‌ای می‌روند.
نظر به واکنش دوستان و مخاطبان، اکثراً از بازی این جوان‌ها راضی هستند.
البته من کمی کمال‌گراتر هستم و ترجیح می‌دادم که وقتی نقشی در این کار پیچیده به عهده گرفته می‌شود، بازیگر تمام وجودش را وقف پروژه کند و برای حداقل یک ترم از کار و دانشگاه دست بشوید.
البته بازیگر نیز حق دارد تا به کار و درس خود مشغول باشد چراکه اگر این کارها را نکند با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
در کل و حداقل از بیرون به نظر می‌رسد که بازیگران مسلط هستند.
یاری در رابطه با ویژگی‌های اجرایی این نمایش گفت: ۵ نقش این نمایشنامه را تقسیم بر ۲ کردم و ۲ گروه الف و ب را مشخص کردم که هرکدام ۵ نقش را بازی می‌کنند و به ترتیب روی صحنه می‌آیند.
یک شخصیت کاظم و یک شخصیت فرشته روی صحنه حضور دارد که توسط ۲ نفر بازی می‌شود و بازیگرانش به ترتیب روی صحنه می‌آیند.
بازیگران را بر اساس قابلیت‌هایشان انتخاب کردم و در این مسیر جنسیت را کنار گذاشتم.
هرکس که بهتر عمل می‌کرد حضور بیشتری در صحنه پیدا می‌کرد و در طول تمرین و در میان این ۱۰ نفر برای ایفای نقش بیشتر بدون توجه به جنسیت یک فضای رقابتی ایجاد کردیم.
وی ادامه داد: پارامتری که در مسیر این انتخاب مطرح بود، این بود که چه کسی می‌تواند بیشتر ظرفیت‌هایش در بازیگری را با نگاه من متناسب‌سازی کند.
این مساله مهم بود که بازیگر چگونه می‌تواند بدن را بیشتر از عواطف درگیر کند چراکه در این پروژه دقیق کردن احساسات برای بازیگران جوان دشوار بود.
جوان‌ها هنوز در مرحله‌ای نیستند که بتوانند احساسات را به دقت تشخیص دهند و این چالش، فرایند تولید ما را طولانی‌تر کرد.
البته کار با جوانان لذت همراهی با انرژی انبوه، جاه‌طلبی و شور زندگی را نیز در خود دارد و اگر توانسته باشم این ۲ ویژگی را به یکدیگر نزدیک کنم، کارگردانی خوش‌شانس بوده‌ام.
رفتار ما با مرگ یک دیوانه چگونه خواهد بود؟
کارگردان نمایش «ناتنی؛ تاریخ جنون» در پایان با اشاره به طراحی صحنه در این نمایش بیان کرد: در قدم اول نمی‌خواستیم تا صحنه دلالتی مستقیم به جایی نظیر تیمارستان و قبرستان داشته باشد اما نمی‌توانستیم در لامکانی و لازمانی‌ای که ما را به یک معناگریزی سوق می‌داد، متوقف شویم.
با آزمون خطا و گفتگو با طراحان صحنه و در نهایت با نظر فرزاد معافی به این نتیجه رسیدیم که صحنه ما باید امتداد جایی ترک شده و متروک باشد.
همینطور تصمیم گرفتیم که رنگ صحنه نشانگر یک سردی باشد که با رنگ‌های صورتی آمیخته شده است؛ رنگی که بر فضای جنون‌زده نمایش تاکید می‌کند.
وقتی روی این پروژه کار می‌کردیم به این فکر می‌کردم که چگونه می‌توان تئاتری تولید کرد که مقولات اخلاقی معاصر درش وجود داشته باشد و چه چیزی باید به مساله بدل شود.
ما چگونه از مرگ یک آدم معمولی یاد می‌کنیم؟
چگونه مرگ یک انسان منحصر به فرد را به یاد می‌آوریم؟
و رفتار ما با مرگ یک دیوانه چگونه خواهد بود؟
نمایش «ناتنی؛ تاریخ جنون» از ۱۲ آذر تا اول دی هرشب ساعت ۲۰ در سالن قشقایی مجموعه تئاترشهر روی صحنه می‌رود.
عوامل اصلی این نمایش عبارتند از نویسندگان: سجاد یاری و مهرناز نوروزی، کارگردان: سجاد یاری، تهیه‌کننده: هلن چیذری و بازیگران: صبا مختاری، متون مختومی، پریا مددی، ریحانه روشن، میترا عادلی، محمدحسام آزادگان، ملیکا حکمی، اشکان محمدیان، عارف محمدی شیخی، سجاد یاری و هلن چیذری.
در خلاصه داستان این نمایش آمده است: «ناتنی؛ تاریخ جنون» تصویری هجوآمیز و هولناک از خانواده‌ای است که در جدال بر سر میراث، ریشه‌های انسانی خود را از دست داده‌اند.