فیلم تجربی برآمده از مشکلات اقتصادی نیست؛ واقعیتی که باید تجربه شود!
کارگردان فیلم کوتاه «شیرین» معتقد است که انتخاب سینمای تجربی صرفاً به دلیل مشکلات اقتصادی نیست، بلکه تلاشی برای آزمودن شکل‌های تازه خلاقیت است.
محمد اشتری کارگردان فیلم کوتاه «شیرین» در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مضمون کلی فیلم گفت: جمله‌ای هست که فکر می‌کنم خیلی معروف است و در شبکه‌های اجتماعی نیز آن را زیاد دیده‌ام.
این جمله از سورن کی‌یرکگور (فیلسوف دانمارکی) است که می‌گوید؛ «زندگی مسئله‌ای برای حل کردن نیست، بلکه واقعیتی است که باید تجربه شود».
این جمله برای من همیشه معنا داشته، چون درک می‌کنم که قرار نیست زندگی را حل کنیم یا آن را به معادله‌ای منطقی تبدیل کنیم.
باید تجربه‌اش کنیم، همان‌طور که هست.
فیلم «شیرین» هم از همین نگاه می‌آید.
ماجرا درباره حل کردن یا تعریف کردن داستانی مشخص نیست، بلکه درباره تجربه زیستن و مواجهه با خود است.
به همین دلیل هم داستان مشخص یا گره‌گشایی مرسومی ندارد و بیشتر بر پایه حس، موقعیت و تجربه پیش می‌رود.
وی درباره رویکرد خود در کارگردانی این فیلم توضیح داد: از ابتدا قصد نداشتم فیلمی تجربی بسازم.
فقط فیلمنامه‌ای نوشته بودم که بر اساس علاقه‌ها و فانتزی‌های خودم نسبت به سینما شکل گرفته بود.
در واقع به‌جای آنکه به چارچوب‌هایی که در کتاب‌ها، دانشگاه‌ها یا کلاس‌های آموزشی گفته می‌شود وفادار بمانم، خواستم آنچه خودم دوست دارم، امتحان کنم.
برایم نوعی آزمون و خطا بود؛ تجربه‌ای شخصی تا ببینم چه اتفاقی می‌افتد اگر به غریزه و میل درونی خودم تکیه کنم.
در واقع در جست‌وجوی دستکاری در فرم داستانی بودم.
می‌خواستم روایت مرسوم را کمی جابه‌جا کنم، ساختارش را از شکل آشنا خارج کنم و در عین حال یکپارچگی اثر را حفظ کنم.
خدا را شکر نتیجه همان چیزی شد که در ذهن داشتم.
فیلم از نظر فرم با سینمای داستانی کلاسیک تفاوت‌هایی دارد، اما همچنان در همان بستر حرکت می‌کند.
نه مستند است، نه انیمیشن و نه ترکیبی از آنها؛ فقط همان روایت داستانی است با شخصی‌سازی‌هایی که از دل تجربه آمده است.
اشتری در ادامه درباره نگاهش به سینمای تجربی و نسبت آن با روایت، مطرح کرد: به نظر من نمی‌شود گزاره مطلقی در این‌باره مطرح کرد.
بعضی‌ها فکر می‌کنند فیلم تجربی الزاماً باید بدون روایت باشد، اما از دید من تجربه کردن می‌تواند در هر بخشی از فیلم اتفاق بیفتد؛ چه در ساختار و فرم، چه در روایت.
مهم این است که چیزی تازه را امتحان کنید، حتی اگر در نهایت به نتیجه‌ای متفاوت برسید.
در مورد «شیرین» هم همین اتفاق افتاده است.
ما روایت کلاسیک نداریم، اما این به معنی حذف کامل داستان نیست.
فیلم مسیر خودش را دارد، فقط شکلش با آنچه معمولاً می‌بینیم متفاوت است.
از نظر من هر شکلی از خلاقیت در هر مرحله‌ای از فیلمسازی می‌تواند یک تجربه باشد.
وی با اشاره به شرایط اقتصادی سخت فیلمسازی در سال‌های اخیر، عنوان کرد: واقعیت این است که هزینه‌های تولید به‌شدت بالا رفته و دیگر امکان فیلمسازی برای همه وجود ندارد.
در چنین شرایطی، سینمای تجربی می‌تواند بستری برای خلاقیت و برای شروع کار فیلمسازان جوان باشد.
من خودم هنگام ساخت «شیرین» با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بودم و مجبور شدم همان‌طور که می‌گویند تهدید را به فرصت تبدیل کنم.
این محدودیت‌ها باعث شد به سراغ خلاقیت بروم و راه‌های تازه‌تری پیدا کنم.
اشتری با اشاره به اینکه نباید ارزش سینمای تجربی را تنها به دلیل بودجه کمتر آن پایین آورد، افزود: گاهی این نگاه وجود دارد که فیلم‌های تجربی صرفاً به این دلیل ساخته می‌شوند که فیلمساز پول کافی برای ساخت فیلم داستانی یا پروژه‌های پرهزینه‌تر ندارد اما به نظر من این نگاه نادرستی است.
سینمای تجربی استقلال محترمی دارد.
این نوع سینما برای خودش دنیایی دارد که در آن می‌شود آزادانه فکر کرد، آزمود و شکست خورد.
بسیاری از دوستان من سال‌هاست در همین مسیر مانده‌اند و حالا در سطحی کاملاً حرفه‌ای و جدی کار می‌کنند.
آنها راه خودشان را پیدا کرده‌اند و این مسیر به‌نظرم بسیار ارزشمند است.
وی در پایان یادآور شد: تا جایی که ارزش و اصالت کار لطمه نبیند، معتقدم بستر تجربی می‌تواند فضای مناسبی برای شروع کار بسیاری از فیلمسازان باشد اما فراتر از شروع، این مسیر به خودی خود ارزش دارد.
تجربه کردن همیشه مهم است؛ چه در فرم و چه در زندگی.
شاید مثل همان جمله کی‌یرکگور؛ ما قرار نیست چیزی را حل کنیم، فقط باید تجربه‌اش کنیم.
فیلم کوتاه «شیرین» به نویسندگی و کارگردانی محمد اشتری در بخش تجربی چهل و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور دارد.