آیا هاکان فیدان رئیس‌جمهور آینده ترکیه خواهد بود؟
به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده زاویه در مطلبی نوشت:
در صحنه سیاست و قدرت ترکیه، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه کنونی، به عنوان یکی از چهره‌های مرموز و قدرتمند و متنفذ نزدیک به رئیس‌جمهور اردوغان شناخته می‌شود.
با توجه به سوابق گسترده امنیتی، سیاسی و بین‌المللی او، این سئوال مطرح است که آیا فیدان می‌تواند جانشین اردوغان شود و رهبری ترکیه را در آینده بر عهده بگیرد.
هاکان فیدان مسیر شغلی کم‌نظیری را پیموده است.
او که سابقه‌ای طولانی در «سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت)» دارد، ۱۳ سال رئیس این سازمان بود و به عنوان «جعبه سیاه» و استراتژیست اصلی اردوغان در امور امنیتی و منطقه‌ای عمل می‌کرده است.
نقش او در گسترش نفوذ ترکیه در مناطق حساسی مانند لیبی، سوریه و قفقاز جنوبی و همچنین مدیریت پرونده‌های امنیتی پیچیده، اعتبار زیادی برای فیدان در نزد اردوغان به ارمغان آورد.
پیش از انتصاب به وزارت خارجه در سال ۲۰۲۳، فیدان در مأموریت‌های بین‌المللی مهم، از جمله نمایندگی ترکیه در «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی»، فعالیت کرده بود.
این سوابق، ترکیبی قدرتمند از مهارت‌های اطلاعاتی، امنیتی و دیپلماتیک را برای او ایجاد کرده است.
طولانی‌ترین و مهم‌ترین سرمایه فیدان، «اعتماد شخص رئیس‌جمهور اردوغان» به اوست.
این اعتماد در سال‌های متمادی همکاری و به ویژه در بحران‌های حاد، از جمله کودتای نافرجام سال ۱۳۹۴، جایی که فیدان وفاداری خود را به اردوغان ثابت کرد، تقویت شده است.
در نظام سیاسی متمرکز کنونی ترکیه، این حمایت، عاملی تعیین‌کننده برای هر جانشین بالقوه به شمار می‌رود.
برخورداری از دیدگاه استراتژیک و عمل‌گرا خصوصیت ممتاز دیگری است که وزیر خارجه کنونی ترکیه را گزینه‌ای محتمل‌تر برای ریاست جمهوری آینده ترکیه تبدیل می‌کند.
فیدان در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود بر پیوند حیاتی «اطلاعات خوب» با «سیاست خارجی مستحکم» تأکید کرده است.
تحلیلگران نیز او را فردی «عمل‌گرا و نتیجه‌محور» می‌دانند که اگرچه ممکن است درگیر ایدئولوژی شود، اما با رویکردی غیر ایدئولوژیک به حل مسائل نزدیک می‌شود.
این ویژگی برای رهبری یک قدرت منطقه‌ای با چالش‌های متنوع، امری ضروری به نظر می‌رسد.
تجربه در مدیریت روابط پیچیده از ویژگی‌های دیگر فیدان است.
در این پیوند فیدان سابقه مدیریت پرونده‌های حساسی مانند مذاکرات با حزب کارگران کردستان (PKK) در «روند حل مسائل» و همچنین روابط پیچیده با بازیگرانی مانند روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در کارنامه دارد.
این تجربیات، او را برای هدایت دیپلماسی ترکیه در یک محیط بین‌المللی پرآشوب آماده کرده است.
اما با وجود نقاط قوتی که ذکر شد، اما فیدان با چالش‌ها و ضعف‌هایی برای رسیدن به ریاست جمهوری ترکیه مواجه است:
نخستین چالش، عدم شناخته بودن در میان عامه مردم است.
با وجود نفوذ گسترده در پشت صحنه، فیدان تا پیش از انتصاب به وزارت خارجه، چهره‌ای عمومی نبود و تعداد اندکی حتی صدای او را از رسانه‌ها شنیده بودند.
در عرصه سیاسی که شخصیت و کاریزما نقش مهمی ایفا می‌کند، این می‌تواند نقطه ضعفی بزرگ باشد.
او اکنون باید خود را به عنوان یک سیاستمدار مردمی به جامعه ترکیه معرفی و اثبات کند.
دومین چالش، رقابت‌های داخلی و فضای سیاسی ملتهب است.
ترکیه در سال‌های اخیر شاهد «افزایش سرکوب‌گرایی» بوده و رقابت سیاسی به شدت افزایش یافته است.
در چنین فضایی، رقبای قدرتمند داخلی در حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) و همچنین احزاب مخالف، مانعی جدی بر سر راه هر جانشین تعیین شده از پیش خواهند بود.
سومین چالش، انتقادات بین‌المللی از گذشته امنیتی اوست.
انتصاب فیدان به ریاست میت در گذشته با واکنش‌های منفی بین‌المللی، از جمله از سوی اسرائیل، مواجه شد که او را «دوست ایران» خوانده و روی کار آمدنش را «تحولی نگران‌کننده» توصیف کرده بود.
این تصویر می‌تواند برای بخشی از جامعه بین‌المللی و متحدان غربی ترکیه چالش برانگیز باشد.
در یک ارزیابی نهایی از اینکه آیا فیدان رئیس‌جمهور آینده ترکیه خواهد بود، هیچ پاسخ قطعی وجود ندارد، اما چند سناریو قابل تصور است:
سناریوی محتمل: فیدان به عنوان نامزد حزب حاکم؛ در صورتی که اردوغان شخصاً او را به عنوان جانشین خود برگزیند و فیدان بتواند در مدت باقی‌مانده پایگاه مردمی برای خود ایجاد کند، شانس بالایی برای نامزدی از سوی حزب عدالت و توسعه و رقابت برای ریاست جمهوری خواهد داشت.
تجربه مدیریت وزارت خارجه، فرصتی طلایی برای او جهت نشان دادن توانایی‌هایش در عرصه عمومی است.
سناریوی جایگزین: تداوم نقش در پشت صحنه؛ با توجه به سوابق و ماهیت شخصیتی فیدان، ممکن است او ترجیح دهد در کسوت یک بازیگر قدرتمند اما غیررسمی در پشت صحنه به فعالیت خود ادامه دهد.
در این حالت، او نفوذ خود را حفظ می‌کند بدون آن‌که مستقیماً در معرض تیررس رقابت‌های سیاسی قرار گیرد.
سناریوی بدبینانه: تغییر در معادلات سیاسی؛ اگر تحولات سیاسی غیرمنتظره‌ای در ترکیه رخ دهد، مانند تشدید بحران‌های اقتصادی یا ظهور یک ائتلاف مخالف قدرتمند پیرامون چهره‌هایی مانند اکرم امام‌اغلو، موقعیت فیدان و حزب حاکم می‌تواند با مخاطرات جدی مواجه شود.
با این تفاسیر، آینده سیاسی هاکان فیدان به طور جدی به اراده رجب طیب اردوغان، توانایی فیدان در تبدیل شدن به یک چهره انتخاباتی و تحولات کلی سیاسی و اقتصادی در ترکیه گره خورده است.
در شرایط کنونی، او را باید یکی از اصلی‌ترین نامزدهای احتمالی برای احراز این مقام در آینده دانست، اما رسیدن به کاخ ریاست جمهوری آنکارا، مسیری است که با موانع و عدم قطعیت‌های بسیاری همراه است.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.