بازار سرمایه با استقلال نهاد ناظر و صلاحیت داوری سامان می‌گیرد
پنل مبانی قانونی همایش بازار سرمایه بر استقلال بودجه‌ای نهاد ناظر، گسترش حاکمیت شرکتی و صلاحیت انحصاری هیأت داوری تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار مهر در دومین روز همایش سالانه بازار سرمایه ایران و در پنل تخصصی مبانی قانونی تنظیم‌گری در بستر تحولات و نوآوری بازار سرمایه، سه سخنران اصلی بر استقلال نهاد ناظر، گسترش دامنه حاکمیت شرکتی و جایگاه انحصاری هیأت داوری بورس تأکید کردند.
در آغاز این نشست، زینب ریاضت عضو هیأت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با تشریح جایگاه قانونی تنظیم‌گری و خودانتظامی گفت بازار سرمایه به بهداشت حقوقی ویژه‌ای نیاز دارد و استقلال بودجه‌ای که ماده ۵ قانون بازار برای سازمان بورس تضمین کرده اگر آسیب ببیند نخستین ضربه به تنظیم‌گری مطلوب وارد خواهد شد.
ریاضت با اشاره به بیست‌سالگی قانون بازار اوراق بهادار، تنظیم‌گری را یکی از لایه‌های پنهان این قانون دانست و تأکید کرد که کیفیت آن در شاخص‌های حکمرانی بانک جهانی، یکی از ۶ مؤلفه کلیدی است.
وی با استناد به مواد ۵ و ۷ قانون بازار، سازمان را نهاد اصلی تنظیم‌گر معرفی کرد و افزود برداشت برخی وکلا مبنی بر اینکه حق تصویب مقررات فقط در شورای عالی بورس است، صحیح نیست زیرا عبارت تهیه و تدوین در قانون اعم از تصویب است و مشروح مذاکرات مجلس این حقیقت را تأیید می‌کند.
ریاضت همچنین با اشاره به ۳۸ اصل IOSCO، استقلال، شفافیت، پاسخگویی و سلامت را چهار ستون تنظیم‌گری مطلوب دانست و یادآور شد قانون بازار سال ۸۴ برای مدیریت تعارض منافع محدودیت‌های سهامداری و ممنوعیت معاملات کارکنان را پیش‌بینی کرده است.
او با تفکیک اصطلاحات اختلاف، جرم و تخلف توضیح داد اختلاف در صلاحیت هیأت داوری، جرم تنها رفتاری است که در قانون پارلمان جرم‌انگاری شده و سازمان بورس در آن صلاحیت رسیدگی ندارد و تخلف نقض مقررات بازار سرمایه با دامنه‌ای وسیع‌تر از جرم است.
ریاضت مراحل رسیدگی به تخلفات را از هیأت رسیدگی تا هیأت‌مدیره و اعاده دادرسی شرح داد و ضمانت اجراهایی مانند تذکر، اخطار، جریمه نقدی و سلب صلاحیت را برشمرد.
در بخش دوم پنل، غلامرضا رفیعی عضو هیأت علمی دانشگاه و وکیل پایه یک دادگستری با تمرکز بر ضرورت بازخوانی چارچوب‌های حاکمیت شرکتی گفت نسخه جدید دستورالعمل حاکمیت شرکتی سازمان بورس نسبت به گذشته پیشرفت کرده اما هنوز ظرفیت تکمیل دارد و نباید تنها در خدمت حمایت از سهام‌داران اقلیت باشد بلکه باید حافظ منافع همه سهام‌داران و سایر ذی‌نفعان باشد.
وی با اشاره به ریشه‌های این نظام در قانون تجارت ۱۳۱۱ و بیش از ۲۰ سند قانونی و مقرراتی، بر ضرورت انسجام آنها و تطبیق اصلاحات با قانون تجارت جدید در حال بررسی در شورای نگهبان تاکید کرد.
رفیعی یادآور شد ابزارهایی مانند امکان افزودن موضوع به دستور جلسه مجمع با ۵ درصد سهام و طرح دعوا علیه مدیران با ۱۰ درصد سرمایه از مهم‌ترین حمایت‌های قانونی هستند.
او شفاف‌سازی حدود اختیارات هیأت‌مدیره سازمان بورس و شورای عالی بورس را اقدامی حیاتی خواند و بهره‌گیری از توصیه‌های بین‌المللی را برای ارتقای استانداردهای داخلی ضروری دانست.
در بخش پایانی، مرتضی شهیدی حقوقدان، هیأت داوری بورس را نهادی با صلاحیت انحصاری برای رسیدگی به اختلافات ناشی از فعالیت حرفه‌ای معرفی کرد و فلسفه تأسیس آن را مبتنی بر دو اصل تخصص و سرعت دانست.
شهیدی با اشاره به قانون بازار اوراق بهادار ۱۳۸۴ توضیح داد ترکیب این هیأت شامل یک عضو منتخب رئیس قوه قضائیه و دو عضو پیشنهادی سازمان بورس با تصویب شورا است و رسیدگی به اختلافات حرفه‌ای کاملاً اختصاصی بوده و مراجع قضائی دیگر حق ورود ندارند.
وی محور صلاحیت هیأت داوری را ماهیت فعل نه هویت فاعل عنوان کرد و تمایز داوری این هیأت با داوری اختیاری قانون آئین دادرسی مدنی را متذکر شد.
شهیدی افزود طبق قانون توسعه ابزارها این هیأت صلاحیت رسیدگی به اختلافات مربوط به سود اوراق را نیز دارد هرچند دولت، شهرداری‌ها و مؤسسات عمومی غیردولتی از شمول این حکم خارج‌اند.
او اختصاصی بودن را متفاوت از تخصصی بودن دانست و به ماهیت شبه‌قضایی این نهاد به دلیل حضور اعضای منتخب قوه قضائیه اشاره کرد.
شهیدی در پایان به بحث نظارت بر آرای داوری پرداخت و گفت برخی با استناد به اصل ۱۵۹ قانون اساسی آرای این هیأت را قابل اعتراض در دادگاه‌ها می‌دانند و در مقابل گروهی دیگر بند ۲ ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری را شامل آرای هیأت‌های داوری می‌دانند.