استفاده از هارمونی بصری در انیمیشن؛ همیشه دغدغه کمیک استریپ داشتم

محمدمهدی قاضی‌زاده کارگردان انیمیشن کوتاه «یک داستان سیاه و سفید» که به چهل و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران راه یافته است در گفتگو با خبرنگار مهر درباره داستان این اثر توضیح داد: «یک داستان سیاه و سفید» درباره انسانی است که دچار آشنایی‌زدایی با جهان اطراف خود می‌شود و چالشی با جهان واقعیت، جهان خیال و جهان حقیقت دارد.
این مواجهه فلسفی و انسانی طی هفت مرحله رخ می‌دهد تا به تصمیم نهایی او منجر شود.
این اثر بیشتر معناشناختی است و برای ساخت آن خودم را در جای شخصیتی تصور کردم که دچار چالش معناشناختی شده و می‌خواهد تا معنای زندگی و چالشش را درک کند.
می‌توان این چالش را از دریچه فلسفه، اسطوره و عرفان نگاه کرد.وی ادامه داد: معمولاً ۲ روش برای شکل‌گیری انیمیشن‌های کوتاه وجود دارد؛ روش سینمایی نگارش فیلمنامه دقیق و تولید استودیویی و روش تجربی با همکاری گروه‌های کوچک‌تر.
در تولید این انیمیشن، متن، اجرا و کارگردانی همه با خودم بود و برخی تصاویر ذهنی و این چالش معناشناختی نخستین جرقه را در ذهنم روشن کرد.
به لحاظ اجرایی دغدغه داستان مصور و کمیک استریپ داشتم و به واسطه رشته تحصیلی‌ام که کارگردانی انیمیشن در دانشگاه هنر بود، می‌خواستم تا به دغدغه‌های هنری‌ام نیز بها دهم.
در اجرا از «هارمونی بصری» بهره بردم، به این شکل که چند قاب در یک تصویر و نما حرکات مختلفی داشته باشند.
به صورت فریم به فریم کار کردم و مرحله‌ها برشی از زندگی بودند.
استفاده از هارمونی بصری در اجرای انیمیشن
قاضی‌زاده درباره «هارمونی بصری» عنوان کرد: این مساله در سینما ریشه دارد، به این شکل که چند تصویر مجزا در یک نما و معمولاً با پیوند معنایی نمایش داده می‌شدند.
مثلاً در سمت راست تصویر کسی می‌دود و در سمت چپ تصویر مقصد نشان داده می‌شود.
آنچه که من به دنبالش بودم این بود که همانطور که در موسیقی هارمونی وجود دارد و می‌توانیم چند خط را به صورت همزمان بشنویم تا معنای جدیدی بسازد، در تصویر نیز حرکات مختلفی ببینیم که علاوه بر معنای مجزای هریک، در مجموع نیز یک «هارمونی بصری» شکل بگیرد.
مثلاً در سمت راست تصویر، شکل عمودی و سرعت تندتر وجود داشته باشد و در سمت چپ تصویر، شکل افقی و سرعت کندتر دیده شود.
این کارگردان جوان درباره سیاه و سفید بودن این اثر بیان کرد: انیمیشن کاملاً به شکل سیاه و سفید کار شده و نامگذاری آن تحت عنوان «یک داستان سیاه و سفید» ۲ وجه نمادین و واقعی داشت.
در دنیای این شخصیت همه چیز یا سیاه است و یا سفید و رنگ خاکستری وجود ندارد.
همین «صفر و یک بودن» خود یکی از مشکلات اصلی این شخصیت است که سعی کردم تا در سبک اثر نیز آن را رعایت کنم.
همینطور کار کردن به شکل سیاه و سفید به فضای کمیک انیمیشن نیز کمک می‌کرد.
انیمیشن در ایران همزمان با دنیا به پیش رفته است
قاضی‌زاده درباره تکنیک اجرایی این اثر اظهار کرد: این انیمیشن به صورت فریم به فریم و ۲ بعدی است و همه آن با یک آی پد ساخته شده و با محدودیت‌های آن جلو رفته است.
به این کار تعمد داشتم چراکه در ایده انیمیشن ناب من، تغییر نماها هم به صورت دستکاری فریمی انجام می‌شود.
سینما تایم لاین پیوسته است اما در انیمیشن هر فریم به صورت مجزا دستکاری می‌شود.
چالش بزرگی که با آن در طول این پروژه گلاویز بودم مربوط به همین بود؛ در نماهای مرکزی تصاویر کمیک هستند و انیمیت کردن قاب چپ و راست و حرکاتی که در آن به هم مرتبط هستند کار دشواری بود.
هماهنگ کردن انیمیشن ۲ بعدی وقتی که ری‌اکشن شات در همان نما رخ می‌دهد بسیار پیچیده می‌شود.
همچنین از امیرحسین موسوی آهنگساز این انیمیشن که از کلیشه‌ها فراتر رفت ممنونم.
کارگردان انیمیشن «یک داستان سیاه و سفید» در پایان با اشاره به جشنواره امسال فیلم کوتاه تهران گفت: انیمیشن در کشور ما همزمان با جهان به پیش رفته است.
در دهه نود که دیزنی به تولید آثار سه بعدی می‌پرداخت، همزمان همان اتفاق در ایران هم رخ می‌داد.
کارهای سریالی و کوتاه ارزشمند بسیاری داشته‌ایم اما حقیقت این است که توجه به آنها خیلی کم است.
تنها یک جشنواره تخصصی انیمیشن دوسالانه داریم و خوشحالم که جشنواره فیلم کوتاه تهران هم که مبنایش فیلم کوتاه داستانی است به این بخش توجه کرده است.
امیدوارم این جریان به شکل تخصصی‌تر به پیش برود تا در انیمیشن هم دریچه کارهای آزاد و مستقل گشوده شود.
معمولاً کارهای انیمیشن تجربی همه به خارج از کشور می‌روند و توجه این جشنواره به این قبیل آثار خوب است.
چه بهتر که آثار بخش بین‌المللی که پیش از داوری‌ها انتخاب می‌شوند و ساز و کار مشخصی ندارند هم بر اساس داوری انتخاب شوند.
امیدوارم این جشنواره مسیری را باز کند که در آن جریان‌های مستقل بیشتر به رسمیت شناخته شوند.