ترکیه به دنبال افزایش صادرات صنایع دفاعی

به گزارش مشرق، دولت ترکیه در چند سال گذشته، بخش قابل توجهی از توان خود را بر توسعه صنایع دفاعی متمرکز کرده است.
این کشور قصد دارد در سال ۲۰۲۸ میلادی در لیست ۱۰ کشور صادرکننده برتر جهان قرار بگیرد.
اما تحقق این هدف بلندپروازانه چالش‌هایی نیز به همراه دارد و میزان صادرات، هنوز به سطحی نرسیده که توجیه‌کننده سرمایه گذاری‌های کلان چند سال گذشته باشد.
بر اساس گزارش رسمی روزنامه حریت چاپ آنکارا ارزش کل صادرات دستاوردهای صنایع دفاعی ترکیه در سال ۲۰۲۴ میلادی به ۷.۲ میلیارد دلار رسید و هنوز به هدف تعیین شده ۱۰ میلیارد دلاری نرسیده است.
دولت اردوغان می‌خواهد در سال ۲۰۲۵ میلادی، رقم صادرات دفاعی ۱۰ میلیارد دلاری را محقق کند.
بخش قابل توجهی از شهرت و اعتبار ترکیه در لیست کشورهای فروشنده تسلیحات، به خاطر صادرات پهپادهای بیرقدار شامل عنقا، آکنجی و بیرقدار تی.
بی.
۲ است که در بازار جهانی تقاضای زیادی دارند.
اما تلاش برای افزایش صادرات در بخش‌های تجهیزات جنگ الکترونیک، خودروهای زرهی و تجهیزات نیروهای پلیس نیز در دستور کار قرار گرفته است.
علاوه بر این ترکیه در حوزه سکوهای دریایی نیز فعال شده و در حوزه مهمات نیز، حرف‌هایی برای گفتن دارد.
چالش‌ها کدامند؟
پس از تغییر نظام سیاسی – اجرایی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، سازمان صنایع دفاعی به طور مستقیم به نهاد ریاست جمهوری متصل شد و استراتژی این سازمان بر رشد پایدار، افزایش همکاری بین‌المللی و گشودن بازارهای جدید متمرکز شده است.
صد البته ترکیه در این مسیر، با چالش‌های مهمی روبروست که یکی از آنها، مربوط به دشواری‌های رقابت جهانی است.
چرا که رقابت کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه، روسیه و چین چالش برانگیز است.
یکی دیگر از چالش‌ها، مربوط به تامین قطعات حساس با فن آوری بالا است.
به ویژه در بخش موتور، رادار و اجزای اپتیکی و الکترونیکی، ترکیه هنوز هم تا حد قابل توجهی، وابسته به منابع خارجی است.
آمارها نشان می‌دهد که دربخش دفاعی و هوافضا، میانگین ارزش صادرات به ازای هر کیلوگرم، نزدیک به ۶۷ دلار است که بسیار بیشتر از میانگین کلی صادرات ترکیه در بخش کالاهای عادی و غیرنظامی است.
اگر چه قبلاً ترکیه فقط به عنوان یک کشور پهپادفروش شناخته می‌شد اما حالا بسیاری از شرکت‌های دولتی، به دیگر حوزه‌های تسلیحاتی روی آورده‌اند و به عنوان مثال، شرکت سامسون یورت ساوونما (گروه SYS)، تولیدکننده پیشرو سیستم‌های تسلیحاتی کالیبر سبک و متوسط، به بیش از ۸۰ کشور جهان صادرات دارد.
جاهد اوتکور آرال مدیرکل این گروه دفاعی اعلام کرده که میانگین ارزش ۶۷ دلار به ازای هر کیلو، در محصولات اختصاصی این شرکت به ۱۲۵ دلار رسیده و هدف این گروه برای سال‌های آینده رسیدن به سطح ۲۵۰ دلار است.
مشتریان عمده
ترکیه در ۶ سال گذشته، تلاش کرده علاوه بر بازار صنایع دفاعی کشورهای بزرگ، به دنبال فتح بازارهای آفریقایی نیز برود.
در آغاز، آمریکا، قطر، امارات متحده عربی و جمهوری آذربایجان مهمترین خریداران تسلیحات و مهمات ترکیه بودند.
اما در فاز بعدی، از بین کشورهای اروپایی، لهستان و رومانی به عنوان مشتریان عمده انتخاب شدند و پس از آن هم این کشورهای آفریقایی، در دستور کار قرار گرفتند: نیجریه، چاد، لیبی، سومالی و تونس.
میزان صادرات محصولات صنایع دفاعی ترکیه در پنج ماه اول سال ۲۰۲۵ به ۳ میلیارد دلار رسید ه اما به باور کارشناسان، این بخش تا سال ۲۰۳۰ پتانسیل رشد دو رقمی دارد.
ترکیه و صنایع موشکی
رشد ترکیه در بخش صنایع موشکی، محدودتر از دیگر حوزه‌های تسلیحاتی بوده است.
اما امسال، ترکیه یک محصول موشکی گروه دفاعی روکتسان را آزمایش کرد که به عنوان موشک پدافند هوایی هدایت شده لَوَنت معرفی شده است.
برخی از اندیشکده‌های اروپایی، این آزمایش موشکی را «یک نقطه عطف تاریخی در دفاع دریایی ترکیه» توصیف و به این اشاره کردند که لَوَنت می‌تواند به جایگزینی استراتژیک برای RAM ساخت آمریکا تبدیل شود.
آزمایش این موشک در ۲۰ نوامبر انجام شد و به عنوان یکی از مهمترین گام‌ها در تلاش‌های ترکیه برای ایجاد یک معماری دفاع دریایی مستقل و چندلایه در دریای سیاه، اژه و مدیترانه شرقی توصیف شده است.
سازگاری کامل LEVENT با رادار، حسگرهای الکترواُپتیکی و سیستم‌های مدیریت نبرد دریایی نشان می‌دهد که ترکیه به دنبال ایجاد یک زنجیره دفاع هوایی تولید داخل برای عناصر دریایی خود نزدیک‌تر می‌شود.
برد مؤثر ۱۱ کیلومتری، جستجوگر هیبریدی و مانورپذیری بالای LEVENT مورد توجه تحلیلگران دفاعی قرار گرفته و ترکیه اکنون می‌تواند بدون نیاز به منابع خارجی، از کشتی‌های خود در برابر چالش‌برانگیزترین تهدیدات امروزی، به‌ویژه حملات پهپادی شدید و موشک‌های کروز ارتفاع پایین، محافظت کند.
لَوَنت در مقایسه با همتایان خود مانند RAM و Sea Ceptor، استقلال استراتژیک، مزیت اقتصادی و یکپارچگی لجستیکی را برای ترکیه فراهم می‌کند.
این سیستم آزمایش‌های زمینی را تنها در دو سال به پایان رساند و سپس به ادغام دریایی در اسکله بیکوز منتقل شد و اولین انهدام هدایت‌شده خود را انجام داد.
به موازات این موشک، چند سلاح بومی دیگر با نام‌های SİPER، GÖKDENİZ، GÖKSUR به عنوان تحول در اکوسیستم دفاع ملی و منطقه‌ای ترکیه قلمداد شده است.
غرب چه می‌گوید؟
تحلیلگران اروپایی و آمریکایی، صنایع دفاعی ترکیه را با رشد سریع، اهمیت استراتژیک و استقلال فزاینده توصیف می‌کنند.
آنها صادرات پهپاد، اهرم ژئوپلیتیکی و امتیازات منطقه‌ای را مهم می‌دانند و در عین حال، در مورد پایداری و خطرات سیاسی نیز هشدار می‌دهند.
تحلیلگر ارشد صندوق مارشال آلمان، در گزارشی اعلام کرده که «ظرفیت دفاعی رو به رشد ترکیه می‌تواند وابستگی اروپا به قدرت‌های خارجی را کاهش دهد.
اما همسویی سیاسی آنکارا، همچنان نامشخص است».
همچنین شورای آتلانتیک در آمریکا به این اشاره کرده که «ترکیه در حال گسترش صنایع دفاعی خود و بررسی مشارکت با شرکت‌های آمریکایی است و در چشم‌انداز جدید فراآتلانتیکی قرار می‌گیرد».
اما در گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی آمریکا به یک پاشنه آشیل مهم اشاره شده است: «صنایع دفاعی ترکیه به طور فزاینده‌ای قادر به تولید سیستم‌های بومی است، اما آسیب‌پذیری‌های زنجیره تأمین همچنان پابرجاست».
از دیگر سو، برخی از اندیشکده‌های غربی به موارد دیگری از بروز اختلافات سیاسی اشاره کرده‌اند و شورای روابط خارجی اروپا (ECFR) می‌گوید: «صادرات دفاعی ترکیه در حال تغییر شکل روابط این کشور با متحدان ناتو است.
چنین چیزی، هم فرصت‌ها و هم اصطکاک‌های قابل توجهی ایجاد می‌کند».
مرور اجمالی دیدگاه‌های تحلیلگران و اندیشکده‌های غربی نشان می‌دهد که از حیث میزان همسویی ترکیه با کشورهای غربی و هم از نظر تامین اجزای حساس فن آوری بالای تسلیحات، تردیدهایی دارند.