بررسی شرایط پسا انتخاباتی عراق؛ ۴ مرحله اصلی برای تشکیل پارلمان و دولت
بعد از اعلام نتایج انتخابات، روند تعیین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر در عراق نیازمند تفاهم گروه‌های سیاسی و عبور از ۴ مرحله اصلی است.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از الجزیره، پس از پایان رأی‌گیری عمومی برای انتخابات پارلمانی عراق در روز ۲۰ آبان ماه جاری و اعلام نتایج اولیه توسط کمیسیون عالی مستقل انتخابات، روند سیاسی در این کشور وارد مراحل پیچیده‌ای می‌شود که با طرح اعتراضات قانونی آغاز شده و با شروع به کار دولت جدید به پایان می‌رسد.
بر اساس نتایج اولیه انتخابات که توسط کمیسیون اعلام شده و قابل افزایش یا کاهش است، بیشترین آراء به فهرست بازسازی و توسعه به رهبری محمد شیاع السودانی نخست‌وزیر کنونی با ۴۶ کرسی رسید.
پس از آن، فهرست‌های دولت قانون به رهبری نوری مالکی و التقدم به رهبری محمد الحلبوسی قرار گرفتند.
مراحل تشکیل دولت جدید در عراق
حمید الصائغ کارشناس مسائل حقوقی در گفتگو با الجزیره گفت که بعد از انتخابات، مهم‌ترین مراحل قانونی روند تشکیل دولت جدید در عراق را می‌توان در ۴ مرحله اصلی خلاصه کرد:
اول: اعتراضات و سپس تأیید نتایج توسط دادگاه فدرال.
دوم: دعوت رئیس‌جمهور از پارلمان جدید و برگزاری اولین جلسه و انتخاب رئیس مجلس و ۲ معاون وی.
سوم: انتخاب رئیس‌جمهور جدید و مأمور کردن نامزد بزرگترین فراکسیون به انتخاب وزرای دولت.
چهارم: آغاز گفتگوها بین فراکسیون‌های پیروز برای تشکیل دولت جدید.
الصائغ گفت که نتایج اعلام شده نهایی نیستند، بلکه قابل اعتراض در برابر هیئت قضائی سه نفره هستند.
وی افزود که مهلت اعتراض برای نامزدها ۳ روز است و پس از آن ۱۰ روز برای هیئت قضائی برای رسیدگی به این اعتراضات و اعلام نتایج نهایی مهلت تعیین شده است.
پس از تأیید نهایی نتایج، رئیس‌جمهور، پارلمان جدید را دعوت می‌کند تا ظرف ۱۵ روز تشکیل جلسه بدهد.
در اولین جلسه، رئیس مجلس و ۲ معاون وی با رأی نصف اعضا به علاوه یک رأی انتخاب می‌شوند.
مرحله بعد، انتخاب رئیس‌جمهور ظرف مهلت ۳۰ روزه است که برای آن آراء اکثریت دو سوم از کل اعضای پارلمان (اکثریت مطلق) لازم است.
این پست به طور سنتی به کردها تعلق دارد.
چه کسی مأمور تشکیل دولت می‌شود؟
به گفته این تحلیلگر مسائل حقوقی، رئیس‌جمهور پس از انتخاب، باید ظرف ۱۵ روز از تاریخ انتخاب خود، نخست‌وزیر را مأمور تشکیل کابینه کند.
نامزد نخست‌وزیری عراق باید طبق ماده ۷۶ قانون اساسی از اعضای «بزرگترین فراکسیون پارلمانی» انتخاب شود.
پست نخست‌وزیری به طور سنتی سهم شیعیان است.
الصائغ توضیح داد که غیرممکن بودن وجود اکثریت مطلق در میان احزاب باعث می‌شود که بزرگترین ائتلاف پیروز در انتخابات با متحدان خود مذاکره کند تا به بزرگترین فراکسیون تبدیل شود.
به این ترتیب، نخست‌وزیر مأمور شده ۳۰ روز کامل مهلت دارد تا اعضای دولت خود را انتخاب و به مجلس نمایندگان معرفی کند تا رأی اعتمادشان را بگیرد.
از سوی دیگر، محمد عواد، پژوهشگر امور انتخاباتی، گفت: انتخاب رئیس‌جمهور به اکثریت دو سوم از تعداد اعضای مجلس نمایندگان (۲۲۰ نماینده) نیاز دارد، در حالی که انتخاب نخست‌وزیر و رئیس پارلمان با اکثریت نسبی (نصف به علاوه یک) انجام می‌شود.
آیا سناریوی انتخابات ۲۰۲۱ تکرار می‌شود؟
به اعتقاد عواد تعیین نخست‌وزیر و تشکیل دولت پس از انتخابات به دلیل پیچیدگی‌های موجود در انتخابات کنونی نیز ممکن است مانند انتخابات ۲۰۲۱ به تعویق بیفتد و در سایه رقابت کنونی میان نیروهای چارچوب هماهنگی و نزدیک بودن آراء گروه‌های سیاسی احتمال تکرار همان سناریو و تأخیر در روند تشکیل دولت وجود دارد.
وی می‌افزاید که مواضع قدرت‌های بین‌المللی تأثیرگذار در عراق نیز ممکن است در تعیین مسیر تفاهمات سیاسی آینده، به ویژه در مورد انتخاب نخست‌وزیر جدید، نقش داشته باشد، به همین دلیل پیش بینی می‌شود مرحله پس از انتخابات و روند انتخاب نخست‌وزیر آینده با کمی فراز و نشیب همراه باشد.