اکونومیست: طرح ترامپ اروپا را در شوک فرو برد

به گزارش مشرق، اکونومیست در گزارشی نوشت در حالی که جنگ اوکراین وارد مرحله‌ای حساس شده، انتشار جزییات طرح ۲۸ بندی آمریکا برای پایان درگیری‌ها موجی از نگرانی را در اروپا و کی‌یف برانگیخته است؛ طرحی که به گفته ناظران، آن‌چنان مبهم، نامتوازن و غیرعملیاتی است که در شرایط عادی حتی امکان طرح رسمی پیدا نمی‌کرد.
با این حال، شرایط سیاسی ایالات متحده و شخص رئیس‌جمهور دونالد ترامپ باعث شده که این پیشنهاد به‌عنوان گزینه‌ای جدی روی میز باقی بماند.
به‌رغم انتقادهای تند، منابع دیپلماتیک می‌گویند احتمال زیادی وجود دارد که ترامپ تا پیش از «روز شکرگزاری» (جمعه ۲۸ نوامبر یا ۷ آذر ۱۴۰۴ ) کی‌یف را برای پذیرش این طرح یا نسخه‌ای مشابه تحت فشار قرار دهد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در سخنرانی ویدیویی ۲۱ نوامبر (روز گذشته) هشدار داد کشورش در یکی از «سخت‌ترین مقاطع تاریخ» خود قرار گرفته است.
او بدون اشاره مستقیم به طرح آمریکا، تلویحاً نسبت به تصمیماتی که امنیت ملی اوکراین را تهدید کند، ابراز نگرانی کرد.
طرحی با امتیازات گسترده برای روسیه
بررسی محتوای طرح نشان می‌دهد که ساختار آن بقایای یک «معامله بزرگ» است؛ معامله‌ای که در آن، روسیه در ازای توقف حمله، پاداش‌های گسترده‌ای دریافت می‌کند.
بر اساس متن پیشنهاد:
تمام مناطق اشغال‌شده و حتی بخشی از مناطق تصرف‌نشده به روسیه واگذار می‌شود.
مسکو به گروه G۸ بازمی‌گردد و تحریم‌ها با سرعت برداشته یا کاهش می‌یابد.
کرملین اجازه می‌یابد از فرصت‌های اقتصادی تازه بهره‌مند شود.
در مقابل، اوکراین تنها یک آتش‌بس به دست می‌آورد، برخی تضمین‌های اقتصادی و یک تعهد امنیتی محدود از سوی آمریکا که در عمل فاقد پشتوانه‌های معمول امنیت جمعی است.
اکونومیست نوشت: از دید تحلیلگران، این پیشنهاد فوت کردن جان تازه به جاه‌طلبی‌های ولادیمیر پوتین تلقی می‌شود؛ رئیس‌جمهوری که سابقه نقض مکرر توافقات بین‌المللی را دارد و اکنون با دریافت امتیازات بزرگ، فرصت خواهد یافت ارتش خود را بازسازی و برنامه‌های بلندمدت‌اش برای فشار بر کشورهای مرزی را ادامه دهد.
تهدید برای امنیت اوکراین و اروپا
مفاد نظامی این طرح از نگاه کی‌یف «فاجعه‌بار» ارزیابی شده است.
طبق آن:
نیروهای مسلح اوکراین باید حداکثر ۶۰۰ هزار نفر باشد،
اما هیچ سقفی برای ارتش روسیه تعیین نشده است.
حضور نیروهای ناتو در خاک اوکراین کاملاً ممنوع می‌شود.
این شرایط نه تنها استقلال دفاعی اوکراین را محدود می‌کند، بلکه برنامه اروپا برای استقرار یک «نیروی بازدارنده» در شرق را نیز از میان می‌برد.
اروپا در واکنش به این طرح، بدون هماهنگی قبلی، خود را در برابر یک شوک ژئوپلیتیک می‌بیند.
کشورهای اروپایی که در تدوین طرح نادیده گرفته شده‌اند، در روزهای اخیر به دنبال راه‌هایی برای متوقف کردن یا تعدیل آن هستند.
تضمین امنیتی آمریکا؛ «مبهم و غیرقابل اتکا»
مهم‌ترین استدلال تیم ترامپ برای دفاع از طرح، بند ۱۰ آن است؛ بندی که وعده می‌دهد در صورت حمله دوباره روسیه، آمریکا «واکنش نظامی هماهنگ» نشان می‌دهد.
با این حال، سابقه واشنگتن در قبال اوکراین و حتی ناتو، تردیدهای جدی ایجاد کرده است.
تحت رهبری باراک اوباما و جو بایدن، آمریکا همواره روشن کرده بود که برای دفاع از اوکراین وارد جنگ مستقیم با روسیه نخواهد شد.
اکنون نیز مشخص نیست ترامپ چنین ریسکی را بپذیرد.
بدتر آنکه تضمین امنیتی این طرح بدون حمایت کنگره مطرح شده و کاملاً به تصمیم شخص رئیس‌جمهور وابسته است.
نکته قابل توجه دیگر این است که طبق بند ۱۰، اوکراین باید هزینه نقش حمایتی آمریکا را پرداخت کند؛ بندی که به گفته منتقدان، انگیزه واشنگتن برای عمل به تعهدات خود را تضعیف می‌کند.
چرا این طرح بیشتر شبیه ضرب‌الاجل است تا توافق صلح؟
ناظران معتقدند اگر این طرح واقعاً برای اوکراین سودمند بود، نیازی به فشار یا تهدید ترامپ نبود.
آنچه از درون این روند دیده می‌شود، بیشتر به یک «اولتیماتوم» می‌ماند تا به یک پیشنهاد مذاکره.
به همین دلیل کشورهای اروپایی در تلاش‌اند در هماهنگی با جمهوری‌خواهان مخالف در کنگره، مانع از اجرای طرح در شکل موجود شوند.
رهبران اروپایی هشدار داده‌اند که ضربه امنیتی ناشی از اجرای چنین توافقی، تنها محدود به اوکراین نیست، بلکه کل قاره را در برابر تهدید روسیه آسیب‌پذیر خواهد کرد.
گزینه‌های دشوار زلنسکی
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند زلنسکی با احتیاط و ظرافت سیاسی، از درگیری مستقیم با ترامپ پرهیز کند.
توصیه اصلی این است که رئیس‌جمهور اوکراین به‌طور رسمی از تلاش‌های آمریکا قدردانی کند و همزمان وارد مذاکراتی شود که هدف آن بهبود جزئیات طرح است، به امید آنکه مطالبه‌های پوتین نیز روند توافق را کند یا متوقف کند.
تجربه نشان داده اگر گفت‌وگوها طولانی شود، احتمالاً ترامپ علاقه‌اش را از دست خواهد داد.
در همین حال، اروپا باید برای افزایش کمک‌ها به اوکراین آماده شود.
با توجه به نشانه‌های احتمالی کاهش حمایت آمریکا، اروپا باید مسئولیت بیشتری بر عهده بگیرد، حتی اگر هزینه‌های سنگینی به همراه داشته باشد.
تحلیلگران معتقدند هزینه‌های ادامه جنگ برای اروپا بسیار کمتر از مخاطراتی است که سقوط اوکراین برای امنیت ناتو ایجاد خواهد کرد.
لحظه‌ای خطرناک برای اروپا و نظم جهانی
به باور بسیاری از کارشناسان، جهان در یکی از خطرناک‌ترین مقاطع پس از جنگ سرد قرار دارد.
منتقدان طرح می‌گویند زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا براساس «محاسبات مالی»، «خصومت‌های شخصی» یا «برداشت‌های غلط از نقش رهبری» تصمیم می‌گیرد، امنیت بین‌المللی دچار بی‌ثباتی می‌شود.