وقتی آزادی بیان انگلیس، صدای غزه را تاب نیاورد

به گزارش مشرق، آفکام امروز (جمعه ۲۵ مهرماه ۱۴۰۴) اعلام کرد مستند بی‌بی‌سی درباره جنگ غزه، قوانین پخش را نقض کرده است، زیرا نسبت خانوادگی راوی سیزده‌ساله با یکی از مقامات دولت حماس فاش نشده بود.
این نهاد تصمیم خود را «جدی» خوانده و دستور داده بی‌بی‌سی نتایج این بررسی را در شبکه بی‌بی‌سی۲ قرائت کند.
مستند «غزه؛ چگونه در منطقه جنگی زنده بمانیم» که زمستان گذشته پخش شد، روایت زندگی روزمره در سایه بمباران‌ها از زبان کودکی فلسطینی بود که با صدای خود از ترس و امید در میان ویرانه‌ها سخن می‌گفت.
اما تنها چند روز پس از انتشار، این اثر به‌دنبال جنجال‌های سیاسی و رسانه‌ای از تارنمای بی‌بی‌سی به بهانه «ابهام در هویت خانوادگی راوی» حذف شد.
ارزیابی داخلی بی‌بی‌سی در تیرماه تأیید کرده بود که شرکت تولیدکننده هویو فیلمز(Hoyo Films) اطلاعات مربوط به پدر کودک (معاون وزیر کشاورزی در دولت حماس) را به سردبیران منتقل نکرده است.
با این حال در همان گزارش تصریح شد که هیچ نشانه‌ای مبنی بر تأثیر این نسبت خانوادگی بر محتوای مستند وجود ندارد.
به‌رغم این نتیجه، تصمیم مدیران ارشد برای حذف کامل فیلم اتخاذ شد؛ تصمیمی که امروز با رأی آفکام رسمیت یافت و از نگاه بسیاری، نشانه‌ای دیگر از سانسور ساختاری در رسانه‌های انگلیس بشمار می‌رود.
منتقدان می‌گویند بی‌بی‌سی و آفکام به‌جای دفاع از روایت انسانی یک کودک، در برابر فشارهای سیاسی عقب نشستند.
کمپین‌های رسانه‌ای راست‌گرا و برخی چهره‌های نزدیک به دولت، از همان روزهای نخست پخش، مستند را «تبلیغاتی» و «جانبدارانه» خوانده بودند.
در مقابل، صدها چهره رسانه‌ای و دانشگاهی با انتشار نامه‌ای سرگشاده خواستار بازگرداندن فیلم شدند و نوشتند: «حذف صدای کودکان غزه، هیچ ربطی به دقت خبری ندارد؛ این سکوتی اجباری است که از درد انسان‌ها می‌ترسد.»
پدیده حذف روایت فلسطینی‌ها از رسانه‌های جریان اصلی در انگلیس محدود به این مورد نیست.
در ماه‌های اخیر، گزارش‌ها و گفت‌وگوهای متعددی درباره تبعیض در پوشش جنگ غزه منتشر شده است.
در یک نمونه، «بن جمال» رئیس پویش حمایت از فلسطین (PSC) در گفت‌وگو با شبکه رادیوییال‌بی‌سی زمانی‌که اشغالگری اسرائیل را با اقدامات روسیه در اوکراین مقایسه کرد، با قطع صحبت‌هایش از سوی مجری روبه‌رو و ادعا شد که اسرائیل حق دارد از خودش دفاع کند.
این برخوردها نمونه‌ای از فضای رسانه‌ای است که در آن، حتی بیان دیدگاهی مخالف روایت رسمی نیز تاب آورده نمی‌شود.
هم‌زمان، نهادهای مدنی و پژوهش‌های مستقل از وجود سوگیری عمیق در واژگان و ساختار خبرهای مربوط به غزه خبر می‌دهند.
«مرکز پایش رسانه» شورای مسلمانان بریتانیا در بررسی محتوای رسانه‌های اصلی اعلام کرد که واژه‌هایی چون «جنایت»، «قتل‌عام» و «خشونت» به‌طور نامتوازن برای حملات ۷ اکتبر یا اقدامات گروه‌های فلسطینی به‌کار رفته و سهم موارد نسبت‌داده‌شده به قربانیان غزه بسیار کمتر است.
این مطالعه نتیجه گرفت که چنین جهت‌گیری زبانی در شکل‌دهی افکار عمومی نقش مستقیم دارد.
از سوی دیگر، ده‌ها خبرنگار پیشین بی‌بی‌سی در ماه‌های اخیر در گفت‌وگو با نشریات مستقل از «فضای خفقان‌آور تحریریه» سخن گفته‌اند؛ فضایی که به‌گفته آن‌ها، هرگونه گزارش میدانی با تمرکز بر خسارت انسانی در غزه با حساسیت بالا و گاه توقف پخش روبه‌رو می‌شود.
هفته‌نامه آبزرور نیز در گزارشی از «شکاف عمیق میان مدیران و خبرنگاران» در پوشش جنگ خبر داد و بی‌اعتمادی درون‌سازمانی را بی‌سابقه توصیف کرد.
با وجود همه این شواهد، مستند بی‌بی‌سی درباره غزه هنوز اجازه پخش مجدد نیافته است.
مدیران شبکه در پاسخ به درخواست‌ها برای بازگرداندن آن گفته‌اند «بازبینی و تصمیم نهایی در دست بررسی» است؛ عبارتی که برای منتقدان معنایی جز تداوم سانسور ندارد.
در مجموع، حکم امروز آفکام نه تنها یک مستند بلکه مفهوم «آزادی بیان» در انگلیس را زیر ذره‌بین برده است.
هنگامی که روایت انسانی یک کودک جنگ‌زده، به جای شفاف‌سازی، از صفحه رسانه عمومی حذف می‌شود و نهاد ناظر نیز آن را «نقض قانون» می‌نامد، پرسش روشن است: در کشوری که خود را مهد دموکراسی و آزادی می‌داند، صدای چه کسانی واقعاً حق شنیده شدن دارند؟
حذف این مستند شاید صدای کودک غزه را از آنتن بی‌بی‌سی پاک کرده باشد، اما سکوتی که بر جای گذاشت، بلندتر از هر فریادی است که از لندن تا غزه، معنای تازه‌ای از آزادی بیان به نمایش می‌گذارد.