آمار مسمومیت ها در ایران؛ شایع‌ترین مسمومیت مرگبار!
مسمومیت‌ها از مهم‌ترین علل اشغال تخت‌های بیمارستانی، به‌ویژه در بخش اورژانس، هستند که یکی از شایع‌ترین دلایل، مسمومیت دارویی است.
به گزارش خبرنگار مهر، سابقه برگزاری هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها در ایران، از مرز یک دهه گذشته و از سال ۱۳۸۵ به صورت هماهنگ در کل کشور هفته اول آبان (اول تا هفتم) به عنوان هفته «پیشگیری از مسمومیت‌ها» نامگذاری شده است.
شعار امسال این هفته، «با پیشگیری آگاهانه از وقوع مسمومیت‌ها، زندگی را ایمن‌تر کنیم» است که با هدف افزایش آگاهی عمومی و تقویت اقدامات پیشگیرانه از مسمومیت‌ها برگزار می‌شود.
زندگی صنعتی جوامع کنونی و دسترسی آسان به انواع مواد شیمیایی، داروها، سموم و…، بدون داشتن اطلاعات کافی از نحوه نگهداری، مصرف، عوارض، خطرات و هشدارهای مربوط به آن، شیوع مسمومیت‌های اتفاقی و تعمدی را به میزان زیادی افزایش داده است.
بسیاری از ضایعات ناشی از بروز مسمومیت‌ها به سادگی قابل پیشگیری هستند و با نگاهی نو به روند آموزش نحوه پیشگیری از مسمومیت‌ها می‌توان بسیاری از مسمومیت‌ها را به حداقل رساند.
گاهی اوقات اهمال در نگهداری صحیح داروها و مواد شیمیایی در منزل، می‌تواند منجر به عوارض دائمی و آزار دهنده ناشی از مسمومیت‌ها خصوصاً در کودکان شود.
وقوع مسمومیت‌های حرفه‌ای حاد و مزمن در کارگران شاغل در کارخانجات صنایع شیمیایی از یک سو و استفاده از وسایل گازسوز و مواد شیمیایی و شوینده در منازل و فقدان آگاهی‌های کافی در اغلب خانواده‌ها از سوی دیگر، خطرات جدی را متوجه آنان می‌کند.
همچنین جوان بودن جمعیت کشور و برخی از مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با آن و همچنین سو مصرف مواد مخدر و محرک، تعداد مسمومیت‌های عمدی از جمله خودکشی را نیز افزایش داده است.
به طوری که برخی از افراد بدون توجه به عواقب اجتماعی و خانوادگی، اقدام به خودکشی با داروها و مواد سمی می‌نمایند.
اگر چه بسیاری از این مسمومیت‌ها توسط گروه پزشکی کنترل شده و به مرگ منتهی نمی‌گردد ولیکن خسارات جبران ناپذیری را به پیکره اقتصاد، سلامت و بهداشت جسمی و روانی جامعه و خانواده‌ها وارد خواهد نمود.
دسترسی آسان به دارو در منازل و عدم نگهداری صحیح آنها همراه با افزایش تعداد بیماران افسرده و آگاهی عامه مردم از قابلیت سمیت‌زایی برخی داروها، متأسفانه جامعه را نسبت به مسمومیت‌های دارویی خصوصاً شکل تعمدی آن آسیب‌پذیرتر نموده است.
بنابراین برگزاری هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها همه ساله با اهداف ارتقا فرهنگ و دانش عمومی جامعه در خصوص پیشگیری از مسمومیت‌ها، آموزش عمومی جهت پیشگیری از بروز مسمومیت و در صورت بروز، انجام اقدامات اولیه و ضروری درمانی در اقشار مختلف جامعه، ارتقا سطح سلامت و بهداشت عمومی جامعه، کاهش مرگ و میر ناشی از مسمومیت‌ها، آموزش در جهت پیشگیری از مسمومیت‌های اتفاقی و شغلی و نحوه برخورد با حوادث شیمیایی صورت می‌گیرد.
ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم به عنوان اصلی‌ترین مرجع ارائه آمار مسمومیت‌های کشور هر ساله اقدام به جمع‌آوری و ارائه آمار مسمومیت‌ها از منابع مختلف می‌نماید.
از آن جمله می‌توان به آمار مسمومیت‌های مراجعه شده به مراکز درمانی در سطح کشور که توسط معاونت‌های غذا و دارو کشور جمع آوری می‌شود و همچنین آمار مرگ و میر ناشی از مسمومیت‌های ارائه شده توسط سازمان پزشکی قانونی کشور اشاره کرد.
آمار کلی انواع مسمومیت‌ها در مراجعه به بیمارستان‌ها
در سال ۱۴۰۳، آمار کل مسمومیت‌ها ۲۷۶۱۳۸ نفر است که شامل ۵/۳۸ درصد مسمومیت‌های دارویی، ۲۲ درصد مسمومیت با مواد اعتیادآور، ۷/۲۰ درصد مسمومیت با مواد شیمیایی، ۲/۱۶ درصد مسمومیت با گزش جانداران سمی، ۹/۱ درصد مسمومیت با مواد غذایی و ۷/۰ درصد مسمومیت با قارچ‌ها و گیاهان سمی است.
در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۴، آمار کل مسمومیت‌ها ۱۲۸۵۵۹ نفر است که شامل ۱/۳۴ درصد مسمومیت دارویی، ۹/۲۱ درصد مسمومیت با مواد اعتیادآور، ۲/۲۱ درصد مسمومیت با گزش جانداران سمی، ۷/۱۹ درصد مسمومیت با مواد شیمیایی، ۱/۲ درصد مسمومیت با مواد غذایی و ۱ درصد مسمومیت با قارچ‌ها و گیاهان سمی است.
بیشترین مسمومیت منجر به فوت
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور در سال ۱۴۰۳، ۱۰۹۲۲ نفر و در پنج ماه اول سال ۱۴۰۴، ۴۲۳۲ نفر از هموطنان بر اثر بروز انواع مسمومیت‌ها جان باخته‌اند.
بیشترین مسمومیتی که در سال اخیر منجر به فوت شده است، مسمومیت ناشی از داروها بوده است، به این ترتیب که در سال ۱۴۰۳، ۵/۴۲ درصد و در پنج ماه اول سال ۱۴۰۴، ۴/۴۸ درصد از مرگ و میرها به دلیل مسمومیت با داروها اتفاق افتاده است.
بیشترین مسمومیت با داروها که به بیمارستان‌های مرجع مسمومیت در کشور در سال ۱۴۰۳ مراجعه کرده‌اند، به ترتیب بنزودیازپین‌ها ۴/۳۳ درصد، داروهای مسکن غیر مخدر ۹/۱۶ درصد، داروهای ضدافسردگی ۹ درصد، آنتی‌سایکوتیک‌ها ۶/۴ درصد، دیگوکسین و داروهای قلبی ۵/۳ درصد، آمفتامین و محرک‌های CNS ۲/۳ درصد و آنتی‌بیوتیک ۶/۲ درصد می‌باشد.
مسمومیت با داروهای کنتراسپتیوها ۳/۱ درصد و کورتون ۵/۰ درصد شیوع کمتری دارند.
۲۵ درصد مسمومیت‌ها هم با سایر داروها است.
در سال ۱۴۰۳ بیشترین مسمومیت دارویی به ترتیب در شهرهای تهران، اهواز، مشهد، کرج و لرستان گزارش شده است.