بازگشت داراییهای راکد به اقتصاد با طرح ملی رویش
طرح ملی رویش با هدف افزایش سهم داراییهای مالی در سبد خانوار و هدایت پساندازها به مسیرهای مولد، تلاش میکند زنجیره پسانداز تا تولید را فعالتر کند.
به گزارش خبرنگار مهر، طرح «رویش» بهعنوان یکی از برنامههای ملی در حوزه اقتصاد و بازار سرمایه، پاسخی است به دو مشکل قدیمی اقتصاد ایران: توقف رشد سرمایهگذاری و گسترش رفتارهای محافظهکارانه خانوارها در مواجهه با تورم.
این طرح تلاش دارد حلقه مفقود زنجیره پسانداز تا سرمایهگذاری مولد را احیا کند، سهم داراییهای مالی در سبد خانوار را افزایش دهد و نهایتاً جریان مستمر منابع به سمت تولید را تقویت کند.
در یک دهه گذشته، تشکیل سرمایه ثابت در کشور یا رشد نکرده یا در بسیاری از سالها منفی بوده است.
فرسایش ماشینآلات، کاهش جذب سرمایه در صنایع و افت توان تولیدی کشور پیامدهای مستقیم این روند بودهاند.
زمانی که سرمایهگذاری جدید مطابق با استهلاک موجود رشد نمیکند، اقتصاد در بلندمدت با کاهش ظرفیت تولید و آسیبپذیری بیشتر در برابر شوکهای بیرونی مواجه میشود.
طرح رویش دقیقاً برای مواجهه با همین روند طراحی شده است؛ یعنی ایجاد مسیرهای کمریسک، شفاف و قابل اعتماد برای خانوارها تا بتوانند پسانداز خود را به ابزارهایی تبدیل کنند که نهتنها ارزش داراییشان را حفظ کند، بلکه برای تولید نیز کارآمد باشد.
بازار سرمایه، محور اجرای طرح
منطق اصلی این طرح بر این استوار است که بازار سرمایه—از بورس و فرابورس تا بورس انرژی و کالا—بهترین بستر برای تجهیز منابع و هدایت آنها به سمت فعالیتهای مولد است.
برخلاف داراییهایی مانند طلا، ارز فیزیکی یا ملک که تنها نقش پناهگاه تورمی دارند، ابزارهای مالی امکان مشارکت خانوارها در رشد بنگاهها و پروژههای زیرساختی را فراهم میکنند.
همچنین شفافیت اطلاعاتی و نظارت مستمر در بازار سرمایه، سطح اعتماد عمومی را نسبت به این مسیر افزایش میدهد.
در اجرای طرح رویش، پیشبینی شده است که نسبت داراییهای مالی در سبد خانوار ایرانی به مرور افزایش یابد و به میانگین جهانی نزدیک شود.
در بسیاری از کشورها، سهم ابزارهای مالی از پسانداز خانوار به بیش از ۵۰ درصد میرسد؛ درحالیکه در ایران این سهم همچنان پایین است و بخش بزرگی از منابع در داراییهای غیرمولد قفل شده است.
بازگشت این داراییها به چرخه اقتصاد، هم امکان ایجاد ظرفیت تولیدی جدید را فراهم میکند و هم به مهار رفتارهای سفتهگرایانه کمک خواهد کرد.
فعالسازی داراییهای غیرمولد
یکی از ستونهای اصلی طرح رویش، فعالسازی داراییهایی است که سالها خارج از مدار اقتصاد ماندهاند.
سرمایهگذاری در ملک دوم، نگهداری طلا و ارز فیزیکی و خرید داراییهایی که تنها نقش ذخیره ارزش دارند، نهتنها مشکلی از اقتصاد حل نمیکنند، بلکه جریان نقدینگی را از فعالیتهای تولیدی منحرف میسازند.
براساس تحلیل کارشناسان بازارهای مالی، اگر حتی بخشی از این منابع به سمت صندوقهای پروژه، صندوقهای کالایی، اوراق مرابحه یا اوراق مشارکت هدایت شود، توان تجهیز مالی پروژههای صنعتی و زیرساختی بهطور چشمگیری افزایش خواهد یافت.
طرح رویش تلاش میکند این مسیر انتقال سرمایه را تسهیل و جذاب کند.
از نگاه کارشناسی، موفقیت این طرح وابسته به چند شرط کلیدی است.
نخست آنکه ابزارهای مالی جدید باید با سطح ریسک قابل قبول برای خانوارها طراحی شوند؛ چرا که بسیاری از خانوارها به دلیل عدماطمینان اقتصادی، سرمایهگذاری در داراییهای فیزیکی را ترجیح میدهند.
دوم آنکه دولت باید ثبات سیاستی و پیشبینیپذیری را در اقتصاد افزایش دهد تا تقاضا برای ابزارهای مالی بلندمدت تقویت شود.
سوم آنکه بازار سرمایه باید از منظر زیرساخت نظارتی، شفافیت اطلاعاتی و سرعت ارائه خدمات، خود را بهروز نگه دارد.
زنجیره پسانداز تا تولید؛ حلقهای که باید دوباره فعال شود
اقتصاد ایران در سالهای اخیر با پدیدهای روبهرو بوده که میتوان آن را «انقطاع زنجیره پسانداز تا رشد» نامید.
خانوارها پسانداز میکنند، اما این پساندازها در مسیر تولید قرار نمیگیرد.
طرح رویش میخواهد این جریان را اصلاح کند.
اگر منابع خرد و کلان خانوارها از مسیر صندوقها، بازار بدهی، اوراق کالایی یا ابزارهای نوین مالی وارد چرخه تولید شود، بنگاهها میتوانند ماشینآلات خود را نوسازی کنند، ظرفیت تولیدی افزایش یابد و در نهایت رشد اقتصادی پایدارتر شود.
در مجموع، طرح رویش راهبردی است برای اینکه سرمایههای راکد به اقتصاد بازگردند، رفتارهای غیرمولد کاهش یابد و بازار سرمایه نقش واقعی خود را در تجهیز و هدایت منابع ایفا کند.
این طرح، اگر با دقت اجرا شود، میتواند یکی از گامهای مهم در بازسازی ظرفیت تولیدی و کاهش فشار تورمی در اقتصاد ایران باشد.