از ارتقای معیشت طلاب تا هدفمندی خدمات؛ ۱۰ محور تحول در حوزه‌های علمیه
آیت الله اعرافی گفت: آنچه در حوزه دنبال می‌شود، به رغم کاستی‌ها، یک منظومه منسجم است طراحی شده از مطالبات ۳۰ ساله حوزه است.
به گزارش خبرگزاری مهر، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیرحوزه های علمیه کشور در جمع مدیران ستادی و استانی معاونت امور طلاب و دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه که در مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار شد ضمن تسلیت ایام فاطمیه و تقدیر از برگزارکنندگان این همایش، به‌ویژه معاونت امور طلاب حوزه، اظهار کرد: حضور حجت‌الاسلام والمسلمین قنواتی در این جایگاه به دلیل فضل شخصی، سابقه مدیریتی و درک میدانی از واقعیت‌های حوزوی، مغتنم است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور سخنان خود را در دو محور اصلی بیان کرد:
محور اول: نظام خدمت‌رسانی در اسلام
آیت الله اعرافی با بیان اینکه خدمت‌رسانی در اسلام دارای نظامی جامع و منطقی کامل است، گفت: خدمت یعنی برآوردن حاجات دیگران و تأمین نیازهایی که فرد یا جمع در سطوح و مراتب مختلف دارند.
این مفهوم در تعابیر روایی با مستندات متعدد مانند «قضاء حاجت‌المؤمن» یا «قضاء حاجت الخلق» بیان شده است.
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَضَاءُ حَاجَةِ اَلْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ بِمَنَاسِکِهَا وَ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ لِوَجْهِ اَللَّهِ وَ حُمْلاَنِ أَلْفِ فَرَسٍ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ بِسُرُجِهَا وَ لُجُمِهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمودند: بر آوردن نیاز مؤمن بهتر از هزار حج مقبول با اعمال آن و آزاد کردن هزار بنده در راه خدا و هزار اسب با بار و زین و دهنه در راه خداست.
[مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج ۱، ص ۱۴۳]
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: در منابع لغوی نیز خدمت به معنای «القیام بحوائج الناس» آمده است.
چون حاجت و نیاز دارای ابعاد، اضلاع و مراتب متعدد است، خدمت نیز انواع و درجات مختلفی پیدا می‌کند.
امام کاظم علیه السلام: إنَّ لِلّهِ عِبادا فِی الأرضِ یَسعَونَ فی حَوائجِ النّاسِ هُمُ الآمِنونَ یَومَ القِیامَةِ
امام کاظم علیه السلام فرمودند: خداوند در زمین بندگانی دارد که برای برآوردن نیازهای مردم می‌کوشند؛ اینان ایمنی یافتگان روز قیامت اند.
[الکافی، ج ۲، ص ۱۹۷]
انواع نیازها: فردی و اجتماعی
آیت الله اعرافی با اشاره به تقسیم‌بندی نیازهای انسان، تصریح کرد: برخی از حاجات انسان فردی و درونی است و برخی دیگر جنبه جمعی دارد.
جامعه نیز همچون موجودی زنده، نیازهایی واقعی فراتر از نیازهای فردی دارد که تأمین آنها نشانه حیات اجتماعی سالم است.
مراتب سه‌گانه تأمین نیاز
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه تأمین نیاز مراتبی دارد، توضیح داد:
نخست: شناخت نیاز؛
دوم: احساس آن؛
سوم: تقاضا برای رفع آن.
آیت الله اعرافی ادامه داد: گاه انسانی نیازمند است اما خود نسبت به آن آگاهی ندارد مانند بیمار بیهوش که محتاج درمان است اما درک آن را ندارد.
رفع چنین نیازی نیز خدمت محسوب می‌شود.
مرتبه بالاتر آن است که انسان نیاز خود را درک کند و از نداشتن آن رنج ببرد.
خدمت در این سطح، علاوه بر رفع حاجت، کاهش رنج و تولید شادی است.
از این منظر، نیازها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱.
نیاز واقعی (ثبوتی): قبل از آگاهی
۲.
نیاز آگاهانه (احساسی): با درک و رنج
۳.
نیاز ابرازشده (بیانی): با تقاضا و درخواست
نیاز به خدا، رأس همه نیازها
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با اشاره به نظریه مراتب نیاز در روان‌شناسی معاصر، گفت: اسلام در کلیت این طبقه‌بندی را می‌پذیرد، اما معتقد است که در رأس همه نیازها، نیاز به خداوند متعال قرار دارد.
همان‌گونه که قرآن کریم در آیه ۱۵ سوره فاطر می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَی اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ / ای مردم شما (همگی) نیازمند به خدائید؛ تنها خداوند است که بی‌نیاز و شایسته هر گونه حمد و ستایش است»
مدیر حوزه‌های علمیه کشور تأکید کرد: در منطق اسلامی، نیاز به خدا ریشه همه نیازهاست، زیرا فیض الهی هم آفریننده وجود انسان است و هم بخشنده کمالات او.
ثواب عظیم خدمت در روایات
آیت الله اعرافی با ذکر روایتی از امام صادق (ع) گفت: قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَضَاءُ حَاجَةِ اَلْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ بِمَنَاسِکِهَا وَ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ لِوَجْهِ اَللَّهِ وَ حُمْلاَنِ أَلْفِ فَرَسٍ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ بِسُرُجِهَا وَ لُجُمِهَا.
امام صادق علیه السّلام فرمود: بر آوردن نیاز مؤمن بهتر از هزار حج مقبول با اعمال آن و آزاد کردن هزار بنده در راه خدا و هزار اسب با بار و زین و دهنه در راه خداست.
امام صادق علیه السلام: برآوردن نیاز مؤمن به یقین برتر از یک حجّ و یک حجّ و یک حجّ و··· است، و حضرت تا ده حجّ شمرد.
[مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج ۱، ص ۱۴۳]
حضرت پس از بیان ثواب طواف می‌فرماید: برآوردن حاجت مؤمن، از ده بار طواف برتر است.
این نشان می‌دهد که رفع غم از دل مؤمن یا افکندن بذر شادی در قلب او، جایگاهی والا دارد.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: در منابع روایی از جمله کتب اربعه و وسائل‌الشیعه در باب‌های فعل معروف و قضاء حوائج المؤمنین، گستره حیرت‌انگیزی از ثواب خدمت مشاهده می‌شود؛ از رفع نیاز مادی تا تأمین آرامش روحی.
دو بال سعادت: عبادت و خدمت
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه خدمت بخشی جدایی‌ناپذیر از مسیر سعادت بشر است، اظهار کرد: اسلام، انسان را موجودی می‌داند که برای رسیدن به کمال، به دو بال نیاز دارد: یکی عبادت و بندگی خداوند در درون، و دیگری خدمت و ایفای نقش اجتماعی در بیرون.
آیت الله اعرافی افزود: انسان کامل در نگاه اسلام، کسی است که این دو بُعد را باهم محقق سازد؛ نه آنکه منزوی در عبادت و نه غافل از جامعه باشد.
هویت ذاتی حوزه: خدمتگزاری
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه هویت ذاتی حوزه، خدمت است، تصریح کرد: حوزه دو عنصر اساسی دارد: نخست، تضلّع در معارف دینی و بهره‌گیری از کتاب و سنت؛ دوم، برون‌گرایی اجتماعی.
وی با اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر برون‌گرا بودن حوزه، گفت: اگر روزی حوزه‌ای داشته باشیم سرشار از فقاهت و تفکر عقلی، اما در نشر و پیاده‌سازی آنها نقشی نداشته باشد، آن حوزه هویت اصلی خود را از دست داده است.
خدمت فکری و اخلاقی، قله حوزه
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با تأکید بر اینکه خدمت اصلی حوزه، خدمت فکری و اخلاقی است، افزود: گروه‌های جهادی و خدمات میدانی ارزشمندند، اما خدمت جانانه و آسمانی، عرضه اندیشه الهی به بشر و پاسخ به عطش معنوی و فکری انسان است.
وی تصریح کرد: کار شما در امور طلاب، زیرساخت آن خدمت اصلی است.
شما سنگ‌بنای ساختاری هستید که تمام مأموریت‌های ذاتی حوزه بر آن استوار می‌شود.
چهار اصل بنیادین خدمت‌رسانی اسلامی
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه اسلام در هر موضوعی دارای نظام فکری منسجم است، بیان کرد: درباره هر حوزه‌ای، سه نوع اندیشه «کلامی و فلسفی»، «اندیشه‌های فقهی» و «اندیشه‌های اخلاقی» وجود دارد.
آیت الله اعرافی در ادامه چهار اصل بنیادین نظام خدمت‌رسانی اسلامی را اینگونه برشمرد:
اصل اول: نگاه الهی به مخلوق
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، امام صادق (علیه السلام)، عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْخَلْقُ عِیَالُ اَللَّهِ فَأَحَبُّ اَلْخَلْقِ إِلَی اَللَّهِ مَنْ نَفَعَ عِیَالَ اَللَّهِ وَ أَدْخَلَ عَلَی أَهْلِ بَیْتٍ سُرُوراً.
[الکافی، جلد ۲, صفحه ۱۶۴] در واقع نخستین و ریشه‌ای‌ترین اصل این است که انسان بداند هرگاه به دیگری خدمت می‌کند، در حقیقت به خداوند خدمت می‌نماید.
در همین حدیث معروف آمده: «الخلقُ عیالُ الله» (همه خلق، خانواده خداوندند).
آن دست نیازمند، سایه دست خداست.
اصل دوم: حفظ کرامت مخاطب
طرفی که خدمت دریافت می‌کند، دارای کرامت ذاتی است.
خدمتگزار باید این کرامت را نه‌تنها در زبان، بلکه در قلب خود ببیند و حس کند.
با یک تغییر کوچک در بدن یا شرایط، جایگاه‌ها تغییر می‌کند و انسان خدمتگزار می‌فهمد که تمام برتری‌ها تنها امانتی از سوی خداست.
اصل سوم: خدمت بدون معامله دنیایی
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به آیه ۹ سوره انسان «إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا» اظهار کرد: در منطق اسلام، خدمت معامله‌ای دنیویی نیست.
کمال خدمتگزاری آن است که کار را معامله‌ای با خدا بداند، نه با انسان‌ها.
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم افزود: خدمتگزار حقیقی، کار خود را در برابر مزد، مقام یا پاداش دنیایی انجام نمی‌دهد، بلکه نیتش رضای خداست.
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «واللهِ ما تقدّمتُ للإمارة خطوةً واحدة" (به خدا سوگند، برای حکومت حتی یک گام برنداشتم).» و هم چنین امیرالمؤمنین (علیه السلام) به ابن عباس فرمودند: «مَا قِیْمَهُ هذَا النَّعْلِ؟
فَقُلْتُ: لَا قِیْمَهَ لَهَا، فَقالَ (علیه‌السلام): وَ اللهِ لَهِیَ أَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ إمْرَتِکُمْ، إلّا أنْ أقیمَ حَقّاً، أوْ أدْفَعَ باطِلاً»؛ ارزش این لنگه کفش چند است؟
گفتم: ارزشی ندارد؛ فرمود: به خدا قسم این را از حکومت بر شما دوست‌تر دارم مگر آن که حقی را بر پا دارم یا باطلی را براندازم.
[نهج‌البلاغه، خطبه ۳۳]
این همان روحی است که اگر کسی بتواند بگوید: «من هر آنچه انجام می‌دهم برای طلبه، استاد، نظام و حوزه، نه برای پول است، نه مقام، نه رتبه، نه منزلت، نه تشویق و نه تشکر»، این به قله‌ی خدمت اسلامی رسیده است.
ارزش حقیقی انسان و کار او به همین میزان از «خلوص و بی‌ادعایی» وابسته است.
ما نباید «عمر» و «وجود» خود را به بهایی اندک بفروشیم.
وجود آدمی ارزشی بالاتر دارد؛ بهای حقیقی آن فقط «رضوان الهی» است.
اصل چهارم: نظام اولویت‌ها
آیت الله اعرافی تصریح کرد: هرچه خدمت به سمت امور زیربنایی‌تر و بنیادین‌تر جهت یابد، ارزش والاتری پیدا می‌کند.
اولویت‌بخشی خدمات بر اساس مصلحت کلان و نیاز جامعه دینی، از معیارهای اصلی است.
محور دوم: انتظارات از معاونت امور طلاب
نکته اول: آشنایی با نظامات علمی و طرح‌های تحولی
مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: امور طلاب و دانش‌آموختگان باید خدمت خود را متناسب با نظامات علمی، تحصیلی و تطبیقی تنظیم کند و با جنس کارها و برنامه‌های آن نظامات آگاهی داشته باشد.
خدمتی که به سازوکارهای اصلی رشد، علم و ایمان جهت دهد، بر خدمت‌های سطحی و مقطعی برتری دارد.
در مدیریت اسلامی، «اولویت‌بخشی خدمت‌ها بر اساس مصلحت کلان و نیاز جامعه‌ی دینی»، یکی از معیارهای اصلی است.
به همین ترتیب، محور دوم مباحث ما ناظر به «انتظارات و توقعات حوزه از بدنه‌ی خدمتگزاران» است.
این انتظارات مبتنی بر شرح وظایف رسمی و تصمیم‌های برنامه‌ریزی‌شده حوزه است.
شما همکاران گرامی در مسیر این برنامه‌ها، خدماتی ارزشمند و مشکور ارائه کرده‌اید.
اکنون لازم است بخشی از آنها را مرور و بر چند نکته‌ی محوری تأکید کنم.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به نگاه منظومه‌وار به طرح‌های حوزه، افزود: دو سال پیش، طی ۱۲ ساعت در مشهد، منطق طرح‌های سال‌های اخیر را تبیین کردم.
آنچه در حوزه دنبال می‌شود، به رغم کاستی‌ها، یک منظومه منسجم است که طراحی شده است.
جمع آوری مطالبات سی ساله رهبر معظم انقلاب از حوزه
آیت الله اعرافی با اشاره به جمع‌بندی سی‌ساله مطالبات حوزه، گفت: اخیراً کل مطالبات سی سال گذشته رهبر معظم انقلاب جمع‌آوری و در کتابچه‌ای پالایش شد.
در همه‌ی طراحی‌ها، فرمایش‌ها و دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب به‌طور جدی مورد توجه بوده و همچنان در اصلاحات بعدی ادامه دارد.
وی تأکید کرد: همکاران در امور طلاب باید این مشقت را بپذیرند که دائم اندیشه‌ها و طرح‌های جدید و مباحث مرتبط با نقش کلان حوزه را بازسازی و روزآمد کنند.
نکته دوم: آشنایی با حوزه امروز و نقش روحانیت
آیت الله اعرافی بر ضرورت آشنایی عمیق با وضعیت کنونی حوزه و نقشی که امروز باید ایفا کند، تأکید کرد.
نکته سوم: هدفمندی خدمات
آیت الله اعرافی با اشاره به طرح هدفمندی که هفت سال پیش مطرح شد، گفت: خدمات باید معطوف به خروجی نهایی و مأموریت‌های ذاتی حوزه باشد.
اینجا خدمت‌رسانی متعالی است که هدف‌های بزرگ در نظر دارد.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه پنج کلان مأموریت اصلی حوزه را برشمرد:
۱.
تربیت نیرو با آموزش
۲.
تولید علم و محتوا با پژوهش
۳.
پرورش انسان دین‌باور
۴.
تبلیغ و جهاد تبیین
۵.
مدیریت دینی و پیاده‌سازی ارزش‌های الهی در جامعه
آیت الله اعرافی تأکید کرد: هر خدمتی باید در ذهن ما این نکته را داشته باشد که به کدام‌یک از این اهداف گره می‌خورد.
خروجی نهایی باید عالم، معلم، محقق، مبلّغ یا مدیر فرهنگی باشد که راهبر جامعه به سمت آرمان‌های انقلاب و تمدن اسلامی است.
نکته چهارم: توجه به طبقات دانش‌آموختگان
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه عنوان معاونت، «امور طلاب و دانش‌آموختگان» است، گفت: یک بال کار شما مربوط به طلبه در حال تحصیل است که پایه همه اهداف حوزه در دوره تحصیل است.
بال دوم، دانش‌آموختگانی است که به سمت یکی از مأموریت‌ها رفته‌اند.
پنج طبقه از دانش‌آموختگان
آیت الله اعرافی پنج طبقه از دانش‌آموختگان را اینگونه ترسیم کرد و گفت:
۱.
فعالان درون نظام حوزه: تدریس، تحقیق و مدیریت حوزوی
۲.
فعالان نظامات تبلیغی: طرح‌های هجرت، امین و اعزام‌ها
۳.
محققان در نهادهای علمی دیگر
۴.
شاغلین در استخدام‌ها و سازمان‌ها
۵.
سایر دانش‌آموختگان
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به طرح «امتداد»، گفت: ما بیش از ۳۰ هزار دانش‌آموخته داریم که نیمی از آنان در سازمان‌ها و نهادها مشغولند، لذا باید به نوعی با حوزه در تعامل باشند و هویت حوزوی خود را حفظ کنند.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه تصریح کرد: وظیفه امور طلاب، صیانت از هویت حوزوی دانش‌آموختگان، حتی با خدمات اندک است.
وظیفه‌ی امور طلاب آن است که با رعایت اولویت‌ها، ارتباط فعال و عاطفی این طبقات را با حوزه حفظ و تقویت کند.
نباید اجازه داد رشته‌ی ارتباط علمی و معنوی آنان با بدنه‌ی حوزه گسسته شود.
سیاست‌های خروجی و ماندگاری هدفمند
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور دو سیاست مهم و مکمل را برشمرد و افزود: «نخست: خروجی هدفمند»؛ یعنی تربیت هدفمند نیروها و هدایت آنان به عرصه‌هایی چون مسجد، آموزش، مدیریت و حوزه‌های اجتماعی
«دوم، ماندگاری هدفمند»؛ یعنی صیانت از نخبگان و استعدادهای برجسته برای آینده حوزه و نگه‌داشت نخبگان و استعدادهای برتر در داخل حوزه، برای تداوم علمی و مدیریتی آینده‌ی آن.
این، وظیفه‌ای کلیدی بر دوش امور طلاب است تا هم نخبگان را حفظ کند و هم نیروهای کارآمد را در مسیرهای درست به‌کار گیرد.
البته در نظام حمایتی، باید توازن رعایت شود تا نه افراد ممتاز گرفتار غرور شوند، نه دیگران احساس تحقیر.
اعتدال در رفتار، اصل حاکم بر همه‌ی این سیاست‌هاست.
محورهای تکمیلی و آینده‌نگر
۱.
نگاه جامع به سلامت طلاب
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بر ضرورت نگاه جامع به سلامت طلاب تأکید کرد و گفت: سلامت جامع شامل تغذیه، ورزش، اردوهای فرهنگی، خانواده، سبک زندگی، مشاوره و … است.
این امر نیازمند کار علمی، تحقیق و سرمایه‌گذاری است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه تصریح کرد: باید طراحی برای سلامت جامع انجام شود که همه جهات در آن مدنظر باشد.
۲.
بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و هوش مصنوعی
آیت الله اعرافی با اشاره به تشکیل شورای فناوری و هوش مصنوعی در حوزه، گفت: از حدود ۱۰ سال پیش در امور محتوایی کارهای مهمی در علوم اسلامی آغاز شده که به زودی از چند کار مهم رونمایی خواهد شد.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور افزود: در دوره جدید مدیریت، برنامه ریزی قابل توجهی برای زیرساخت‌های هوش مصنوعی انجام شده است.
هوش مصنوعی هم چالش‌ها و تهدیدهای بزرگ دارد و هم فرصت‌های بزرگ.
ما باید پیشگامانه بر آن سوار شویم و مخاطرات را به حداقل برسانیم.
وی تصریح کرد: ستاد هوش مصنوعی و تمدن اسلامی و مرکز فناوری حوزه در حال ارائه خدمات به اسناد کشوری و روند هوش مصنوعی در کشور هستند.
۳.
تحلیل داده‌محور و آمار دقیق
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با تأکید بر اهمیت آمار و ارقام، گفت: گزارش‌های دقیق درباره ازدواج، ورزش و سلامت طلاب، بدون تردید بر روی تصمیمات اثر می‌گذارد.
آیت الله اعرافی با اشاره به بازدید از مجموعه همراه اول، گفت: بررسی حجم مکالمات و مراجعات اینترنتی نشان می‌دهد که با ورود به ماه رمضان، الگوهای ارتباطی به‌طور چشمگیری تغییر می‌کند.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور تأکید کرد: انتظار من از امور طلاب این است که تحلیلگر باشد و تحلیل‌های آن بر نظام آموزشی، پژوهشی و تبلیغی را تأثیر بگذارد و راهبری کند.
۴.
هم‌افزایی درون‌دستگاهی و میان‌دستگاهی
آیت الله اعرافی بر ضرورت هماهنگی کامل با معاونت‌های دیگر تأکید کرد و گفت: شما باید با معاونت‌های دیگر واقعاً یک‌دست و در واقع ید واحده باشید و نهایت تعامل را با سایر نهادهای همسو و همکاری داشته باشید.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور افزود: در سطح بالاتر نیز باید با دفتر مقام معظم رهبری، دفاتر مراجع عظام، خیرین، امامان جمعه و … شبکه‌سازی کنید تا علاوه بر توسعه خدمات مسنجم از موازی کاری‌ها جلوگیری شود.
۵.
آراستگی، پاکیزگی و انضباط
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور گفت: آراستگی، پاکیزگی و انضباط در مدارس، محل تغذیه و استراحت طلاب بسیار مهم است.
نه به معنای تجمل‌گرایی، بلکه اجتناب از به هم ریختگی.
باید تعادل باشد که نه حس اشرافی‌گری باشد و نه شلختگی.
باید نگاهی چشم‌نواز و متناسب با شأن نظام دینی در محیط حوزه حاکم باشد.
۶.
صیانت از شأن و منزلت حوزه
وی با تأکید بر اینکه شأن حوزه اصل است، گفت: این جایگاه در قرون متمادی پاسدار دین و دنیای مردم بوده است.
امروز هم در معرکه‌های بزرگ جهان معاصر، رسالت سنگینی بر دوش حوزه است.
این منزلت شاه‌بیت کار ما باید باشد و همه کارهایمان باید آن را تقویت کند.
۷.
ارتقا کیفی و کمی در استان‌ها
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به پیشرفت‌های چشمگیر حوزه در استان‌ها، گفت: هفت هشت سال پیش، رشته‌های رسمی در استان‌ها بیش از هفت هشت مورد در سه چهار استان نبود.
اکنون بیش از ۱۰۰ رشته رسمی در بیش از ۲۰ استان اجرا می‌شود.
آیت الله اعرافی افزود: در حوزه درس خارج نیز پیش از این، به‌جز دو سه استان که سابقه داشتند، در جاهای دیگر یا وجود نداشت یا اگر بود تعریف‌شده نبود.
اکنون بین ۱۵ تا ۲۰ استان دوره‌های درس خارج رسمی دارند و تلاش می‌کنیم سطوح عالی را نیز ارتقا دهیم.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با اشاره به رسمی‌سازی مدارس علمیه، تصریح کرد: بیش از یکصد مدرسه علمیه که مجوز نداشتند یا مجوز موقت داشتند، مجوز رسمی دریافت کردند.
همچنین پژوهشسراها، کانون‌های پژوهشی، گروه‌های علمی و ده‌ها مسئله جدید در استان‌ها راه‌اندازی شده است؛ از فقه معاصر که در بسیاری از مناطق شروع شده تا ده‌ها موضوع دیگر که باید در استان‌ها مصداق پیدا کند، آغاز شده است.
واسپاری هوشمند با نظارت کیفی
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به واسپاری مسئولیت‌ها به استان‌ها در حوزه امور طلاب و تبلیغ، گفت: تقاضای ما این است که به کیفیت این واسپاری‌ها توجه شود.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور تأکید کرد: استان‌ها باید بتوانند همان‌جا طراحی، پیاده‌سازی و اجرا کنند و کمتر به ستاد نیاز داشته باشند.
این امر مراقبت و هوشمندی می‌خواهد.
در بحث‌های گروه‌های علمی و پایان‌نامه‌ها همه در دستور است؛ بعضی جاها انجام شده و جاهای دیگر انجام خواهد شد.
۸.
مشارکت طلاب در خدمات
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بر اهمیت حس مشارکت در طلاب تأکید کرد و گفت: مشارکت طلاب در خدمات امر مهمی است.
خود طلاب باید حس مشارکت داشته باشند تا نه‌تنها در تربیت خود، بلکه در خدمت‌رسانی به جامعه نیز نقش‌آفرین باشند.
۹.
جذب و پذیرش با کیفیت
مدیر حوزه‌های علمیه تصریح کرد: جذب و پذیرش با کیفیت باید واقعاً یک اولویت برای ما باشد.
کیفیت ورودی، تأثیر مستقیم بر کیفیت خروجی دارد و باید در این زمینه با دقت و هوشمندی عمل کنیم.
۱۰.
اولویت مسکن طلاب
آیت الله اعرافی با تأکید بر اینکه تأمین مسکن از اولویت‌های مهم است، گفت: در بازدید اخیر از اردبیل که در این زمینه پیشگام است، مشاهده کردیم که مرکز خدمات در طرح ملی مسکن کمک می‌کند و خود امور طلاب نیز مساعدت دارد.
در کارهای پشتیبانی هم اردبیل تقریباً اول کشور است؛ از منابع پایداری که دارد به‌خوبی استفاده کرده است.
وی افزود: هرچند کار ما تا حدی محدود است، اما در دوره‌های اخیر حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان قرض‌الحسنه عمدتاً برای مسکن داده شده است.
با این حال، واقعاً نیاز مسکن طلبه و استاد بالاتر از این‌هاست.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور تصریح کرد: نیاز مسکن طلاب استان‌ها را باید در اولویت اول قرار داد.
حمایت از اساتید تمام‌وقت
آیت الله اعرافی با اشاره به حمایت از اساتید تمام‌وقت، افزود: ما هدف‌گذاری کردیم که از چهار منبع به هر استاد ۱۲ میلیون تومان کمک شود.
بر تأمین مسکن تأکید می‌کنم که باید در اولویت برنامه‌ها باشد.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
مدیر حوزه‌های علمیه کشور در بخش پایان سخنان خود، دو محور اصلی را یادآور شد و گفت: یکی نظام خدمت‌رسانی اسلام بود که به اصول و فلسفه آن پرداختیم، و دیگری وارد حوزه شدیم و درباره انتظاراتی که در بخش امور طلاب وجود دارد سخن گفتیم.
شما همه این‌ها را دارید انجام می‌دهید و باید به پیش برویم.
وی با اشاره به برنامه دوم پنج ساله که در حال نهایی شدن است، افزود: ان‌شاءالله با تجربه‌ای که از برنامه اول آموختیم، بتوانیم گام‌های اساسی‌تری برداریم و به‌ویژه در قلمرو آنچه در پیام «حوزه پیشرو سرآمد» آمده است، بتوانیم گام‌های بنیادین‌تری را برداریم.
تقدیر و تشکر پایانی
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در پایان تصریح کرد: اصل حضور من در اینجا برای تقدیر و تشکر از شما همکاران عزیز بود که با زحمات فراوان و اخلاص در خدمت حوزه و روحانیت هستید.
در انتهای این نشست ۱۵۰ دقیقه‌ای نمایندگانی از شهرها و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، فارس، مرکزی، بوشهر، بابل نکاتی را مطرح کردند که مدیرحوزه های علمیه به آنها پاسخ داد.