هاله ابهام دور طرح نماد؛ نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش آموزان
وزارت آموزش و پرورش یکی از بازیگران اصلی در اجرای طرح نماد است با این حال سوالات زیادی در خصوص اجرای این طرح در مدارس مطرح است.
به گزارش خبرنگار مهر، کاهش سن آسیب‌های اجتماعی از چندین سال قبل توسط کارشناسان و مسئولان فراجا و بهزیستی هشدار داده شده بود.
اولین بار در دهه ۹۰ اعلام شد که سن اعتیاد به دوران دبیرستان رسیده است و حالا شواهد و آمار می‌گوید دانش آموزان متوسطه اول خیلی بیشتر از گذشته در معرض ابتلاء به مواد مخدر، میل به خودکشی و دیگر آسیب‌های اجتماعی هستند.
طرح نماد (که مخفف «نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» است) با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی چند سالی است در کشور اجرایی شده و چندین نهاد مختلف را پای کار آورده است.
با این حال اجرای این طرح آن‌چنان که مسئولان وعده داده بودند هنوز در مدارس کشور جدی گرفته نمی‌شود.
با وجود اینکه معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش متولی اجرای نماد در مدارس است و علی رغم گذشت بیش از چهار سال از رونمایی این طرح، هنوز دستورالعمل‌های اجرای این طرح در مدارس چندان جدی گرفته نمی‌شود.
نه اثر طرح نماد در برنامه درسی پر رنگ است و نه محتوایی برای برخورد مناسب خانواده‌ها با کودکان و نوجوانان در معرض خطر ارائه شده است.
صرف نظر از محتوا، معاونت پرورشی از کمبود نیرو هم رنج می‌برد؛ مدارس با کمبود مربی و مشاور دست و پنجه نرم می‌کند و معلوم نیست معلمان، ناظمان یا مدیران مدارس که به صورت طبیعی وظایف زیادی را در ساعت‌های کاری بر عهده دارند چگونه می‌توانند دانش آموزان را از انواع آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد، افسردگی و میل به خودکشی نجات دهند.
محمد بطحائی معاون اجتماعی وزارت کشور که پیشتر وزیر آموزش و پرورش دولت دوازدهم هم بود در گفتگو با مهر از ارائه آمار دقیق در خصوص میزان خودکشی دانش آموزان و یا آمار اقدام دانش آموزان به خودکشی خودداری کرد با این حال اذعان نمود که عدد خودکشی در بین دانش آموزان بیشتر شده و اگرچه همچنان نسبت به بسیاری از کشورهای خصوصاً پیشرفته دنیا در زمینه خودکشی وضع خیلی بهتری داریم اما با این حال عدد و رقم اقدام به خودکشی و تعداد خودکشی‌های صورت گرفته در میان دانش آموزان افزایش یافته است.
با وجود چنین مسائلی طرح نماد هنوز روی هواست.
تشکل‌های دانش‌آموزی همچون بسیج دانش آموزی و یا اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان که در خصوص اجرای طرح نماد وظایفی به عهده دارند؛ هنوز اقدام خاصی در این زمینه نکردند و تاثیرشان در یک جامعه آماری محدود و کوتاه مدت بوده است.
به اعتقاد یکی از مسئولان این تشکل‌های دانش‌آموزی که نخواست نامش فاش شود وزارت آموزش و پرورش در زمینه نماد هنوز بلاتکلیف است و نمی‌داند چه کار باید بکند.
در چنین شرایطی صادق حسین زاده ملکی در پاسخ به این سوال که وضعیت اجرای طرح نماد در مدارس چگونه است گفت: این طرح برای امسال هنوز اجرایی نشده است.
باید مدارس شکل می‌گرفت و ساز و کار استقرار مربیان، مشاوران و دانش آموزان در مدرسه فراهم می‌شد تا آشنایی‌های بهتری شکل می‌گرفت.
ملکی در خصوص اینکه چرا با گذشت نیمی از آبان ماه هنوز طرح نماد اجرایی نشده است گفت: هنوز مدارس شکل نگرفتند.
باید ابتدا ساختارهای مدارس و مشاوران و مربیان مشخص شود و ان‌شاءالله پس از روز دانش آموز طرح نماد را در سراسر کشور اجرا می‌کنیم.
این در حالی است که پیشتر ملکی گفته بود:
«پرونده غربالگری مقطع متوسطه از اوایل آبان آغاز و تا اواخر آبان یا نیمه آذر تکمیل می‌شود.
کوتاه‌تر شدن بازه زمانی اجرای طرح، این امکان را فراهم می‌کند که مشاوران بر تحلیل نتایج و رسیدگی به موارد شناسایی‌شده تمرکز بیشتری داشته باشند.
در سال‌های گذشته طولانی شدن فرایند غربالگری موجب می‌شد فرصت لازم برای پیگیری و مداخلات روانی و تربیتی از دست برود»
ملکی هم همچون معاون سابق پرورشی در خصوص نماد به بیان کلیات اکتفا کرد و بر این مسئله تاکید نمود که باید خیلی زودتر آسیب‌های دانش آموزان را شناسایی کنیم تا آنان هنوز درگیر یک آسیب نشدند.
معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش مشخص نکرد که با تعداد مشاوران اندک این وزارت خانه قرار است چگونه غربالگری همه دانش آموزان در مدت ۴۰ روز انجام شود.
ملکی با بیان اینکه در مرحله اول باید آسیب‌های اجتماعی در مدارس را رصد کنیم ادامه داد: مدیران وضعیت آسیب‌های اجتماعی در مدارس و در منطقه را بررسی می‌کنند و وقتی دانش آموزان در معرض آسیب شناسایی شوند، فرایند مداخله و رسیدگی آموزش و پرورش انجام می‌شود.
ملکی جزئیات چگونگی اجرای نماد در مدارس را مشخص نکرد و هنوز مشخص نیست اجرای نماد در مدارس قرار است چگونه باشد؛ تنها کلیدواژه اصلی در صحبت‌های ملکی مسأله غربالگری است و وعده داده است بعد از انجام غربالگری، دانش‌آموزانی که ممکن است در معرض خطر باشند شناسایی شوند و نسبت به نوع خطر و نوع آسیبی که دانش آموز ممکن است در معرض آن باشد؛ آموزش‌ها و برنامه‌های ارتقایی برایش طراحی شود.
طرح نماد در حالی قرار است از این هفته در نظام آموزشی برای سال تحصیلی جدید اجرایی شود که پیگیری و رصد وضعیت دانش آموز در معرض خطر باید دائمی باشد.
معلوم نیست طرح نماد قرار است امسال در نهایت در چند مدرسه اجرایی شود؛ هر چه باشد هنوز طرح نماد نتوانسته اثری پررنگ در مدارس سراسر کشور داشته باشد و بسیاری از دانش آموزان خصوصاً دانش آموزان متوسطه از مشاوره‌های ضروری و غربالگری آسیب‌های اجتماعی محروم هستند.