اینترنت چطور به وجود آمد؟

ایده اینترنت، برخلاف تصور عمومی، یک اختراع لحظه‌ای یا محصول یک نوآوری واحد نبود.
اینترنت نتیجه چند دهه تلاش مستمر گروهی از پژوهشگران، مهندسان، سازمان‌های دولتی و دانشگاه‌های مختلف در نقاط گوناگون جهان بود.
کد خبر: 748590 | ۱۴۰۴/۰۹/۰۱ ۲۰:۴۷:۴۸
زهرا تجویدی- ایده اینترنت، برخلاف تصور عمومی، یک اختراع لحظه‌ای یا محصول یک نوآوری واحد نبود.
اینترنت نتیجه چند دهه تلاش مستمر گروهی از پژوهشگران، مهندسان، سازمان‌های دولتی و دانشگاه‌های مختلف در نقاط گوناگون جهان بود.
آنچه امروز به عنوان ستون فقرات ارتباطی زندگی بشر می‌شناسیم، از دل مجموعه‌ای از نیازها، دغدغه‌ها، رقابت‌های سیاسی، تحولات علمی و رویاهای بلندپروازانه دانشمندان شکل گرفت.
داستان اینترنت، بیش از آنکه روایت یک فناوری باشد، روایت تکامل اندیشه‌های انسانی در پاسخ به پرسش بنیادین «چگونه می‌توانیم فاصله‌ها را بی‌اثر کنیم؟» است.
آغاز اینترنت از دوران جنگ سرد
برای فهم شکل‌گیری اینترنت لازم است کمی به فضای سیاسی و امنیتی جهان در دهه‌های میانی قرن بیستم نگاه کنیم.
در آن دوران رقابت شدید میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی، بسیاری از حوزه‌های علمی را تحت تأثیر قرار داده بود.
پس از پرتاب ماهواره اسپوتنیک توسط شوروی، آمریکا احساس کرد که برای حفظ برتری در عرصه فناوری و اطلاعات باید ساختارهای نوینی ایجاد کند.
نتیجه این نیاز، تأسیس سازمانی تحقیقاتی با تمرکز بر ایده‌های بلندمدت بود؛ سازمانی که بعدها نقش کلیدی در تولد اینترنت ایفا کرد؛ آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی یا دارپا.
دارپا وظیفه داشت ایده‌هایی را دنبال کند که شاید در نگاه نخست دور از دسترس به نظر می‌رسیدند، اما در بلندمدت می‌توانستند نظام علمی و امنیتی آمریکا را متحول کنند.
یکی از دغدغه‌های مهم آن دوران این بود که اگر در شرایط جنگی بخشی از شبکه‌های ارتباطی کشور از بین برود، چگونه می‌توان همچنان امکان تبادل اطلاعات را حفظ کرد.
پاسخ به همین پرسش، اولین جرقه در مسیر اینترنت بود.
تولد آرپانت؛ اولین قدم جدی
آرپانت نام شبکه‌ای بود که در اواخر دهه ۱۹۶۰ توسعه یافت و هدف آن ایجاد سیستمی بود که بتواند پیام‌ها را از مسیرهای گوناگون عبور دهد.
در آن زمان، شبکه‌های سنتی تلفن اگر یک گره یا مسیرشان از کار می‌افتاد، بخش زیادی از ارتباطات مختل می‌شد.
اما آرپانت بر پایه ایده انقلابی «بسته‌‌بندی اطلاعات» ساخته شد.
به جای این که اطلاعات به شکل یک جریان پیوسته ارسال شود، هر پیام به بسته‌های کوچک‌تر شکسته می‌شد و هر بسته از مسیر متفاوتی می‌توانست به مقصد برسد.
این شیوه جدید، همان چیزی بود که بعدها مفهوم اینترنت را ممکن ساخت.
طرح اولیه آرپانت حاصل همکاری چهره‌هایی مانند لئونارد کلاینروک، رابرت تیلور و لارنس رابرتز بود.
نخستین اتصال در این شبکه میان دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس و مؤسسه تحقیقاتی استنفورد برقرار شد.
نخستین پیام ارسالی نیز قرار بود واژه «login» باشد، اما شبکه پس از انتقال دو حرف اول از کار افتاد و تنها «lo» به مقصد رسید.
با این حال همان انتقال کوتاه، لحظه‌ای تاریخی بود و نشان داد که ایده یک شبکه غیرمتمرکز قابل تحقق است.
گسترش شبکه و ورود دانشگاه‌ها
با گذشت زمان، آرپانت گسترش یافت و دانشگاه‌ها، آزمایشگاه‌های علمی و مراکز تحقیقاتی بیشتری به آن متصل شدند.
این شبکه به‌سرعت به محیطی برای اشتراک‌گذاری ایده‌ها، نتایج پژوهشی و مکاتبات علمی تبدیل شد.
برای اولین‌بار دانشمندان در نقاط مختلف آمریکا توانستند بدون وابستگی به روش‌های سنتی مانند پست یا جلسات حضوری، با سرعت و سهولت بسیار بیشتری با یکدیگر در ارتباط باشند.
در همین دوران بود که پروتکل‌های ارتباطی شروع به پیدایش کردند.
شبکه تنها زمانی می‌توانست رشد کند که دستگاه‌های مختلف بتوانند با یکدیگر حرف بزنند و فهم مشترکی از چارچوب تبادل داده داشته باشند.
این ضرورت، زمینه‌ساز یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تاریخ فناوری شد: پروتکل انتقال داده‌ای که بعدها به TCP/IP معروف شد.
تولد TCP/IP؛ زبان مشترک دستگاه‌ها
پروتکل TCP/IP به‌گونه‌ای طراحی شد که امکان ارتباط میان شبکه‌های گوناگون را فراهم کند، حتی اگر ساختار داخلی این شبکه‌ها متفاوت باشد.
این پروتکل در اصل به معنای ایجاد یک زبان مشترک برای گفت‌وگو میان ماشین‌ها بود.
پژوهشگران برجسته‌ای مانند وینت سرف و رابرت کان نقش تعیین‌کننده‌ای در طراحی و استانداردسازی این مدل ارتباطی داشتند.
با توسعه TCP/IP، شبکه‌ها دیگر محدود به آرپانت نبودند.
شبکه‌های محلی، دانشگاهی و سازمانی نیز می‌توانستند با تبعیت از این پروتکل‌ها به یکدیگر متصل شوند و یک شبکه بزرگ‌تر را تشکیل دهند.
در حدود سال ۱۹۸۳، آرپانت رسماً استفاده از TCP/IP را آغاز کرد و همین تصمیم نقطه شروع شکل‌گیری چیزی شد که امروزه آن را اینترنت می‌نامیم.
گذار از شبکه علمی به یک شبکه جهانی
تا اواسط دهه ۱۹۸۰ اینترنت هنوز محیطی علمی و دانشگاهی بود.
اما با رشد رایانه‌های شخصی و توسعه مراکز تحقیقاتی، نیاز به استفاده عمومی از این شبکه نیز افزایش یافت.
سازمان‌ها، شرکت‌ها و افراد عادی به‌تدریج به این نتیجه رسیدند که اتصال به شبکه‌ای که بتواند اطلاعات را با سرعت و اطمینان منتقل کند، می‌تواند بسیاری از فرآیندهای کاری و زندگی روزمره را دگرگون سازد.
در همین دوره بود که مؤسسه‌های گوناگون در مناطق مختلف جهان شروع کردند به ایجاد شبکه‌هایی مشابه آنچه در آمریکا شکل گرفته بود.
یکی از مهم‌ترین نقاط عطف، زمانی بود که دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها در کشورهای گوناگون به شبکه‌های اینترنتی متصل شدند و ارتباط علمی جهانی دچار تحول شد.
اکنون پژوهشگرانی که در دو سوی دنیا قرار داشتند، می‌توانستند مقاله‌ها، داده‌ها و یافته‌های خود را با سرعتی بی‌سابقه به اشتراک گزارند.
تولد وب؛ اینترنت وارد خانه‌ها می‌شود
اگرچه اینترنت به‌عنوان شبکه‌ای جهانی در دهه ۱۹۸۰ شکل گرفته بود، اما هنوز محیطی پیچیده و تخصصی بود و عموم مردم نمی‌توانستند از آن استفاده کنند.
این وضعیت تا اوایل دهه ۱۹۹۰ ادامه داشت، تا زمانی که تیم برنرز لی، پژوهشگر مرکز تحقیقاتی سرن، مفهوم «وب جهان‌گستر» را مطرح کرد.
وب، مجموعه‌ای از صفحات به‌هم‌پیوسته بود که از طریق مرورگرهای ساده قابل مشاهده بودند.
اختراع آدرس‌های یکنواخت اینترنتی و زبان نشانه‌گذاری HTML، امکان ساخت صفحات قابل‌فهم برای کاربران را فراهم کرد.
به‌واسطه همین اختراع، اینترنت از یک ابزار پژوهشی به محیطی تبدیل شد که مردم عادی نیز می‌توانستند از آن بهره‌مند شوند.
شرکت‌های نرم‌افزاری اولین مرورگرها را طراحی کردند، وب‌سایت‌های اولیه ایجاد شدند و به‌تدریج تجارت، آموزش، سرگرمی و ارتباطات شخصی همه در مسیر دیجیتال قرار گرفتند.
رشد شرکت‌های اینترنتی و ورود به عصر جهانی‌سازی دیجیتال
از اواسط دهه ۱۹۹۰ تا آغاز هزاره جدید، اینترنت شاهد رشد بی‌سابقه‌ای بود.
شرکت‌های نوپا با ایده‌های خلاقانه پا به میدان گذاشتند و مفاهیمی مانند موتور جست‌وجو، خرید آنلاین، ایمیل عمومی، چت و انتشار محتوا شکل گرفت.
در این دوران بسیاری از غول‌های فناوری امروز، از دل همان استارتاپ‌های کوچک ظهور کردند و به نمادهای عصر دیجیتال تبدیل شدند.
این دوره همچنین نشان داد که اینترنت نه‌تنها ابزار ارتباطی، بلکه بستری برای شکل‌دهی به اقتصاد جهانی است.
بانکداری، کسب‌وکارهای خدماتی، صنایع خلاق و رسانه‌ها همگی به‌نوعی به اینترنت وابسته شدند.
چنین تحولی در تاریخ بشر کم‌سابقه بود؛ یک فناوری ظرف مدت کوتاهی توانست ساختار اجتماعی و اقتصادی جهان را دگرگون کند.
اینترنت امروز؛ زیربنایی که جهان را حمل می‌کند
امروزه اینترنت نه‌تنها ابزاری برای ارتباطات، بلکه ستون‌ فقرات تمدن دیجیتال است.
بانک‌ها، دولت‌ها، رسانه‌ها، شرکت‌های بین‌المللی، دانشگاه‌ها و حتی خانه‌های معمولی با هزاران وسیله هوشمند به این شبکه وابسته‌اند.
اقتصاد جهانی متکی بر تبادل داده است و بسیاری از عملیات حیاتی مانند حمل‌ونقل، سلامت، آموزش و تجارت بدون اینترنت عملاً غیرممکن شده‌اند.
در عین حال، اینترنت با چالش‌هایی نیز روبه‌روست.
امنیت سایبری، حریم خصوصی، انتشار اطلاعات نادرست و وابستگی بیش از حد انسان به فناوری از مهم‌ترین مواردی هستند که توجه جهانی را به خود جلب کرده‌اند.
با این حال، همان‌طور که در گذشته نسل‌های مختلفی از پژوهشگران و مهندسان برای بهبود این فناوری تلاش کرده‌اند، امروز نیز متخصصان بسیاری در تلاش‌اند آینده اینترنت را امن‌تر، سریع‌تر و سودمندتر کنند.
آینده اینترنت؛ از اینترنت اشیا تا هوش مصنوعی
پیشرفت اینترنت ادامه دارد و به نظر می‌رسد تازه در آغاز راهی بزرگ‌تر قرار گرفته‌ایم.
اینترنت اشیا، مفهومی که حدود یک دهه است وارد ادبیات فناوری شده، دنیایی را تصویر می‌کند که در آن میلیاردها وسیله روزمره به اینترنت متصل هستند.
خانه‌های هوشمند، خودروهای خودران، شهرهای هوشمند و کارخانه‌های خودکار، همه بر پایه همین ایده شکل گرفته‌اند.
در کنار آن، هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای عصر جدید، بیش از پیش به اینترنت وابسته است.
شبکه‌های عصبی، دیتاسنترهای عظیم و مدل‌های یادگیری ماشینی همگی نیازمند داده‌های گسترده و ارتباطات پرسرعت هستند.
در سال‌های آینده انتظار می‌رود اینترنت نه‌تنها سریع‌تر شود، بلکه با ساختارهای جدیدی مانند شبکه‌های کوانتومی یا سیستم‌های ارتباطی مبتنی بر ماهواره‌ها، گستره‌ای جهانی‌تر و پایدارتر پیدا کند.
هدف نهایی این است که هیچ نقطه‌ای از جهان بدون دسترسی به ارتباطات دیجیتال نباشد.
اینترنت نتیجه رویاپردازی انسان
داستان شکل‌گیری اینترنت، داستان تلاش انسانی برای کاهش فاصله‌هاست.
از دوران جنگ سرد و دغدغه پایداری ارتباطات گرفته تا امروز که اینترنت به پیونددهنده زندگی‌ میلیاردها انسان تبدیل شده، این فناوری مسیری طولانی و پیچیده را پیموده است.
اینترنت نتیجه همکاری‌های جهانی، نوآوری‌های مستمر، خواسته‌های اجتماعی و پیشرفت‌های علمی است.
اگرچه ممکن است در نگاه امروز اینترنت امری بدیهی به نظر برسد، اما در حقیقت حاصل زنجیره‌ای از دستاوردهاست که نسل‌های مختلف در طول چند دهه آن را ساخته‌اند.
این شبکه عظیم که از نخستین پیام دوحرفی «lo» آغاز شد، اکنون شبکه‌ای است که جهان را در بر گرفته و حتی تصور زندگی بدون آن دشوار شده است.
اینترنت همچنان در حال رشد، تغییر و بازتعریف خود است و به نظر می‌رسد همان‌طور که در گذشته جهان را متحول کرد، در آینده نیز بخش جدایی‌ناپذیر از مسیر تکامل بشر باقی خواهد ماند.