توسعه فقه هوش مصنوعی ضرورت فوری برای حوزه علمیه است
رئیس پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر گفت: حوزه علمیه باید با رویکردی فعال و آینده‌نگر، به سرعت وارد عرصه فقه و اخلاق هوش مصنوعی شود تا بتواند پاسخگوی نیازهای دینی و فکری انسان معاصر باشد.
آیت‌الله سید مجتبی نورمفیدی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: اتخاذ رویکردی انفعالی در برابر موج تحولات هوش مصنوعی خطایی راهبردی است و موجب عقب‌ماندگی فکری و تمدنی حوزه خواهد شد.
به گفته این استاد درس خارج حوزه علمیه قم، «رویکرد فعال» به معنای بهره‌گیری هوشمندانه از فرصت‌ها و در عین حال، پیشگیری از آسیب‌ها و تهدیدهای احتمالی این فناوری است.
وی با اشاره به نقش بنیادین فقه در تبیین حدود اخلاقی و حقوقی هوش مصنوعی افزود: فقه این حوزه باید به‌صورت فوری توسعه یابد تا بتواند به پرسش‌های نوپدید درباره مالکیت فکری، مسئولیت خطاهای الگوریتمی و اصول اخلاقی مبتنی بر عدالت و کرامت انسانی پاسخ دهد.
آیت‌الله نورمفیدی تأکید کرد: حوزه علمیه نباید صرفاً ناظر و تحلیل‌گر تحولات باشد، بلکه باید خود وارد عرصه تولید دانش و فناوری شود؛ از جمله طراحی موتورهای جست‌وجوی هوشمند فقهی و تربیت متخصصان میان‌رشته‌ای در حوزه «فقه و هوش مصنوعی».
وی با اشاره به ضرورت ایجاد «درس خارج فقه فناوری» گفت: ورود تدریجی این مباحث در سرفصل‌های آموزشی حوزه، موجب تحول عمیق در نظام اجتهاد خواهد شد.
همچنین، استفاده از هوش مصنوعی به عنوان ابزار کمکی در مراحل مقدماتی پژوهش‌های فقهی و اصولی می‌تواند موجب افزایش دقت و سرعت استنباط شود، اما نباید جایگزین عنصر انسانی در اجتهاد شود.
آیت‌الله نورمفیدی در پایان با تأکید بر اینکه ورود فعال حوزه علمیه به مباحث هوش مصنوعی یک ضرورت تاریخی است، گفت: این رویکرد می‌تواند جایگاه حوزه را از نهاد مدافع به نهاد راهبر در عرصه حکمت و اخلاق دیجیتال ارتقا دهد و الگویی از تعامل خردمندانه دین و فناوری را به جهان ارائه کند.