تفسیری عارفانه و نه افسانه‌ای از یوسف (ع)؛ سفر از ظلمت چاه به نور وصال
کتاب «تفسیر ساختار معنایی سوره یوسف (ع)» نه فقط روایتی تاریخی، بلکه راهنمایی عرفانی شناخته می‌شود که سفر روح را از تاریکی‌های چاه و زندان به فراخنای نورانی وزارت و وصال ترسیم می‌کند.
به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تفسیر ساختار معنایی سوره یوسف (ع)»، تألیف سید سلمان صفوی، در ۲۱۵ صفحه توسط انتشارات سلمان آزاده با همکاری انتشارات آکادمی مطالعات ایرانی لندن در تهران و لندن منتشر شد.
این تفسیر در ادامه تفاسیر ساختار معنایی سوره‌های حمد (قم، ۱۳۹۷)، بقره (تهران، ۱۳۹۹)، آل عمران (تهران، ۱۴۰۲) و نساء (تهران، ۱۴۰۳)، مائدة (۱۴۰۳)، انعام (۱۴۰۳) و اعراف (۱۴۰۴) است که پیش از این توسط دکتر سید سلمان صفوی تألیف و منتشر شده‌اند.
این پژوهش با بهره‌گیری از روش «ساختار معنایی هرمنوتیکی»، از انسجام شگفت‌انگیز روایی-معنایی سوره یوسف از رهگذر «ساختار حلقوی» پرده برداری می‌کند.
در این تحلیل، سوره یوسف نه فقط روایتی تاریخی، بلکه راهنمایی عرفانی شناخته می‌شود که سفر روح را از تاریکی‌های چاه و زندان به فراخنای نورانی وزارت و وصال ترسیم می‌کند.
به گفته نویسنده «بررسی ایزوتوپی‌های گوناگون از واژگانی، موضوعی، ارجاعی و مفهومی تا روایی، گفتمانی، مترادف و متضاد، عرفانی و بلاغی گواه آن است که این سوره، زیبایی‌های ادبی خیره‌کننده را با تعالیم اخلاقی و عرفانی درهم آمیخته است.
سوره یوسف در این کتاب به عنوان نمونه‌ای شگفت‌انگیز از هنر روایت‌گری قرآن معرفی می‌شود.
زیبایی‌شناسی هنری این داستان با تحلیل عناصری چون تعلیق، نمادپردازی، گفت‌وگوی اثرگذار و شخصیت‌پردازی روان تبیین شده است.
این روایت، ساختاری کم‌نظیر از تلفیق هنرمندانه عناصری همچون توالی زمانی رویدادها، تعلیق و هیجان، گفت‌وگو، نمادپردازی، شخصیت‌پردازی، ساختار زمان و رمان در روایت و عاطفه را به نمایش می‌گذارد.
در این داستان، واقع‌گرایی و نمادگرایی چنان در هم تنیده شده که جنبه‌های روانی و اخلاقی شخصیت‌ها به شکلی برجسته و تأمل‌برانگیز نمود یافته است.
مضامین این سوره با توجه به ساختار معنایی‌اش حول محور توحید، عرفان، عمل صالح، اصالت قرآن، دعوت به پیروی از قرآن، نهضت انبیای الهی، عبرت از تاریخ و صفات مؤمنین می‌چرخد.»
در فصل اول کتاب، مؤلف به معرفی کلی سوره پرداخته و آیات مشهور و آیات اسماءالله الحسنی بیان شده است.
در فصل دوم، بندهای سوره یوسف براساس موضوع دسته‌بندی و ساختار معنایی آن تبیین شده است.
در ادامه نمودار روابط بین بخش‌های سوره ترسیم شده است.
در فصل سوم، ایزوتوپی‌های سوره که شامل ایزوتوپی‌های واژگانی، موضوعی، ارجاعی، مفهومی، روایی، گفتمانی، مترادف و متضاد، مفاهیم کلیدی و مفاهیم عرفانی قرآنی است، تحلیل شده است.
در فصل چهارم، گزیده احادیث متناظر با سوره یوسف نقل شده است.
در فصل پنجم، جلوه‌های هنری سوره یوسف با تمرکز بر سبک بیانی و فنون داستان‌نویسی قرآن تبیین شده و نقش آن در انتقال مفاهیم و تقویت ساختار معنایی و روایی سوره بررسی شده است.
در فصل پایانی نیز بیان شده است که یوسف (ع) در تعامل خود با نظام سیاسی قدرت از الگوی اصلاح از درون پیروی کرده است.
صفوی در بخشی از جمع بندی کتاب نوشته است: «در این پژوهش، با روش «ساختار معنایی هرمنوتیکی» و با تمرکز بر چگونگی بیان و پیوند موضوعات اصلی سوره، ساختار معنایی آن مشخص و اثبات شده است که این سوره علاوه بر انسجام روایی و ظاهری، انسجام معنایی نیز دارد.
روابط بین بخش‌ها از طریق تناسب هم‌جواری و تناسب ترکیب حلقوی برقرار شده که با روش ساختار شناسی معنایی و رویکرد کل‌نگر قابل درک است.
با رویکر کل‌نگر از منظر تحلیل معنایی، سوره بر توحید، نبوت، تأویل، ریاضت نفس، صبر، عشق، بخشش و اصلاحات تمرکز دارد.
سرنوشت اقوام پیشین را به‌عنوان موعظه بیان می‌کند و مردم را به ایمان و انجام کارهای نیک تشویق می‌کند تا از هلاکت در امان بمانند و رضایت خداوند را جلب کنند….»
گفتنی است؛ سید سلمان صفوی، دانش آموخته حوزه علمیه قم، دارای دکترای فلسفه و فوق دکترای فلسفه هنر از دانشگاه سواس لندن و برنده جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با کتاب «ساختار معنایی مثنوی معنوی» است.
علاقه مندان در ایران می‌توانند از طریق وبگاهwww.
iranth.
com و دانشجویان و پژوهشگران خارج از ایران نیز از طریق سایت «آکادمی مطالعات ایرانی لندن» این اثر را تهیه کنند.
