اسلام چگونه وارد هنگ کنگ شد؟؛از کمبود مساجد تا تسهیل فرآیند ادغام

به گزارش خبرگزاری مهر، شعبان عبد الرحمن، نویسنده مصری و سردبیر سابق نشریه «المجتمع» و روزنامه «الشعب» این کشور در مقاله‌ای به تحلیل وضعیت مسلمانان و اسلام در هنگ کنگ پرداخت و نوشت: «هنگ کنگ» کلمه‌ای چینی به معنای «بندر معطر» است؛ استعمارگران به آن لقب «مروارید شرق» دادند.
این منطقه یکی از دو منطقه اداری ویژه جمهوری خلق چین است (منطقه دیگر ماکائو است).
این منطقه که در سواحل جنوبی چین واقع شده است، بین دریای چین جنوبی و دلتای رودخانه مروارید قرار دارد.
آسمان‌خراش‌های متعدد و بندر وسیع آن از ویژگی‌های آن است.
جمعیت آن بیش از ۷ میلیون و ۴۸۲ نفر است که یکی از بالاترین تراکم جمعیت در جهان را نشان می‌دهد، برخلاف تایوان که یکی از بالاترین نرخ‌های کاهش جمعیت در سطح جهان را دارد.
از زمان‌های قدیم، منطقه هنگ کنگ محل سکونت تعداد کمی از مردم بود و تا پایان قرون وسطی، صرفاً یک روستای ماهیگیری کوچک بدون اهمیت قابل توجه باقی ماند.
سپس پس از جنگ اول تریاک (۱۸۳۹-۱۸۴۲) بین چین و بریتانیا، تحت اشغال بریتانیا قرار گرفت.
این جنگ ناشی از تلاش چین برای محدود کردن کشت و واردات تریاک بود که بریتانیا به دلیل سود قابل توجهی که از تجارت تریاک در چین به دست می‌آورد، با آن مقابله کرد.
یکی از پیامدهای این جنگ این بود که… هنگ کنگ مستعمره بریتانیا شد.
پس از جنگ اول تریاک، مرزهای هنگ کنگ گسترش یافت و شامل یک استان وسیع‌تر شامل شبه جزیره کولون (کاولون) و سرزمین‌های جدید شد.
در اواسط قرن بیستم، ژاپن آن را در طول جنگ اقیانوس آرام تصرف کرد، اما بریتانیا پس از جنگ دوباره کنترل آن را به دست گرفت.
هنگ کنگ تا سال ۱۹۹۷ تا زمانی که به حاکمیت چین بازگردانده شد، مستعمره بریتانیا باقی ماند.
در طول دوره استعمار، هنگ کنگ استقلال خود را با دخالت محدود دولت در اقتصاد حفظ کرد.
این دوره به طور قابل توجهی بر شکل‌گیری فرهنگ مدرن هنگ کنگ تأثیر گذاشت.
هنگ کنگ به استثنای روابط دیپلماتیک بین‌المللی و ساختار نظامی هنوز از استقلال و یک سیستم قانونی متمایز از جمهوری خلق چین برخوردار است.
جنگ دوم تریاک بین سال‌های ۱۸۵۶ تا ۱۸۶۰ رخ داد.
هنگ کنگ یکی از مراکز اقتصادی پیشگام و واحد پول آن، دلار هنگ کنگ، هشتمین ارز پرمعامله در سطح جهان است.
بیشتر زمین‌های هنگ کنگ کوهستانی و تپه‌ای است، بنابراین کمتر از ۲۵ درصد از کل مساحت آن مسکونی است.
۴۰ درصد از مساحت باقی‌مانده آن در پارک‌های ملی و ذخایر طبیعی قرار دارد و بیشتر توسعه شهری در منطقه در شبه جزیره کولون و ساحل شمالی جزیره هنگ کنگ متمرکز شده است.
به دلیل وسعت کم و جمعیت زیاد، نیاز به زیرساخت برای اسکان تراکم جمعیت بیشتر در این منطقه وجود دارد و آن را به مرکز معماری مدرن و بلندترین شهر جهان تبدیل کرده است.
این امر همچنین منجر به توسعه شبکه حمل و نقل آن شده است، تا جایی که بیش از ۹۰ درصد از ساکنان آن به حمل و نقل عمومی متکی هستند که بالاترین نرخ در سطح جهان است.
توفان‌های گرمسیری در طول تابستان مکرراً رخ می‌دهند و گاهی اوقات باعث سیل و رانش زمین می‌شوند، اما زمستان‌ها معتدل هستند.
زبان رسمی هنگ کنگ، چینی یوئی (گروهی از زبان‌های چینی که در جنوب چین صحبت می‌شود؛ ۶۲ میلیون نفر به این زبان صحبت می‌کنند) است.
انگلیسی نیز زبان رسمی است و درصد زیادی از جمعیت در زندگی روزمره خود به آن صحبت می‌کنند.
هنگ کنگ به عنوان نقطه تلاقی شرق و غرب شناخته می‌شود و فرهنگ آن ترکیبی از میراث چینی و میراث استعمار بریتانیاست.
این تلفیق فرهنگ‌ها، شامل تأثیر فلسفه‌ها و گرایش‌های فکری رایج گرفته تا غذا و رستوران‌های فست فود غربی در کنار رستوران‌های چینی است.
ورود اسلام به هنگ کنگ
منطقه شرق آسیا از جمله هنگ کنگ در قرن اول هجری (قرن ششم میلادی، سال ۵۷۸ میلادی) از طریق بازرگانان عرب که در همان دوره به جنوب شرقی چین نیز رسیده بودند، با اسلام آشنا شد.
در طول قرن‌های متوالی، مهاجرت مسلمانان به این منطقه از هند شرقی و مالایا ادامه یافت.
تاریخ اسلام در جنوب چین را نمی‌توان از تاریخ آن در هنگ کنگ جدا کرد.
هنگ کنگ در طول وقایعی که در داخل چین رخ داد، پناهگاهی برای مسلمانان چینی بود و بسیاری از مسلمانان در طول قیام کمونیستی در چین در سال ۱۹۴۶ به آنجا مهاجرت کردند.
مرز بین هنگ کنگ و جمهوری خلق چین تا سال ۱۹۵۰ باز ماند.
ناگفته نماند که چین به عنوان یکی از بزرگترین و قدرتمندترین امپراتوری‌هایی که شرق آسیا تاکنون به خود دیده است، نفوذ تاریخی و فرهنگی قابل توجهی در منطقه داشت.
در اواسط قرن نوزدهم، ورود اسلام به هنگ کنگ از سر گرفته شد.
این منطقه که تقریباً ناپدید شده بود، با ورود شرکت هند شرقی بریتانیا که اولین گروه از مسلمانان را به هنگ کنگ آورد، شاهد احیای جمعیت مسلمان خود بود.
با وقوع جنگ اول تریاک در سال ۱۸۳۹ بین چین و بریتانیا، به دلیل تلاش چین برای مهار کشت و واردات تریاک، بریتانیا به دلیل سود قابل توجهی که از تجارت تریاک در چین به دست می‌آورد، مداخله کرد.
یکی از پیامدهای این جنگ این بود که هنگ کنگ به مستعمره بریتانیا تبدیل شد.
می‌توانم بگویم که با شروع این جنگ، موجی از مسلمانان از استان گوانگدونگ (جنوب چین) به هنگ کنگ مهاجرت کردند.
در این مدت، جامعه مسلمانان شروع به رشد و توسعه کرد.
در اولین سرشماری در سال ۱۸۷۱، تعداد مسلمانان در هنگ کنگ ۱۵۱ نفر بود، در حالی که در سرشماری سال ۱۹۱۱، جمعیت مسلمانان به ۱۷۷۹ نفر افزایش یافته بود.
پس از جنگ جهانی دوم (۱ سپتامبر ۱۹۳۹ - ۲ سپتامبر ۱۹۴۵)، بریتانیایی‌ها کارگرانی از هند و اندونزی آوردند که در میان آنها مسلمانان بودند.
تا پایان قرن بیستم، تعداد مسلمانان شاهد رشد قابل توجهی بود و تعداد آنها به دلیل مهاجرت مداوم افزایش یافت.
در مورد درصد آنها از جمعیت فعلی، اکثر منابع اظهار می‌کنند که آنها بین ۴.۱ درصد تا ۴.۲ درصد از کل جمعیت (تقریباً ۳۰۰ هزار نفر را مسلمانان تشکیل می‌دهند.
این شامل ۳۰،۰۰۰ مسلمان چینی، ۵۰،۰۰۰ مسلمان اندونزیایی، ۱۵۰،۰۰۰ مسلمان اندونزیایی، ۳۰،۰۰۰ مسلمان پاکستانی و دیگران از ملیت‌های مختلف می‌شود.
لازم به ذکر است که اکثریت قریب به اتفاق آنها مسلمانان سنی هستند.
در مقابل این جمعیت مسلمان، ۵۴.۷٪ ملحد یا بی‌دین، ۱۴.۹٪ مسیحی و ۱۳٪ غیرمسلمان هستند.
طبق گزارش مرکز تحقیقات پیو سیزده درصد به ادیان سنتی و عامیانه پایبند هستند و به طور کلی، بیش از نیمی از جمعیت هنگ کنگ، خود را با هیچ دینی یکی نمی‌دانند و در عوض به آنچه «الحاد و لاادری‌گری (ندانم‌گرایی)» نامیده می‌شود، روی آورده‌اند.
مساجد و مؤسسات اسلامی
هنگ کنگ پنج مسجد دارد.
بزرگترین آنها مسجد کاولون (کولون) است که در منطقه پرجمعیت کاولون واقع شده است.
این مسجد مرکز اسلامی را در خود جای داده و می‌تواند ۳۵۰۰ نفر را در خود جای دهد.
این مسجد که یک بنای برجسته اسلامی است، دارای چهار مناره است که هر کدام ۱۱ متر ارتفاع دارند و آن را به یک شاهکار معماری تبدیل کرده‌اند.
سازه این مسجد با کف و نمای مرمر سفیدش متمایز است.
این مکان فرهنگی برجسته که به روی همه باز است، شامل سه نمازخانه، یک مدرسه و یک سالن اجتماعات است که توسط سازمان‌های اسلامی برای رویدادهای ویژه استفاده می‌شود.این مسجد در ابتدا توسط سربازان مسلمان مستقر در منطقه، که اکنون به عنوان پارک کاولون شناخته می‌شود، ساخته شد.
شیخ محمد ارشد، مفتی اعظم هنگ کنگ، به عنوان امام جماعت و واعظ این مسجد فعالیت می‌کند.
قدیمی‌ترین و معتبرترین مسجد در هنگ کنگ، مسجد «جامیا» ست که در اصل در دهه ۱۸۴۰ ساخته و در سال ۱۹۱۵ بازسازی شد.
مسلمانان در هنگ کنگ به مساجد بیشتری نیاز دارند، زیرا بسیاری از آنها به دلیل تعداد محدود مساجد مجبور به نماز خواندن در اماکن و فضاهای موقت هستند.
چالش‌های ادغام اجتماعی
به دلیل وجود بیش از ۷۰ رستوران دارای گواهی حلال، دسترسی به غذای حلال برای مسلمانان مشکلی نیست.
در میان آنها رستوران اسلام، که در دهه ۱۹۵۰ تأسیس شد، به جوایز محلی متعددی را در زمینه آشپزی دست یافته است و طیف گسترده‌ای از دسرهای متمایز و متنوع را ارائه می‌دهد.
با این حال، مسلمانان با دو مشکل اصلی روبرو هستند: موانع در آموزش و چالش‌های ادغام اجتماعی.
بسیاری از دانش‌آموزان مسلمان غیر چینی هنوز در زمینه مدارس و مشاغل گزینه‌های محدودی دارند.
مشکلات ادغام اجتماعی همچنین نشان می‌دهد که عموم مردم در هنگ کنگ آگاهی زیادی از اسلام ندارند.
با این حال، با افزایش پوشش رسانه‌ای که اسلام و شرایط مسلمانان را معرفی می‌کند، درک عمومی از مسلمانان در هنگ کنگ به طور مثبت تغییر کرده و منجر به افزایش میزان ادغام آنها در جامعه شده است.
در برخی از برنامه‌های درسی، تغییراتی به نفع مسلمانان ایجاد شده است.
به عنوان مثال، در آخرین برنامه درسی اصلاح‌شده تاریخ برای دوره متوسطه آمده است که «به منظور گسترش دیدگاه‌های جهانی دانش‌آموزان و افزایش درک آنها از سایر فرهنگ‌های بزرگ جهان، مباحث جدیدی در مورد تمدن‌ها و توسعه تاریخی مناطق دیگر، از جمله تمدن اسلامی، اضافه شده است.» این نشان دهنده تلاش‌ها برای تسهیل ادغام اجتماعی مسلمانان است و ان شاء الله، مسلمانان هنگ کنگ در جامعه خود بیشتر دیده خواهند شد.