عطر درمان از دل کویر؛ سیستان و بلوچستان سرزمین گیاهان شفابخش
زاهدان - سیستان وبلوچستان با تولید سالانه ۲۵ هزار تن گیاه دارویی، به یکی از قطب‌های کشور در حوزه محصولات شفابخش طبیعی بدل شده؛ ظرفیتی که می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال و صادرات گیاهان استان باشد.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: سیستان و بلوچستان با تنوع اقلیمی کم‌نظیر، کوه‌ها و دشت‌های گسترده و مراتع وسیع، یکی از غنی‌ترین استان‌های کشور در رویش گیاهان دارویی به‌شمار می‌رود.
این سرزمین با برخورداری از شرایط آب و هوایی متنوع، رویشگاه طبیعی ده‌ها گونه گیاه دارویی است که برخی از آنها خاص این منطقه بوده و در هیچ نقطه دیگری از ایران یافت نمی‌شوند.
از آویشن، زیره، چای کوهی و گون گرفته تا کنار، صبر زرد، حنا و… هرکدام خواص درمانی ویژه‌ای دارند و از دیرباز در طب سنتی مردم بومی جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند.
با توجه به اهمیت روزافزون استفاده از گیاهان دارویی در صنایع داروسازی، بهداشتی و غذایی، نگاه تازه‌ای به ظرفیت‌های طبیعی سیستان و بلوچستان شکل گرفته است.
توسعه کشت علمی این گیاهان، ایجاد کارگاه‌های فرآوری و حمایت از کشاورزان محلی، می‌تواند ضمن ایجاد اشتغال پایدار، زمینه صادرات محصولات ارزشمند گیاهی را نیز فراهم کند.
بهره‌گیری اصولی از این سرمایه طبیعی نه‌تنها به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند استان را به یکی از قطب‌های اصلی تولید گیاهان دارویی کشور تبدیل سازد؛ ظرفیتی که در صورت برنامه‌ریزی دقیق، آینده‌ای سبز و اقتصادی برای منطقه رقم خواهد زد.
۶ هزار هکتار از اراضی سیستان و بلوچستان زیر کشت گیاهان دارویی
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: استان پهناور سیستان و بلوچستان به دلیل تنوع اقلیمی و شرایط مساعد، گستره وسیعی از گونه‌های گیاهی و جانوری را در خود جای داده است.
سعید ناروئی اظهار داشت: به طور کلی در نقاط مختلف استان متناسب با شرایط آب و هوایی و خاکی هر منطقه امکان رشد و نمو و تولید محصول گونه‌هایی از گیاهان دارویی وجود دارد.
با این وجود بیشترین سطح زیر کشت و تولید گیاهان دارویی استان مربوط به شهرستان دلگان و به طور خاص مربوط به گیاه دارویی و صنعتی حنا می‌باشد.
وی بیان کرد: سطح زیر کشت گیاهان دارویی استان حدود ۶۰۰۰ هکتار با میزان تولید ۲۵۰۰۰ تن در سال می‌باشد.
۲۰ گونه گیاه دارویی به صورت زراعی در استان کشت می‌شود
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان افزود: تعداد دقیق بهره برداران گیاهان دارویی استان با توجه به ماهیت یک ساله بودن بسیاری از آنها و نیز کشاورزی خرده مالکی مشخص نیست.
با این وجود به نظر می‌رسد حدود ۵ هزار نفر در بخش‌های مختلف تولید تا عرضه این گیاهان مشغول به کار باشند.
ناروئی با اشاره به وسعت استان و تنوع اقلیمی قابل توجه گفت: قابلیت کشت بسیاری از گونه‌های دارویی در استان وجود دارد، ولیکن در حال حاضر بنا به تقاضای بازار و سطح آشنایی بهره برداران حدود ۲۰ گونه به صورت زراعی کشت می‌شود.
دلگان، قطب تولید گیاهان دارویی کشور است
وی تصریح کرد: شهرستان دلگان با توجه به پیشرو بودن در زمینه کشت و کار گیاهان دارویی و نیز سطح زیر کشت بالا در حال حاضر یکی از قطب‌های تولید گیاهان دارویی استان و کشور محسوب می‌شود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان افزود: میزان تولید برخی از گیاهان دارویی فراتر از نیاز استان می‌باشد و بر همین اساس به استان‌های دیگر و حتی خارج از کشور صادر می‌شود که می‌توان حنا، وسمه و چای ترش را نام برد.
وی بیان کرد: محصولاتی مانند حنا و وسعه از گذشته‌های دور توسط بازرگانان استان‌های یزد و کرمان خریداری و پس از آسیاب و بسته بندی در نقاط مختلف کشور توزیع و نیز به کشورهای مختلف از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس، آسیای میانه و سایر نقاط صادر می شده است.
ناروئی در پایان اظهار داشت: با توجه به اقلیم گرم و خشک استان، گیاهان دارویی تولیدی به لحاظ میزان و کیفیت مواد سرآمد هستند و این موضوع از طریق آنالیزهای مختلف اثبات شده است.
حنا؛ بیشترین سطح زیر کشت گیاهان دارویی را دارد
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دلگان در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: بیش از ۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این شهرستان به کشت انواع گیاهان دارویی اختصاص یافته است.
قنبر ناروئی گفت: کشت حنا با سطحی نزدیک به ۴ هزار هکتار، جایگاه نخست را در بین گیاهان دارویی این شهرستان به خود اختصاص داده که نشان‌دهنده تمرکز و تخصص کشاورزان منطقه بر روی این محصول سودآور است.
وی افزود: شهرستان دلگان در مجموع دارای ۷۶ هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات کشاورزی است؛ گیاهان دارویی سهمی حدود ۱۰ درصد از کل اراضی کشاورزی و نزدیک به ۹.۵ درصد از اراضی زراعی این شهرستان را در اختیار دارند.
ناروئی در پایان تصریح کرد: گسترش کشت گیاهان دارویی به‌ویژه حنا، نقش بسزایی در ایجاد اشتغال، افزایش درآمد کشاورزان و توسعه پایدار اقتصادی در منطقه دلگان ایفا می‌کند.
چای کوهی سیستان و بلوچستان با خواص اعجاب انگیز
حامد زراعت‌کن مدیر مجموعه محصولات روستایی دهستان و از کارشناسان فعال در حوزه گیاهان دارویی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به خواص درمانی چای کوهی گفت: این گیاه با طبع گرم، خاصیت ضدالتهابی، ضدعفونی‌کننده و آرام‌بخش دارد و در درمان سرماخوردگی، تقویت سیستم ایمنی و کاهش اضطراب مؤثر است.
در مناطق کوهستانی استان، چای کوهی به‌صورت طبیعی رشد می‌کند و در قالب دمنوش‌های سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برخی از کاربردها و خواص گیاه حنا در سیستان و بلوچستان
وی همچنین درباره گیاه حنا افزود: حنا در سیستان و بلوچستان نه‌تنها کاربرد آرایشی دارد، بلکه به‌عنوان گیاهی با خاصیت ضدقارچ، ضدباکتری و خنک‌کننده شناخته می‌شود.
استفاده از حنا در درمان زخم‌های سطحی، تقویت پوست و مو و حتی در آئین‌های سنتی و مذهبی جایگاه ویژه‌ای دارد.
زراعت کن ابراز داشت: حنا یکی از عناصر پای ثابت در عروسی‌های مردم استان سیستان و بلوچستان است که به عنوان رسم حنا بندان، از آن استفاده می‌شود؛ به طوری که عرورس و داماد در مراسم عروسی یا یک روز قبل از عروسی، این رسم را به جای آورده و دست‌ها و پاهای خود را آغشته به حنا می‌کنند.
با توجه به ظرفیت‌های بی‌نظیر سیستان و بلوچستان در تولید گیاهان دارویی، می‌توان گفت این استان گنجینه‌ای طبیعی برای توسعه اقتصادی و زیست‌محیطی کشور است.
بهره‌گیری از دانش بومی در کنار روش‌های علمی کشت و فرآوری، نه‌تنها به حفظ گونه‌های ارزشمند گیاهی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه اشتغال پایدار و صادرات محصولات ارگانیک را فراهم آورد.
توجه بیشتر به آموزش، سرمایه‌گذاری و ایجاد صنایع تبدیلی، آینده‌ای روشن برای این بخش رقم خواهد زد؛ آینده‌ای که در آن گیاهان دارویی، نقشی محوری در سلامت جامعه و رونق اقتصادی منطقه ایفا می‌کنند.