وضعیت بحرانی کمبود بارندگی/ حتی آذرماه پربارش هم نمی‌تواند خشکی دو ماه اول پاییز را جبران کند
یک مقام مسئول گفت: حدود ۲۵ درصد از کل بارش سالانه کشور در فصل پاییز اتفاق می‌افتد، اما بخش عمده این سهم تا کنون محقق نشده، حتی اگر آذر هم پربارش باشد، دو ماه ابتدایی خشک پاییز جبران نمی‌شود.
یک مقام مسئول گفت: حدود ۲۵ درصد از کل بارش سالانه کشور در فصل پاییز اتفاق می‌افتد، اما بخش عمده این سهم تا کنون محقق نشده، حتی اگر آذر هم پربارش باشد، دو ماه ابتدایی خشک پاییز جبران نمی‌شود.
کد خبر: 746733 | ۱۴۰۴/۰۸/۲۰ ۱۰:۳۶:۲۷
بر اساس تازه‌ترین داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، وضعیت بارش‌های کشور از ابتدای سال آبی تا ۱۸ آبان ۱۴۰۴ حاکی از استمرار شرایط کم‌بارشی در اغلب نقاط ایران است.
به گزارش مهر، بر پایه نقشه سازمان هواشناسی، مجموع بارش کشور از ابتدای سال آبی تا ۱۸ آبان، عمده بارش‌ها در این بازه زمانی در سواحل شمالی کشور، به‌ویژه استان‌های گیلان، مازندران و گلستان متمرکز بوده و در سایر نقاط کشور میزان بارش در حد بسیار ناچیز یا بدون بارش گزارش شده است.
در مقابل، مناطقی از جنوب شرق، جنوب غرب و بخش‌هایی از فلات مرکزی ایران از جمله سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد و اصفهان در محدوده «بدون بارش» تا زیر ۵ میلی‌متر قرار دارند.
بر اساس این گزارش، میانگین بارش کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۸ آبان‌ماه ۱۴۰۴ معادل ۲.۳ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به مدت بلند مدت ۱۷.۴ درصد کاهش و نسبت به میانگین بلندمدت نیز ۸۶.۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.
این آمار بیانگر آن است که عملاً کشور در نخستین ماه سال آبی جدید با شرایط شدید خشکسالی و تأخیر در آغاز بارش‌های پاییزه مواجه است.
براساس آخرین اطلاعات سازمان هواشناسی، درصد تأمین آب سال جاری تا تاریخ یادشده ۱.۰۰ درصد اعلام شده، نمودار دایره‌ای مندرج در این گزارش نیز تأیید می‌کند که بخش عمده‌ای از کشور تا تاریخ مذکور فاقد بارش مؤثر بوده و تأمین منابع آبی همچنان وابسته به بارش‌های آتی پاییز و زمستان خواهد بود.
فقط ۰.۱ میلی‌متر باران در یک هفته؛ نشانه‌های خشکی بی‌سابقه در کشور
وضعیت بارش کشور در ۷ روز گذشته، مجموع بارش ثبت‌شده در این بازه زمانی تنها ۰.۱ میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت نیز ۹۷.۹ درصد افت نشان می‌دهد.
به گفته رئیس مرکز اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی، انتظار نمی‌رود تا آذرماه سامانه بارشی چشمگیری در کشور رخ دهد.
بر این اساس، وضعیت منابع آبی و ذخایر سدها در صورت تداوم این روند، نیازمند مدیریت مصرف جدی و برنامه‌ریزی دقیق در سطح ملی خواهد بود.
با این حال، روند کلی بارش‌ها تاکنون گویای یک پاییز خشک و کم‌بارش برای کشور است.
میانگین دمای کشور ۱.۲ درجه بالاتر از حد نرمال ثبت شد
همچنین براساس تازه‌ترین گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور از وضعیت دمایی ایران از ابتدای سال زراعی‌جاری تا روز ۱۸ آبان ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که در بسیاری از مناطق کشور، نوسان دمای شب و روز قابل توجه بوده و اختلاف میان کمینه و بیشینه دما در برخی استان‌ها به بیش از ۳۰ درجه سانتی‌گراد رسیده است.
بر اساس این گزارش، شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری با ثبت دمای منفی ۵.۱ درجه سانتی‌گراد، سردترین نقطه کشور برآورد شده و در مقابل رودان در استان هرمزگان نیز با ثبت دمای ۳۵.۴۰ درجه سانتی‌گراد، گرم‌ترین ایستگاه کشور در بازه زمانی ذکر شده به شمار می‌رود.
نقشه دمای کمینه کشور نشان می‌دهد که بخش‌های وسیعی از مناطق شمال‌غرب، غرب، و ارتفاعات زاگرس شاهد کاهش محسوس دما بوده‌اند.
این در حالی است که در مناطق جنوبی، به‌ویژه استان‌های بوشهر، هرمزگان و بخش‌هایی از خوزستان، همچنان گرمای قابل توجهی حاکم است.
در مقابل، نقشه دمای بیشینه کشور نشان می‌دهد که بیشتر نواحی مرکزی، جنوب و جنوب شرق ایران در محدوده دمایی بالای ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد قرار دارند و شرایط گرمایی در این مناطق همچنان پایدار مانده است.
بر اساس داده‌های آماری منتشرشده در جدول تحلیلی این گزارش، میانگین دمای کشور در هفت روز گذشته نسبت به میانگین بلندمدت با افت ۰.۱ درجه سانتی‌گراد مواجه بوده است.
همچنین، از ابتدای ماه جاری نیز میانگین دما ۱.۲ درجه سانتی‌گراد بالاتر از حد نرمال ثبت شده است.
در مقایسه با میانگین سال زراعی بلند مدت نیز افزایش ۱.۰ درجه‌ای دما در سطح کشور به چشم می‌خورد.
گزارش همچنین حاکی از آن است که با وجود افت محسوس دما در ارتفاعات و نواحی سردسیر غرب کشور، هنوز در بسیاری از استان‌های فلات مرکزی، کاهش جدی دما رخ نداده، سازمان هواشناسی کشور اعلام کرده است که میانگین دمای فعلی ایران نسبت به دوره‌های بلندمدت افزایشی محسوب می‌شود و این روند، در صورت تداوم، می‌تواند بر وضعیت منابع آبی، کشاورزی و اقلیم عمومی کشور تأثیرگذار باشد.
تداوم نبود بارش‌های مؤثر در آغاز سال آبی جدید و کاهش بیش از ۸۶ درصدی میانگین بارندگی کشور نسبت به دوره بلندمدت، زنگ خطر جدی را برای منابع آبی، بخش کشاورزی و حتی امنیت غذایی کشور به صدا درآورده است.
همانطور که گفته شد، براساس آخرین داده‌های سازمان هواشناسی، از ابتدای سال آبی‌جاری تا ۱۸ آبان‌ماه، میانگین بارش کشور تنها ۲.۳ میلی‌متر بوده است، رقمی که نشان از یکی از خشک‌ترین شروع‌های سال آبی در دهه اخیر دارد.
در این شرایط، کارشناسان نسبت به گسترش پدیده فرونشست زمین، کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی و تهدید تولید محصولات کشاورزی هشدار می‌دهند.
در بسیاری از استان‌ها بارندگی کاملاً صفر بوده است
در همین راستا، احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به آخرین وضعیت میزان بارش‌ها در کشور اظهار کرد: متأسفانه شرایط بارندگی در کشور چندان خوشایند نیست و امسال وارد ششمین سال پیاپی خشکسالی شده‌ایم.
وظیفه تصریح کرد: اهمیت موضوع در این است که در برخی استان‌های کشور بارندگی کاملاً صفر بوده است؛ به‌گونه‌ای که در بسیاری از نقاط طی پاییز جاری هیچ‌گونه بارشی ثبت نشده است.
استان‌هایی که بارش داشته‌اند نیز وضعیت مطلوبی ندارند؛ برای مثال در تهران تا این زمان باید بیش از ۱۵ میلی‌متر بارش ثبت می‌شد، اما تنها یک میلی‌متر بارندگی گزارش شده است.
در آذربایجان شرقی نیز فقط ۲ میلی‌متر بارش ثبت شده، در حالی که میانگین بلندمدت آن در این بازه زمانی ۲۳ میلی‌متر است.
وی ادامه داد: در آذربایجان غربی تنها ۵ میلی‌متر بارش رخ داده، در حالی که مقدار نرمال آن بیش از ۲۵ میلی‌متر است.
همچنین در اردبیل ۵ میلی‌متر بارندگی ثبت شده در حالی که میانگین معمول حدود ۳۵ میلی‌متر است.
حتی در پربارش‌ترین منطقه کشور یعنی گیلان نیز ۸۲ میلی‌متر بارندگی گزارش شده که نسبت به میانگین نرمال ۱۴۷ میلی‌متری، کاهش چشمگیری دارد.
این مقام مسئول سازمان هواشناسی تاکید کرد: به نظر می‌رسد عمده بارش‌ها از آذرماه آغاز شود.
البته همانطور که در پیش‌بینی‌های قبلی نیز اشاره شده بود، پاییز امسال بسیار کم‌بارش خواهد بود و متأسفانه همین وضعیت در حال وقوع است.
سهم ۲۵ درصدی بارش پاییز از کل سال هنوز محقق نشده است
وی خاطرنشان کرد: حدود ۲۵ درصد از کل بارش سالانه کشور در فصل پاییز اتفاق می‌افتد، اما در سال جاری بخش عمده این سهم تا کنون محقق نشده است.
تنها امید باقی‌مانده به بارش‌های احتمالی در آذرماه است، اما حتی اگر آذرماه پربارش هم باشد، جبران دو ماه ابتدایی خشک پاییز بسیار دشوار است و بنابراین پاییز امسال با کم‌بارشی شدید به پایان خواهد رسید.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی تصریح کرد: در سال‌های اخیر به دلیل تداوم کم‌بارشی، فشار زیادی بر منابع زیرزمینی وارد شده و برداشت آب برای جبران کمبود آب‌های سطحی افزایش یافته است.
این مسئله منجر به افت سطح آب‌های زیرزمینی شده و حتی اگر در زمستان شرایط بارش به حالت نرمال بازگردد، باز هم جبران‌کننده خسارات سال‌های اخیر نخواهد بود.
وی یادآور شد: مسئله کمبود آب در حال حاضر به یکی از چالش‌های اصلی و بسیار جدی در سراسر ایران تبدیل شده است.
افزون بر این، کشورهای منطقه خاورمیانه نیز با بحران مشابهی مواجه‌اند و این وضعیت ممکن است در آینده منجر به شکل‌گیری تنش‌های آبی در حوزه‌های مشترک بین‌المللی شود.
وظیفه تاکید کرد: آب مسئله‌ای نیست که بتوان آن را به‌سادگی حل کرد؛ بلکه پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که نیازمند مدیریت بلندمدت و تصمیم‌گیری‌های هماهنگ بین کشورهاست.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی گفت: در حال حاضر به دلیل کاهش قابل‌توجه بارندگی، کشور شرایط دشواری را از نظر تأمین آب سپری می‌کند.
با وجود تلاش‌های گسترده مسئولان در سازمان آب و وزارت نیرو برای مدیریت منابع، همچنان نگرانی‌هایی درباره پایداری تأمین آب در برخی شهرهای بزرگ کشور وجود دارد.
وی تاکید کرد: آب مسئله‌ای ملی است و حل آن صرفاً از عهده یک دستگاه اجرایی برنمی‌آید.
همه مردم باید در مدیریت مصرف و صرفه‌جویی مشارکت کنند تا کشور بتواند تا زمان آغاز بارش‌های مؤثر، بدون بحران گسترده، شرایط را پشت سر بگذارد.
وظیفه در پایان خاطرنشان کرد: هم‌اکنون شهرهایی نظیر تهران، مشهد، اراک و تبریز در وضعیت تنش آبی قرار دارند و لازم است شهروندان همکاری لازم را برای عبور از این شرایط داشته باشند.
به گفته وی، در صورت عدم صرفه‌جویی عمومی، احتمال بروز مشکلات حاد در شبکه تأمین آب این شهرها وجود دارد و همراهی مردم نقش کلیدی در عبور از این دوره بحرانی دارد.
کارشناسان تأکید دارند که مدیریت مصرف آب، بازچرخانی پساب، جلوگیری از کشت‌های پرمصرف، و تقویت سیستم‌های آبیاری نوین از جمله اقداماتی است که باید فوراً در دستور کار دولت و وزارتخانه‌های مرتبط قرار گیرد تا از تشدید بحران جلوگیری شود.
سازمان هواشناسی کشور هشدار داده است که تداوم روند خشکی فعلی، به‌ویژه در صورت عدم وقوع بارش‌های مؤثر تا پایان پاییز، می‌تواند منجر به بحرانی‌ترین وضعیت منابع آبی کشور در سال‌های اخیر شود.
در چنین شرایطی، فرونشست زمین، افت تولید محصولات کشاورزی و تهدید امنیت غذایی و بحران تأمین منابع آبی کشور چهار پیامد اصلی خشکسالی پیش‌رو خواهد بود که نیازمند تصمیم‌گیری فوری، هماهنگی بین‌دستگاهی و اجرای سیاست‌های پایدار مدیریت منابع آب است.