کشف منحصربهفرد نگارکَند الیمایی در اندیکا
مدیر پایگاه ملی منظر فرهنگی و صنعتی مسجدسلیمان، از شناسایی یک نگارکَند منحصربهفرد الیمایی در ارتفاعات کوه منار اندیکا خبر داد.
به گزارش خبرگزاری مهر، ایوب سلطانی، مدیر پایگاه ملی منظر فرهنگی و صنعتی مسجدسلیمان، از شناسایی «نگارکند نویافته الیمایی منار» در بخش مرکزی شهرستان اندیکا خبر داد؛ اثری صخرهای که بهگفته او، میتواند یکی از مهمترین شواهد شناخت نظام اعتقادی و آئینی الیماییها در زاگرس مرکزی باشد.
سلطانی با تاکید بر اینکه الیماییها میراثداران مستقیم سنتهای هنری و فرهنگی عیلامیان بودهاند، اظهار کرد: مطالعات نشان میدهد که این قوم از فرود قدرت هخامنشی تا طلوع دولت ساسانی مجال شکوفایی یافت، اما اوج اقتدار و استقلالطلبی آنان به دوره پارتها بازمیگردد.
بسیاری از عناصر هنری ساسانیان وامدار الیماییها و پارتهاست؛ زیرا این دو گروه توانستند هنر عیلامی و هخامنشی را بهشکل سیال و پویایی به دوره ساسانی منتقل کنند.
وی افزود: گسترش شناسایی محوطهها، آرامگاهها، نیایشگاهها و نگارکندهای الیمایی در زاگرس بختیاری، مؤید وسعت قلمرو و استمرار سکونت و حیات فرهنگی آنان است.
نگارکند نو یافته منار به دلیل محتوای خاص و متفاوت خود، افق جدیدی از نظام اعتقادی این قوم را آشکار میکند.
سلطانی توضیح داد: این نگارکند در ارتفاعات قله «کوه منار» واقع شده و از نخستین نمونههایی است که توسط او شناسایی و به وزارت میراثفرهنگی معرفی شده است.
مقاله علمی این کشف نیز در مجله بینالمللی «سنوس پرسیکوس» منتشر شده است.
به گفته این باستانشناس، منطقه اندیکا را میتوان «حلقه وصل زیستبومهای کوهستانی و دشتهای پست زاگرس» دانست؛ محدودهای که بستر تعاملی و برهمکُنشی فرهنگهای الیمایی در زاگرس مرکزی و جنوبی را بازتاب میدهد.
وی در تشریح ویژگیهای فنی اثر گفت: حجار برای ساخت نقشبرجسته، سطحی نامنظم و بهنسبت ذوزنقهای به ابعاد ۷۰ در ۸۱ سانتیمتر روی صخره آماده کرده است.
درون این قاب، سه نقش حجاری شده که بهدلیل آسیبهای طبیعی و تخریبهای عمدی، بخشی از جزئیات آنها از بین رفته است.
با این حال شواهد موجود سه پیکره را مشخص میکند.
سه نقش؛ از پهلوان الیمایی تا مار سهسر
به گفته سلطانی، در سمت چپ نقش، «مردی پهلوانتبار و عریان» دیده میشود که بهصورت سهربعرخ ترسیم شده و بدنی تنومند دارد.
او با دست راست خود شیی گرد و بزرگ –احتمالاً گرزی آیینی– را بالا برده و با دست چپ گلوی نقش میانی را گرفته است.
نقش میانی، «جانوری به شکل مار با سه سر» است که طول آن به ۸۳ سانتیمتر میرسد.
در سمت راست، مردی با پوشش پارتی حجاری شده که لباسی بلند با چینهای مشخص بر تن دارد.
این پیکره بهصورت تمامرخ کار شده و حالتی شبیه کاهنان در دیگر نگارکندهای الیمایی مانند شیرنو، خونگ اژدر و خونگ یارعلیوند دارد.
سلطانی تصریح کرد: ترکیببندی نقش، حجمپردازی سینه، بازوها و کشالهرانها و ژست پیکرهها نشان میدهد که حجار، عامدانه بر مفاهیم پهلوانی و نیایشی تأکید کرده است.
این صحنه میتواند الهامگرفته از اسطوره معروف نبرد هرکول با مار هیدرا باشد؛ نمونهای که مشابه آن بر پشت سکههای یونانی ۳۲۵ پیش از میلاد نیز دیده میشود.
ضرورت حفاظت و مطالعات تکمیلی
این باستانشناس با اشاره به اهمیت علمی اثر گفت: این نگارکند در میان آثار شناختهشده الیماییها بیهمتاست و میتواند فصل تازهای در تحلیل مناسک نیایشی این قوم بگشاید.
فرسایش شدید سطح صخره و محو بخشی از نوشتهها، ضرورت بهکارگیری روشهای میانرشتهای مانند اسکن لیزر نسل جدید و تهیه مولاژ دقیق را دوچندان میکند.
وی تاکید کرد: حفاظت فیزیکی، مستندسازی دیجیتال و ثبت دقیق این اثر از اولویتهای پژوهشی پایگاه است.
سلطانی در پایان از همکاری علی موسوی، رئیس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی شهرستان اندیکا در تهیه پرونده ثبتی اثر قدردانی کرد.