«طلای سرخ» راهبردی برای عبور از خشکسالی در سمنان؛ دولت حمایت می‌کند
شاهرود- در استان کم‌آب سمنان،کشت زعفران به عنوان «طلای سرخ» به یکی از کشت‌های پرطرفدار تبدیل شده و دولت با حمایت از توسعه آن، راهی برای مقابله با چالش‌های خشکسالی و کم‌آبی در پیش گرفته است.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: سمنان یکی از استان‌های به شدت خشک و درگیر خشکسالی در کشورمان است.
در سال جاری سرجمع به تعداد انگشتان یک دست هم باران در این استان نباریده و آخرین باری که مردم در این استان باران را دیده‌اند ۲۰ خردادماه ۱۴۰۴ بوده است!
این موضوع نشان می‌دهد که این استان تا چه میزان دچار خشکسالی است.
در نتیجه این خشکسالی‌های شدید است که ترویج کشت‌های کم آب بر به خصوص محصولات پربازده مانند زعفران و عناب و پسته و … در طول سال‌های اخیر به کرات در استان سمنان در دستور کار قرار گرفته است کشت‌هایی که نیازمند حجم زیاد باران نیستند و می‌توان در استان خشک سمنان به سمت آنها حرکت کرد.
اقلیم خشک اما مناسب برای کشت زعفران
برای اینکه بدانیم وضعیت در استان سمنان چطور است کافی است بدانیم که میزان بارش‌ها در طول سال‌های اخیر چقدر در این استان کاهش پیدا کرده است.
مدیرکل هواشناسی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، در سال آبی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳ نسبت به بلند مدت ما شاهد کاهش بیش از ۳۶ درصدی بارش‌ها در استان سمنان بودیم یعنی بیش از یک سوم میزان بارش‌ها در قیاس با سال‌های آبی بلند مدت کمتر شده است.
ایرج مصطفوی با بیان اینکه میزان بارش باران در سال آبی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳ فقط ۶۹ میلیمتر بوده است، تاکید کرد: متوسط یا همان میانگین بارش در کشورمان بیش از ۲۲۰ میلیمتر است و این نشان می‌دهد که ما در قیاس با کشور خودمان هم با بحران روبرو هستیم از طرف دیگر میزان بارش‌هایی که در سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ داشتیم تقریباً ۶۰ درصد از میزان کل نیاز آبی استان را برطرف کرد.
رئیس سازمان هواشناسی هم چندی قبل اعلام کرده بود که میزان بارش‌ها در کشورمان یک سوم میانگین جهانی است و اینها نشان می‌دهد که ما نه تنها از بابت کاهش منابع آبی به واسطه مصرف بی رویه در بخش کشاورزی و تاکید مکرر بر روش‌های سنتی دچار مشکل هستیم بلکه در تراز منابع آبی هم بحران داریم زیرا ورودی منابع آبی ما به مراتب کمتر از خروجی آنها است.
زعفران راه نجات کشاورزی پرآب بر و کم بازده استان سمنان
یک کارشناس کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه نهضت حفر چاه و توسعه بی رویه و بی برنامه کشاورزی در دهه ۶۰ و استمرار آن بدون اینکه فکری برای منابع آبی اندیشیده شود سبب شد تا ما در دهه ۸۰ و ۹۰ و ۱۴۰۰ با بحران کم آبی روبرو شویم، گفت: در نتیجه باید تغییری در روند کشاورزی کشورمان و طبیعتاً استان سمنان ایجاد شود لذا مهمترین تغییر باید کاهش سهم کشاورزی از آب باشد.
مرتضی قنبری با بیان اینکه امروز ۹۰ درصد آب گران بهای استان سمنان صرف کشاورزی کم بهره و پرمصرف و کم حاصل می‌شود، ابراز داشت: متأسفانه فقدان ترویج درست از سوی جهاد کشاورزی هم به مشکلات دامن زده زیرا مراکز تحقیقاتی و مرکز تحقیقات کشاورزی و دانشگاه‌ها و … روش‌های نوین و یا اقلام جدید کم مصرف و مقاوم نسبت به خشکسالی را تولید می‌کنند اما این تولیدات به دست کشاورز در سطح کشت نمی‌رسد و این نشان می‌دهد که جهاد کشاورزی در بخش ترویج مشکل دارد.
قنبری گفت: مرکز تحقیقات کشاورزی کشور برای نخستین بار به صورت پایلوت طرحی را در استان سمنان و شهرستان شاهرود انجام داد که نامش کشت مشارکتی زعفران بود در این طرح زمین و آب و علم و … از مرکز تحقیقات کشاورزی و سرمایه گذاری از بخش خصوصی با هم آمیخته می‌شد و در نتیجه یک مزرعه بزرگ زعفران به میزان ۱۰۰ هکتار تأسیس تا در نهایت سود آن را هم سرمایه گذار و هم مرکز تحقیقات کند.
استقبال خوب از کشت زعفران
این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه این اقدام با استقبال خوبی هم مواجه شد به نحوی که بلافاصله در کوتاه‌ترین زمان ممکن سرمایه گذار پیدا و مزرعه ۱۰۰ هکتاری راه اندازی شد، افزود: مشکل ما اما این است که به واسطه ضعف مفرط بخش ترویج جهاد کشاورزی در کل استان سمنان ما شاهد هستیم که تحقیقات و یافته‌های علمی و … پشت درهای مرکز تحقیقات و دانشگاه‌ها و… می‌ماند و کشاورزی که در هزار متری مرکز تحقیقاتی قرار دارد هیچ وقت نمی‌داند که اصلاً در آن مرکز چه اتفاقاتی رقم می‌خورد پس ما در مزیت زعفران مشکل نداریم در ترویج آن مشکل داریم.
قنبری با بیان اینکه استان سمنان مستعد کشت‌های کم آب بر و مقاوم به خشکسالی مانند پسته و زعفران است اما مشکل اینجا است که این کشت‌ها به صورت فله‌ای توسعه پیدا کرده‌اند، گفت: هر کس زمینی را داشته زعفران کاشته و این یعنی نه برنامه‌ای برای ترویج و تبیین این کشت وجود داشته و نه اقدام علمی و تحقیقاتی مراکز تحقیقات توانسته به سطح زمین‌های کشاورزان برسد در نتیجه این ضعف مفرط ترویج بزرگترین آفت در استان سمنان است.
مزیت محصول زعفران
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه پتانسیل‌های کشت زعفران در سطح استان بسیار زیاد است، گفت: با توجه به تغییرات اقلیمی که ما در استان و البته دیگر نقاط کشورمان شاهد بوده‌ایم و وضعیت منابع آبی استان که متأسفانه رو به کاهش هستند، نیاز بود که ما کشت زعفران را به عنوان یک مزیت و راهکار مقابله با خشکسالی مد نظر قرار دهیم.
علیرضا برجسته با بیان اینکه زعفران به واسطه اینکه می‌تواند از آب سطح، بارندگی‌های پاییزی و حتی زمستانی استفاده کند، نیاز آبی بسیار کمتری دارد، گفت: سازگاری زعفران با اقلیم و وضعیت جوی و منابع آبی استان سمنان مهمترین مزیت این محصول است.
وی با بیان اینکه زعفران می‌تواند به عنوان یک جایگزین در الگوی کشت استان سمنان قرار گیرد، افزود: از سوی دیگر باید گفت که این محصول، درآمد نسبتاً مناسبتی را هم برای کشاورزان دارد و در نتیجه با جمیع این جوانب، محصول زعفران می‌تواند جایگزینی خوب برای محصولات پر آب بر در سراسر استان سمنان به خصوص نقاط کانون بحران خشکسالی باشد.
توسعه کشت زعفران در سال‌های اخیر
درست است که برخی کارشناسان بر این عقیده هستند که هنوز در ترویج و توسعه کشت‌های مشارکتی و همچنین محصول کم آب بر غفلت‌هایی در استان صورت گرفته و جهاد در امر ترویج نتوانسته آنطور که باید و شاید تأثیرگذار باشد اما آمارهای پنج سال اخیر نشان می‌دهد که کشاورزان زیادی در سراسر استان به خصوص در شهرستان شاهرود به سمت این کشت حرکت کرده‌اند.
آمارهای جهاد کشاورزی از رشد بیش از شش برابری سطح زیر کشت زعفران تنها در پنج سال اخیر خبر می‌دهد.
در واقع می‌توان گفت که تولید و کشت زعفران در دیگر نقاط استان سمنان هم رشد انفجاری را داشته است همانطور که معاون جهاد کشاورزی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: در سال‌های اخیر سطح زیرکشت این محصول در استان از ۱۰۰ هکتار به بیش از ۶۳۷ هکتار افزایش پیدا کرده و این نشان از اقبال بیشتر کشاورزان به این محصول دارد.
پژمان قرائیان با بیان اینکه این کشت کم‌آب‌بر و ارزآور با ایجاد اشتغال پایدار در روستاها توسعه یافته و امسال بیش از ۲ هزار کیلو زعفران فرآوری‌شده برداشت می‌شود، ابراز داشت: بزرگترین مزرعه زعفران کشور با ۱۰۰ هکتار وسعت در شاهرود راه‌اندازی شده و تولید دارویی «کروسین» نیز در دستور کار است.
شاهرود پیشگام شد
حمید آقابیگی رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه سطح زیر کشت زعفران در شاهرود ۳۹۴ هکتار است، گفت: محصول زعفران به واسطه نیاز آبی کمتر در شهرستان شاهرود مورد استقبال خوب از سوی زارعان قرار گرفته است.
آقابیگی با بیان اینکه ۳۸۰ هکتار از سطح زیرکشت زعفران شهرستان شاهرود بارور است، ابراز کرد: برداشت یک هزار و ۳۳۰ کیلوگرم زعفران از مزارع شاهرود قابل پیش بینی است زیرا عملکرد این محصول در سطح سه و نیم کیلوگرم در هر هکتار است اما نکته قابل توجه این است که هر هکتار مزرعه زعفران به طور میانگین برای ۲۰۰ نفر اشتغالزایی فصلی ایجاد می‌کند و این یک مزیت بسیار ویژه دیگر این محصول است.