مرز باریک بین مشاور متخصص و روانشناس‌نما
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم توان‌بخشی گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های فعلی، ناتوانی عموم مردم در تفکیک روانشناس واقعی از روانشناس‌نماها است.
به گزارش خبرنگار مهر، سیامک طهماسبی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم توان‌بخشی، ابتدا به اختلالات و آسیب‌های روانی اشاره کرد و گفت: بر اساس جدیدترین برآوردهای ملی، به طور حدودی ۲۰ درصد از جمعیت کشور به اختلالات و آسیب‌های روانی مبتلا هستند، این یعنی اگر جمعیت ایران حدود ۸۵ میلیون نفری باشد، نزدیک به ۱۷ میلیون نفر به خدمات روانشناسی و مشاوره نیاز جدی دارند؛ با این حال تعداد روانشناسان و مشاوران عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره حدود ۸۰ هزار نفر است که همه آن‌ها نیز پروانه فعالیت رسمی ندارند.
وی ادامه داد: این نسبت نشان می‌دهد هر روانشناس به طور متوسط باید به ۲۰۰ نفر خدمات روانشناسی ارائه کند، که از نظر عملی و حرفه‌ای امکان‌پذیر نیست.
کمبود شدید نیروهای متخصص، زمینه را برای سوءاستفاده برخی افراد فاقد صلاحیت فراهم کرده که خود را به اشتباه پاسخگوی این نیازهای حیاتی معرفی می‌کنند.
راهکار برای جبران کمبود روانشناس
طهماسبی اذعان کرد: راهکار اصلی برای پاسخگویی به این بحران، توسعه آموزش و تربیت روانشناسان و مشاوران تحت نظارت مراکز معتبر است.
دانشگاه‌های معتبر باید ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته‌های روانشناسی و مشاوره را افزایش دهند و کیفیت آموزش‌ها را ارتقا دهند تا نیروهای متخصص و با تجربه بیشتری تربیت شوند.
وی افزود: همچنین، سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با ارائه سامانه‌ای آنلاین به آدرس pcoiran.ir امکان استعلام پروانه فعالیت روانشناسان و مشاوران را فراهم کرده است.
این سامانه به مردم کمک می‌کند تا از داشتن پروانه رسمی افراد مطمئن شوند.
با این حال، داشتن پروانه تنها حداقل شرط برای ارائه خدمات مشاوره است و تضمین‌کننده کیفیت یا تجربه کافی نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه توان‌بخشی اذعان کرد: علاوه بر نظارت‌های انتظامی، باید به بهبود آموزش، ارتقای کیفیت خدمات و افزایش ظرفیت‌های حرفه‌ای توجه ویژه شود تا نیاز روزافزون جامعه به خدمات روانشناسی به شیوه‌ای صحیح و مؤثر تأمین گردد.
این موضوع اهمیت بالایی در سلامت روانی جامعه و پیشگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی دارد؛ اگر بخواهید اطلاعات بیشتر درباره وضعیت روانشناسان، شرایط پروانه‌ها و مشاوره‌های معتبر داشته باشید، مراجعه به سایت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره و استعلام آنلاین توصیه می‌شود.
هشدار درباره فعالیت روانشناس‌نماها در فضای مجازی
طهماسبی در ادامه گفت: برخی از این افراد ممکن است در ظاهر و در کوتاه‌مدت، تسکینی برای مخاطبان خود ایجاد کنند، اما فعالیت آن‌ها بدون دانش علمی و تخصصی، نه‌تنها کمکی به درمان نمی‌کند، بلکه ممکن است منجر به تشخیص‌های نادرست، درمان‌های غیر علمی و حتی بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر شود.
وی تصریح کرد: برای درک عمق فاجعه، کافی است تصور کنید فردی با علائم ساده‌ای چون تب به پزشک مراجعه کند و اشتباهاً تحت جراحی مغز قرار گیرد؛ یا برعکس، تومور مغزی به اشتباه، یک تب ساده تشخیص داده شود.
چنین اشتباهاتی در حوزه روانشناسی نیز رایج است؛ با این تفاوت که عوارض آن‌ها اغلب با تأخیر بروز می‌کند و ممکن است سال‌ها بعد سلامت روان فرد را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه توان‌بخشی متذکر شد: به عنوان نمونه، زوجی که به‌دلیل اختلاف با خانواده‌های خود به فردی غیرمتخصص مراجعه می‌کنند، ممکن است با توصیه به جدایی، بدون بررسی دقیق و ارائه راهکارهای اصولی، زندگی مشترک خود را پایان دهند.
این در حالی است که بسیاری از این اختلافات با مشاوره علمی و آموزش قابل حل هستند یا در حوزه ترک اعتیاد، تجویز یک داروی گیاهی توسط فرد فاقد صلاحیت، نه‌تنها کمکی نمی‌کند بلکه منجر به بی‌اعتمادی نسبت به درمان و افزایش مقاومت بیمار در برابر درمان‌های تخصصی می‌شود.
مرز باریک بین مشاور متخصص و روانشناس‌نما
طهماسبی مطرح کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های فعلی، ناتوانی عموم مردم در تفکیک روانشناس واقعی از روانشناس‌نماها است، افرادی که با ظاهر آراسته، بیان جذاب، استفاده از اشعار و جملات فلسفی در فضای مجازی، خود را متخصص جلوه می‌دهند، اما در عمل هیچ‌گونه مدرک، پروانه یا آموزش تخصصی ندارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه توان‌بخشی خاطر نشان کرد: با افزایش زمان استفاده از فضای مجازی، به‌ویژه در میان کودکان و نوجوانان که طبق برخی تحقیقات به بیش از ۷ ساعت در روز می‌رسد، تأثیر این افراد بر ذهن و تصمیم‌گیری مخاطبان، بیش از پیش خطرناک شده است.