ماجرای نهایی شدن ورود سوخو35های روسیه به ایران شایعه بود؟ + جزئیات

در پی انتشار ویدیویی از سخنرانی رئیس‌جمهور روسیه در برخی خبرگزاری‌ها و کانال‌ها، ادعایی دربارهٔ فروش سوخو-۳۵ به ایران مطرح شد.
بررسی‌های بیشتر نشان داد این خبر نادرست است: ترجمهٔ ویدئو اشتباه انجام شده و محتوای ویدئو مربوط به دیدار پوتین با رئیس‌جمهور تاجیکستان بوده و هیچ اشاره‌ای به ایران یا قرارداد فروش سوخو-۳۵ در آن جلسه نشده است.
کد خبر: 741920 | ۱۴۰۴/۰۷/۲۳ ۱۲:۲۳:۲۴
خبرگزاری دانشجو نوشت: جنگنده سوخو-۳۵ یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای چندمنظوره ساخت روسیه است که با ویژگی‌های آیرودینامیکی برجسته، قدرت مانور بی‌نظیر و تجهیزات الکترونیکی مدرن، جایگاهی ویژه در دنیای جنگنده‌های نسل چهارم و چهارم پلاس دارد.
این هواپیما با سابقه‌ای طولانی از تحولات و به‌روزرسانی‌های متعدد، نمادی از توانایی‌های صنعت دفاعی روسیه به شمار می‌رود و نقش مهمی در ناوگان هوایی کشورهای متعددی ایفا می‌کند.
خانوادهٔ سوخو-۲۷ و مشتقات آن برای چهار دهه پلی میان نسل‌های پیشین و مدرن جنگنده‌های روسی به‌شمار می‌آیند.
پلتفرمی که با ظرفیت داخلی سوخت بالا و جایگاه گستردهٔ جنگ‌افزاری طراحی شد، انعطاف‌پذیری بالایی برای توسعهٔ گونه‌ها و ارتقاءها فراهم کرد از نسخه‌های دو‌منظوره تا هواپیماهای تهاجمی و نمونه‌های آموزشی.
همین ویژگی‌ها باعث شد سوخو-۲۷ به «پلتفرمِ پایه» برای طرح‌های ارتقا و بهبود بدل شود؛ پروژه‌هایی که در نهایت به ظهور سوخو-۳۵ انجامید؛ جنگنده‌ای اَبَرچابک، تکی‌خلبان، با سامانه‌های مدرن و قابلیت‌های مانوری استثنایی.
از سوخو-۲۷ به سوخو-۳۵
در دههٔ ۱۹۸۰ شوروی به دنبال یک جنگندهٔ سطحِ نسل ۴.۵ بود و منطقی‌ترین بستر برای این کار سوخو-۲۷ بود.
سوخو-۲۷ به واسطهٔ اندازهٔ بزرگ، ظرفیت سوخت زیاد و فضای جنگ‌افزاری وسیع، شبیه به اف-۱۵ ایگلِ آمریکاست که حتی نسخه‌های تهاجمی آن نیز توسعه یافتند.
از این نقطه، پروژه‌های ارتقا روی بدنهٔ سوخو-۲۷ آغاز شد و حاصلِ نخستین گام‌ها نمونهٔ آزمایشی سوخو-۲۷ـام (T-10M) بود که در سال ۱۹۸۸ به پرواز درآمد.
سوخو-۲۷ـام (T-10M / Su-27M):
این طرح «Modernizerovany» یا «نوین‌شده» نامیده شد؛ نمونه‌ای که با خمیدگی بیشتر در بخش میانی و دماغه، پیش‌بال (canards)، افزایش طول سطوح عمودی دم، توانایی سوخت‌گیری هوایی، تغییر ارابهٔ فرود جلو از تک‌چرخی به دوچرخی، و استفاده از موتور AL-31FM معرفی گردید.
در مجموع تعداد محدودی ساخته شد (حدود ۱۴ فروند شمارش شده در مراحل گوناگون تا پیش از ۱۹۹۵)، و پروژه تا پیش از ۱۹۹۵ متوقف شد — هرچند تجربه‌ها و فناوری‌های آن زیربنای طراحی‌های بعدی شد.
تی-۱۰ها: سه پیش‌نمونه و نمایش‌های آکروباتیک
پیش‌نمونه‌های تی-۱۰ در سال‌های پیاپی توسعه یافتند: تی-۱۰-۱، تی-۱۰-۲ و تی-۱۰-۳.
تی-۱۰-۳ در سال ۱۹۹۳ در نمایشگاه هوایی دبی نشان داده شد و از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ نمایش‌های مانوری چشمگیر ارائه کرد.
تا سال ۱۹۹۵ حداقل ۱۱ فروند تی-۱۰ام ساخته شده بود و در سال ۱۹۹۶ سه فروند دیگر با نام رسمی سوخو-۳۵ عرضه گردید تا ارزیابی‌های اولیه نیروی هوایی روسیه صورت پذیرد.
نکتهٔ کلیدی این است که هرچند نمونه‌های تی-۱۰ و سوخو-۲۷ـام دستاوردهای مهمی داشتند، اما تولید انبوه نپذیرفتند — مانند بسیاری از پروژه‌های نوآورانه که نقشِ تجربی و راهبردی برای نسل‌های بعد ایفا می‌کنند.
جهش تکنولوژیک و آماده‌سازی برای سوخو-۵۷
پس از نمونه‌های اولیه، دو فروند سوخو-۳۵ تغییر یافته با کَنارد (canard) و موتور با خروجی قابل تغییر (thrust-vectoring) به‌عنوان سوخو-۳۷ ساخته شد — مدلی تجربی که جهت‌دهی رانش را در آزمایش نشان داد.
این قابلیتِ جهت‌دهی رانش یکی از عناصر کلیدی برای دست‌یابی به مانورپذیری فراتر از محدودهٔ آیرودینامیک کلاسیک به‌شمار می‌رود اما سوخو-۳۷ و نمونه‌های اولیه به تولید انبوه نرسیدند.
در سال ۲۰۰۳، نیاز عملیاتی روسیه به یک جنگندهٔ موقّتِ پیشرفته (نسل ۴++) برای پر کردن فاصلهٔ زمانی تا ورود سوخو-۵۷ (نسل پنجم) به خدمت، خود را نشان داد.
برای رفع این خلأ، سوخو اقدام به ارتقاء عمیقِ طرح سوخو-۳۵ نمود — به‌طوری که در عمل بسیاری از اجزای اصلی با نمونه‌های تی-۱۰/سوخو-۲۷ـام تفاوت پیدا کردند و منتج به خانوادهٔ جدیدی شدند که امروز به‌عنوان سوخو-۳۵ شناخته می‌شود.
سوخو-۳۵: ویژگی‌های کلیدی و توانمندی‌های مانوری
سوخو سو-۳۵ جنگنده‌ای تک‌خلبان، چندمنظوره و اَبَرچابک است که در سازمان ناتو با نام فلانکر-E شناخته می‌شود.
مهم‌ترین مشخصهٔ عملیاتی این هواپیما، توانایی انجام مجموعه‌ای از مانورهای بسیار دشوار در بالاترین کیفیت است؛ از جمله:
مانور «کبرا» (Pugachev’s Cobra)
مانور «کولبیت» (Kulbit)
مانور «زنگوله / بل» (Bell)
مانور «تیل اسلاید» (Tail slide)
مانور «هوک» (Hook)
و اجرای مانور «هربست» که برای سوخو-۳۵ بسیار آسان توصیف شده است.
در عمل سوخو-۳۵ قادر است در کمتر از پنج ثانیه سرعت خود را تا نزدیک صفر کاهش دهد و جهت حرکت خود را به‌طور قابل‌توجهی تغییر دهد — ویژگی‌ای که در نبرد نزدیک هوایی و فرار از قفل‌های راداری و موشکی می‌تواند تعیین‌کننده باشد.
پس از سری‌های اولیه، نمونه‌های توسعه‌یافتهٔ دیگری معرفی شدند:
سوخو-۳۵یو‌بی (Su-35UB): نمونهٔ دوسرنشین که به‌عنوان هواپیمای آموزشی توسعه یافته و با آن‌که وظیفهٔ آموزشی دارد، از توان رزمی مناسبی نیز برخوردار است و قابلیت عمل در نقش‌های رزمی را به‌خوبی داراست.
سوخو-۳۵بی‌ام (Su-35BM): مدل‌هایی که به‌عنوان نسل ۴++ شناخته می‌شوند، با سامانه‌های الکترونیکی و راداری پیشرفته‌تر و عملکرد موتور و آیرودینامیک بهبودیافته.
سوخو-۳۵اس (Su-35S): نسخهٔ استاندارد رزمی که خط تولید آن در سال ۲۰۱۰ راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۲۱ حدود ۱۳۹ فروند از گونهٔ سوخو-۳۵اس تولید شده است (طبق آمار و ارقام تولیدی خبری که در متن اشاره شده).
نیروی هوایی روسیه در ناوگان خود ۸۸ فروند سوخو-۳۵اس دارد و حرف «S» از کلمهٔ روسی Stroyevoy به معنی «پیکارگر» یاد می‌شود.
مشخصات کلی و فنی
در ادامه مشخصات فنی و عملکردی سوخو-۳۵ که برگرفته از اطلاعات فنی موجود است، می‌آید:
مشخصات کلی:
خدمه: ۱ نفر
طول: ۲۱.۹ متر (۷۱ فوت و ۱۰ اینچ)
پهنای بال: ۱۵.۳ متر (۵۰ فوت و ۲ اینچ)
ارتفاع: ۵.۹ متر (۱۹ فوت و ۴ اینچ)
مساحت بال‌ها: ۶۲ متر مربع
ماهی‌واره (سویپ بک) : ۵٪
وزن خالی: ۱۷٬۲۰۰ کیلوگرم
وزن ناخالص (با ۵۰٪ سوخت داخلی): ۲۵٬۳۰۰ کیلوگرم
بیشترین وزن برخاست: ۳۴٬۵۰۰ کیلوگرم
ظرفیت سوخت داخلی: ۱۱٬۵۰۰ کیلوگرم
پیشرانه:
دو موتور توربوفن ۱۱۷S ساختهٔ شرکت ساترن (از خانوادهٔ AL-31 مشتق)
رانش خشک: ≈ ۸۶ kN
رانش با پس‌سوز: ≈ ۱۳۷ kN
رانش در حالت اضطراری: ≈ ۱۴۲ kN
(اعداد بر اساس مقادیر ذکرشده و ممکن است در گزاره‌های فنی رسمی اندکی متفاوت ذکر شوند.)
عملکرد:
حداکثر سرعت: تا حدود ۲٬۴۰۰ کیلومتر بر ساعت / ≈ 2.25 ماخ در ارتفاع بالا؛ در سطح دریا حدود ۱٬۴۰۰ کیلومتر بر ساعت / ≈ 1.13 ماخ
سرعت کروز: ≈ ۱٬۲۵۰ کیلومتر بر ساعت
بُرد تا ۳٬۶۰۰ کیلومتر در ارتفاع بالا؛ در سطح دریا حدود ۱٬۵۸۰ کیلومتر
بُرد رزمی تقریبی: ۱٬۶۰۰ کیلومتر
سقف ارتفاع: تا ۱۸٬۰۰۰ متر
بارگیری بال: حدود ۴۰۸ کیلوگرم/م² با ۵۰٪ سوخت تا ≈ ۵۰۰.۸ کیلوگرم/م² با مخزن‌های کامل
نسبت نیرو به وزن: ≈ ۱.۱۳ با ۵۰٪ سوخت؛ ≈ ۰.۹۲ با سوخت کامل
این ارقام نشان‌دهندهٔ توازن میان توان پیشرانه، ظرفیت سوخت و بار جنگ‌افزاری است که بر توان رزمی بلندمدت و قابلیت‌های مانوری سنگین این هواپیما تأثیر مستقیم دارد.
نسل‌های آزمایشی سوخو-۲۷ـام به‌کارگیری رادارهای نوین را تجربه کردند؛ برای نمونه رادار N011 که در سوخو-۲۷ـام توان درگیری هم‌زمان با چند هدف را داشت و قابلیت‌های هوا به زمین را نیز ارائه می‌کرد.
همچنین در ناحیهٔ عقب در میان دو ورودی هوایی نمونه‌ای از راداری شبیه به آنچه بعدها در سوخو-۳۴ قرار گرفت، نصب و آزمایش شد (N012 یا نمونهٔ مرتبط در لایهٔ عقب).
افزایش کاربرد مواد کامپوزیتی، کاهش سطح مقطع راداری، و ارتقاء سامانهٔ مدیریت نبرد (avionics) از دیگر اقدامات کلیدی در تکامل به سمت Su-35 بودند.
این ترکیب امکان هدایت مؤثرتر سلاح‌ها، تشخیص اهداف در دوربرد، و مقابلهٔ الکترونیکی بهتر را فراهم کرد.
موتور و رانش قلبِ پویندهٔ هواپیما
برای دستیابی به نسبت نیرو به وزن بالا و پایداری در مانورهای سنگین، موتورهای بهینه‌تر و به‌روزتری نسبت به نمونهٔ پایهٔ Su-27 نصب شدند.
نمونه‌هایی مانند AL-31FM برای تی-۱۰ها بهره برداری شد و بعدها در آزمایش‌ها موتورهای با خروجی متغیر و نسخه‌های قوی‌تری همچون AL-41F1 نیز روی برخی نمونه‌ها نصب گردید تا مسیر تحقیق و توسعه برای جنگندهٔ نسل پنجم فراهم آید.
نصب موتورهای با خروجی قابل جهت‌دهی (thrust vectoring) در نمونه‌های تجربی، عملکرد آیرودینامیک را به حدی ارتقاء داد که سوخو-۳۷ نمایشی از قابلیت‌های مانورپذیری فراتر از طراحی‌های کلاسیکِ بالی را نشان داد — هرچند این نمونه‌ها به تولید انبوه نرسیدند و تجارب آن در نسل‌های بعدی کاربردی شدند.
تولید انبوه مدل‌های اولیهٔ سوخو-۳۵ و سوخو-۳۷ انجام نشد؛ بیشترِ آن‌ها در تیراژ محدود و نمونه‌ای ساخته شدند.از سال ۲۰۱۰ خط تولید Su-35S راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۲۱ حدود ۱۳۹ فروند از آن تولید گردید.نیروی هوایی روسیه تا سال ۲۰۲۱ حدود ۸۸ فروند Su-35S در اختیار داشته است.
تصحیح شایعه: ویدیوی پوتین و ادعای فروش به ایران
در پی انتشار ویدیویی از سخنرانی رئیس‌جمهور روسیه در برخی خبرگزاری‌ها و کانال‌ها، ادعایی دربارهٔ فروش سوخو-۳۵ به ایران مطرح شد.
بررسی‌های بیشتر نشان داد این خبر نادرست است: ترجمهٔ ویدئو اشتباه انجام شده و محتوای ویدئو مربوط به دیدار پوتین با رئیس‌جمهور تاجیکستان بوده و هیچ اشاره‌ای به ایران یا قرارداد فروش سوخو-۳۵ در آن جلسه نشده است.
این نمونهٔ بارزِ انتشار نادرست اطلاعات و سوءاستفاده از محتوای تصویری برای ایجاد خبرهای گمراه‌کننده است؛ نکته‌ای که باید با دقت رسانه‌ای و اعتباریابی منابع تصحیح شود.
سوخو-۳۵ به‌عنوان یک جنگندهٔ نسل ۴++ نمادی از توسعهٔ تدریجی و مهندسی تدافعی است: استفاده از یک پلتفرم پایهٔ موفق (سوخو-۲۷)، بهره‌گیری از پیش‌نمونه‌های تجربی (تی-۱۰ها و سوخو-۲۷ـام)، آزمایش فناوری‌های نوین (سوخو-۳۷ و جهت‌دهی رانش)، و نهایتاً شکل‌گیری نسخهٔ عملیاتی و نسبتاٌ گسترده (Su-35S).
مزایای کلیدی Su-35 عبارتند از: