کشف ۵۳ اختروش قدرتمند
محققان ۵۳ اختروش جدید که توسط سیاهچالههای غولپیکر تغذیه میشوند را کشف کردهاند که فوارههایی از ماده را با سرعتی نزدیک به سرعت نور به بیرون پرتاب میکنند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اسپییس، این فوارهها تا ۷.۲ میلیون سال نوری، یعنی حدود ۵۰ برابر عرض کهکشان راه شیری، امتداد دارند.
این اجسام فضایی عظیم که «اختروش های رادیویی غول پیکر» (Giant Radio Quasars) نامیده میشوند بخشی از ۳۶۹ اختروش رادیویی هستند که اخیراً توسط ستاره شناسان هندی در دادههای جمع آوری شده از تلسکوپ GMRT کشف شده اند.
این تلسکوپ مجموعهای از ۳۰ بشقاب سهمی شکل مستقر در نزدیکی پونا در هندوستان و بخشی از پروژه بررسی آسمان TGSS است.
این پروژه ۹۰ درصد آسمان بالای زمین را پوشش میدهد.
پوشش وسیع این تلسکوپ و حساسیت بالا آن را به ابزاری ایده آل برای رصد ساختارهای منتشر کننده امواج رادیویی عظیم و دوردست مانند اختروشهای رادیویی غول پیکر میکند.
سوویک مانیک یکی از اعضای تیم پژوهش در این باره میگوید: اندازه جتهای رادیویی با آنچه در منظومه شمسی یا حتی کهکشان ما وجود دارد، قابل مقایسه نیست.
ما درباره جتهایی با قطر ۲۰ تا ۵۰ برابر کهکشان راه شیری که در کنار یکدیگر قرار دارند، صحبت میکنیم.
هرچند تصور میشود ابرسیاهچاله هایی با حجمی از چند میلیون تا چند میلیارد برابر خورشید در قلب تمام کهکشانهای بزرگ قرار دارند، اما همه این غولهای کیهانی مناطق مرکزی درخشانی که هستههای فعال کهکشانی (AGN) نامیده میشوند را تغذیه نمیکنند یا به عنوان اختروش که هستههای کهکشانی بسیار قدرتمندی هستند، دیده نمیشوند.
برای تغذیه اختروش، یک ابر سیاهچاله با جرم بالا باید توسط انبوهی از گاز و غبار احاطه شده باشد تا بتواند از آنها تغذیه کند.
این ماده در ساختارهای ابری مسطح به نام دیسکهای برافزایشی به دور سیاهچالههای ابر پرجرم میچرخد.
تأثیر گرانشی عظیم سیاهچالههای اب رپرجرم، نیروهای جزر و مدی قدرتمندی را در دیسکهای برافزایشی ایجاد و این ماده را گرم میکند و باعث میشود که تابش درخشانی در طیف الکترومغناطیسی منتشر کند.
با این حال، سیاهچالهها به بلعندههای نا به سامان شهرت دارند و تمام ماده موجود در قرصهای برافزایشی به آنها داده نمیشود.
میدانهای مغناطیسی قوی، گاز بسیار یونیزه شده یا پلاسما را به قطبهای ابر سیاهچاله با جرم بالا هدایت میکنند، که در آنجا شتابشان به سرعت نور نزدیک و در جهتهای مخالف به صورت جتهای دوقلوی قدرتمند به بیرون پرتاب میشوند.
این جتها با گذشت زمان و با رسیدن به فواصل چندین سال نوری از منبع خود، میتوانند به صورت تودهها یا لوب های وسیعی در بالا و پایین صفحه کهکشانی که از آن بیرون میآیند، پخش شوند.
جتها و لوبها با انتشار امواج رادیویی قوی همراه هستند.
سابیاساچی پال، ستارهشناس کالجمیدناپور و جتهای رادیویی عظیم آنها، این اختروشها را برای درک مراحل پایانی تکامل آنها و محیط بین کهکشانی که در آن گسترش مییابند، یعنی گاز رقیقی که لوبهای رادیویی آنها را میلیونها سال نوری از سیاهچاله مرکزی محصور میکند، ارزشمند میکند.
با این حال، یافتن چنین غولهایی آسان نیست.