خط‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا حلقه مفقوده اتصال به اقتصاد جهانی است
یک کارشناس ترانزیت ریلی گفت: تکمیل خط‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا به یکی از اولویت‌های استراتژیک ایران تبدیل شده، مسیری که می‌تواند کشور را دوباره به شبکه ریلی ترکیه و سپس اروپا متصل کند.
محمدمهدی کریمی‌قهی، کارشناس ترانزیت ریلی با اشاره به شدت‌گرفتن رقابت کشورها برای دستیابی به سهمی از ترانزیت چین - اروپا، گفت: تکمیل خط‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا به یکی از اولویت‌های استراتژیک ایران تبدیل شده است؛ مسیری که می‌تواند کشور را دوباره به شبکه ریلی ترکیه و سپس اروپا متصل کند.
وی افزود: مسیر راه‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا همزمان با افزایش تنش‌های ژئوپلتیکی در مسیرهای ترانزیتی جهان و شکل‌گیری رقابت تازه برای جذب بار چین - اروپا، بار دیگر به یک موضوع کلیدی در محافل حمل‌ونقلی و اقتصادی ایران تبدیل شده است.
کریمی قهی بیان کرد: این مسیر مرزی که سال‌ها تکمیل آن به تعویق افتاده، اکنون به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم ایران برای ورود به بازار چندصد میلیارد دلاری ترانزیت بین‌قاره‌ای شناخته می‌شود.
وی ادامه داد: مسیر چشمه‌ثریا به‌دلیل امکان ایجاد دومین نقطه اتصال مستقیم شبکه ریلی ایران و ترکیه پس از مرز رازی اهمیت دوچندان یافته است.
چنین پیوندی ایران را قادر می‌سازد بارهای شرق آسیا را به‌طور رقابتی و پیوسته به اروپا انتقال دهد؛ ظرفیتی که سال‌هاست مسیرهای رقیب از جمله قزاقستان از آن بهره می‌برند.
این کارشناس ترانزیت ریلی با اشاره به آمارهای بین‌المللی گفت: در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۹ هزار قطار باری میان چین و اروپا تردد داشته‌اند و بخش عمده آنها از آسیای میانه عبور کرده‌اند؛ سهمی که ایران نیز می‌توانست در آن نقش‌آفرینی مؤثر داشته باشد.
وی یادآور شد: پروژه راه‌آهن تبریز- مرند - چشمه‌ثریا کمتر از ۲۷۰ کیلومتر طول دارد و تنها ۵۰ کیلومتر آن تاکنون به بهره‌برداری رسیده است.
همچنین کارشناسان این خط را حلقه مفقوده اتصال ایران به اقتصاد جهانی می‌دانند؛ حلقه‌ای که تکمیل آن می‌تواند حجم قابل‌توجهی از بارهای ترانزیتی چین و حتی روسیه را به سمت ایران هدایت کند.
کریمی قهی تاکید کرد: اهمیت خط‌آهن زمانی بیشتر روشن می‌شود که بدانیم ارزش تجارت سالانه چین و اروپا بیش از هزار میلیارد دلار برآورد شده و اگر تنها ۱۰ درصد این کالاها از مسیر ایران عبور کند، ده‌ها میلیارد دلار درآمد خدماتی برای کشور ایجاد خواهد شد.
وی ادامه داد: همچنین مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو، معتقد است تکمیل این خط‌آهن می‌تواند ماکو را از یک منطقه مرزی به یک مرکز لجستیکی بین‌المللی تبدیل کند.
درآمدهای ناشی از خدمات گمرکی، انبارداری، پشتیبانی و حمل‌ونقل در مسیر چین - اروپا می‌تواند نقش ویژه‌ای در افزایش درآمدهای ارزی ایران ایفا کند.
این کارشناس ترانزیت ریلی اظهار کرد: هرچند برخی کارشناسان درباره حجم درآمدهای احتمالی اختلاف‌نظر دارند، اما همگی بر این موضوع توافق دارند که اقتصاد خدماتی ترانزیت می‌تواند یکی از موتورهای رشد اقتصادی کشور باشد.
کریمی‌قهی افزود: ترکیه، به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی حوزه ترانزیت، هم شریک بالقوه ایران و هم رقیب جدی در جذب بارهای چین - اروپا محسوب می‌شود.
برخی تحلیلگران از تلاش آنکارا برای مدیریت انحصاری این مسیر سخن می‌گویند، اما بسیاری از متخصصان باور دارند موفقیت ایران بدون همکاری راهبردی با ترکیه امکان‌پذیر نیست.
اتصال چشمه‌ثریا، تکمیل خط رازی و افزایش بهره‌وری حمل‌ونقل ریلی در داخل کشور سه ضلع مهم این همکاری هستند.
وی تصریح کرد: راه‌آهن تبریز - مرند - چشمه‌ثریا تنها یک پروژه عمرانی نیست، بلکه نمادی از یک فرصت تاریخی است.
وی افزود شرایط بین‌المللی، بحران اوکراین، تغییر مسیرهای سنتی و تلاش کشورها برای کاهش وابستگی به مسیرهای پرریسک، ایران را در موقعیتی قرار داده که می‌تواند پس از سال‌ها به یک مسیر تعیین‌کننده در تجارت جهانی تبدیل شود.
این کارشناس ترانزیت ریلی در پایان خاطرنشان کرد: تحقق این هدف به سرعت عمل، برنامه‌ریزی دقیق و نگاه ملی به پروژه‌های زیربنایی نیاز دارد.
وی افزود فرصت‌های پیش‌رو اگر از دست بروند، شاید به این زودی‌ها تکرار نشوند.