از هشدار پزشکیان به پیام‌نور تا فهرست ۳ نفره پژوهشگران پراستناد ایران
در هفته اخیر آموزش عالی با خبرهایی از دانشگاه پیام نور و باقی ماندن سه نفر از ایران در فهرست پژوهشگران پر استناد جهان خبر ساز شد.
به گزارش خبرنگار مهر، هفته آخر آبان‌ماه آموزش عالی ایران تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از رویدادهای مهم قرار گرفت، اما موضوع دانشگاه پیام نور بیش از همه خبرساز شد؛ پیام نور با هشدار رئیس‌جمهور درباره فاصله گرفتن این دانشگاه از مأموریت و وعده پیگیری قضایی تخلفات پیام نور از سوی وزیر علوم ادامه یافت.
در کنار این اخبار، خبرهایی از کاهش چشمگیر متقاضیان کنکور، افت مشارکت فرهنگی دانشجویان، آمارهایی از پژوهشگران پر استناد ایران دیگر محورهای مهم تحولات آموزش عالی در هفته گذشته بودند.
در این گزارش به مهم‌ترین اخبار هفته جاری (۲۴ تا ۳۰ آبان‌ماه) می‌پردازیم.
هشدار رئیس جمهور به دانشگاه پیام نور
مسعود پزشکیان اوایل آبان‌ماه به دو دانشگاه پیام نور و فرهنگیان ضرب‌الاجل یک هفته‌ای داده بود که طرح جامع و برنامه عملیاتی مشخصی برای تحقق اهداف و مأموریت‌های محوله و بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های موجود را ارائه کنند.
وی در روزهای اخیر در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «هدف دانشگاه پیام نور، آموزش حین خدمت و مهارت‌افزایی بود؛ اما امروز به ارائه‌کننده مدرک تبدیل شده است.
رویکرد دولت بازگشت دانشگاه‌ها به رسالت حل مسئله و مهارت‌محوری است.
هدر دادن منابع کشور برای مدرک‌سازی قابل قبول نیست».
وزیر علوم در مورد پیام رئیس جمهور اظهار کرده است: مقصود رئیس جمهور مشخصاً این است که پیام نور به ماموریت‌های خود عمل کند.
وی تصریح کرد: به هیچ عنوان حذف پیام نور در دستور کار دولت یا اراده رئیس‌جمهور نیست.
برخورد قضایی با مقصران پذیرش غیرقانونی پیام نور؛ عودت شهریه به معترضین
در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، دانشگاه پیام‌نور در برخی واحدهای بین‌المللی خود مانند اربیل و نخجوان اقدام به جذب دانشجویان ایرانی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری بدون آزمون به‌عنوان دانشجوی بین‌المللی کرد.
با توجه به این‌که این واحدها تنها مجاز به پذیرش دانشجوی بین‌المللی هستند ذیرش این دانشجویان برخلاف قوانین انجام شده و در نتیجه امروز صدور مدارک و آزمون جامع این دانشجویان با مشکل مواجه شده است.
حسین سیمایی صراف در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد این موضوع گفت: برخی افراد در این زمینه مسئول و مقصر هستند که حتماً باید مورد تعقیب قضائی قرار بگیرند تا این اتفاق تکرار نشود؛ ولی در حال حاضر کارگروهی تشکیل شده تا به وضعیت افرادی که حداقل شرایط را دارند و قربانی این اتفاق هستند، رسیدگی شود.
وی خاطر نشان کرد: در این زمینه یک کار خلاف قانون صورت گرفته و بدون شرایط افرادی در مقاطع ارشد و دکتری جذب شده‌اند، اگر فردا مدرک دست آن‌ها باشد، مطالبه‌گر می‌شوند و حق هم دارند؛ آن‌ها تقصیری ندارند.
کاهش متقاضیان کنکور از یک میلیون و ۷۰۰ هزار به ۹۰۰ هزار نفر
رئیس سازمان امور دانشجویان گفت: تعداد متقاضیان از یک میلیون و هفتصد هزار نفر به نهصد هزار نفر کاهش یافته است.
این وضعیت می‌تواند تهدیدی جدی برای دانشگاه‌ها و نظام آموزش عالی کشورباشد.
افزایش تمایل به مهاجرت و کاهش مشارکت فرهنگی در میان دانشجویان
معاون فرهنگی وزارت علوم با اشاره به مطالعاتی که از افزایش تمایل به مهاجرت و کاهش مشارکت فرهنگی در میان جوانان حکایت دارد، خاطرنشان کرد: نباید از این واقعیت‌ها غافل شویم.
جوانان آینده‌ساز کشورند و اگر از برنامه‌های فرهنگی ما فاصله گرفته‌اند، باید برای بازگشت آن‌ها تدبیر تازه‌ای بیندیشیم.
در شرایطی که دشمن از انسجام اجتماعی ما ناکام مانده، احتمال دارد در آینده روی شکاف‌های فرهنگی و اجتماعی متمرکز شود؛ ازاین‌رو باید رویکرد فرهنگی خود را دقیق‌تر و جامع‌تر کنیم.
وی با تأکید بر لزوم توجه به همه اقشار دانشجویی، اظهار داشت: سیاست‌های فرهنگی ما نباید تنها بخشی از دانشجویان را در بر بگیرد.
هر جوان ایرانی باید احساس کند دانشگاه و نظام فرهنگی کشور به او تعلق دارد.
این تنوع باید در سبد فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها منعکس شود؛ از فعالیت‌های دینی و هنری تا علمی، اجتماعی و ورزشی.
فهرست پژوهشگران پر استناد ایران سه نفره باقی ماند
در تازه‌ترین فهرست پژوهشگران پر استناد جهان در سال ۲۰۲۵ که از سوی موسسه کلاریویت آنالیتیکس منتشر شد، ایران تنها ۳ پژوهشگر و عربستان ۳۰ پژوهشگر در جمع اثرگذارترین دانشمندان جهان دارند.
ایران در سال ۱۴۰۰ بیشترین تعداد پژوهشگران پر استناد را داشته است و در ۴ سال گذشته این میزان بیش از ۸۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
سال گذشته تعداد پژوهشگران پر استناد ایران به کم‌ترین تعداد از ابتدای اعلام فهرست (۲۰۱۴) رسید و امسال نیز پژوهشگران پر استناد ایران سه نفر باقی ماند.
پژوهشگران پر استناد یا Highly cited researcher که توسط موسسه کلاریویت منتشر می‌شود، معتبرترین مرجع برای معرفی برترین پژوهشگران جهان است.
رتبه اول ایران از نظر پژوهشگران دو درصد برتر در منطقه
گزارش سال ۲۰۲۵ میلادی «الزویر» نشان می‌دهد که از نظر شمار پژوهشگران دو درصد برتر جهان، ایران در جایگاه نخست منطقه جای گرفته است.
پس از ایران، رژیم اشغالگر قدس با ۲۶۴۴ پژوهشگر، عربستان سعودی با ۲۲۴۲ پژوهشگر، ترکیه با ۲۰۵۸ پژوهشگر، و مصر با ۱۲۵۴ پژوهشگر در جایگاه‌های دوم تا پنجم منطقه جای گرفته‌اند.
معاون پژوهشی وزیر علوم منصوب شد
با استعفای پیمان صالحی، سید مهدی ابطحی رئیس سابق شهرک علمی و تحقیقاتی و رئیس سابق دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان معاون جدید پژوهشی وزارت علوم معرفی شد.
دانشگاه تهران به «دانشگاه بزرگ تهران» تبدیل می‌شود
رئیس دانشگاه تهران، گفت: دانشگاه تهران بیش از حد بزرگ شده و اکنون، لزوم هم‌افزایی و چابک‌سازی را بیش از پیش ضروری کرده است.
هدف ما تشکیل ۷ تا ۸ دانشگاه تخصصی ذیل «دانشگاه بزرگ تهران» است که در این راستا، تجمیع دانشکده‌های مرتبط در قالب دانشکدگان‌های متمرکز، گامی مهم محسوب می‌شود.
امید به دو محور کلان خودگردانی مالی دانشگاه‌ها و کوچک‌سازی ستاد اشاره و تصریح کرد: در طرح جدید، اختیارات کامل اجرایی به دانشگاه‌های تخصصی واگذار می‌شود و ستاد دانشگاه به‌صورت چشمگیری کوچک و چابک خواهد شد.
در حال حاضر بیش از ۳۵ درصد نیروی انسانی در ستاد متمرکز هستند، اما هدف ما کاهش این عدد به زیر ۲۰ درصد است.
فرآیند صدور مجوز رشته‌های تحصیلی تغییر کرد
مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم در بخشنامه‌ای خطاب به رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور، جزئیات مربوط به فرآیند جدید صدور مجوز رشته‌های تحصیلی در سال جدید را اعلام کرد.
بر اساس این بخشنامه به منظور کاهش احتمال خطا و تسریع در بررسی درخواست‌ها، تمامی تقاضاهای مربوط به ایجاد رشته‌های تحصیلی صرفاً از طریق سامانه آموزش عالی (HES) دریافت خواهد شد.
بازسازی خوابگاه‌های ۸۰ دانشگاه کلید خورد
سرپرست صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از امضای تفاهم‌نامه همکاری با حدود ۸۰ دانشگاه کشور به‌منظور تعمیر، تجهیز و بازسازی خوابگاه‌های دانشجویی خبر داد.