نشست نخبگانی مطالبه‌گران زاینده‌رود؛ بیانیه احیای دائمی قرائت شد
اصفهان- در آستانه روز زاینده‌رود نشست نخبگان در اتاق بازرگانی اصفهان برگزار و بیانیه احیای دائمی این رود با حضور فعالان محیط‌زیست، اساتید و نمایندگان مجلس قرائت شد.
به گزارش خبرنگار مهر، نشست نخبگانی مطالبه‌گران زاینده‌رود ایران روز پنجشنبه به مناسبت ۱۸ مهر روز زاینده‌رود با حضور فعالان حوزه آب و محیط‌زیست، نمایندگان تشکل‌های مردم‌نهاد، اساتید دانشگاه، نخبگان، نمایندگان مجلس و مدیران استانی در اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد.
این نشست پنج‌ساعته با هدف بررسی بحران‌های زاینده‌رود و تالاب گاوخونی به قرائت بیانیه‌ای جامع ختم شد که متن کامل آن در ادامه آمده است:
" در روز نکوداشت زاینده‌رود، گردِهم آمده‌ایم تا از احیای دائمی رودی سخن بگوییم که قرن‌ها حیات را در دل فلات مرکزی ایران جاری ساخته است.
زاینده‌رود، تنها یک رودخانه نیست؛ روح زندۀ ایران مرکزی و نشانه‌ای از پیوند و همبستگی عمیق انسان با محیط زیست، اعم از اکوسیستم‌های طبیعی و جوامع محلی است.
این رود زندگی‌بخش به‌ویژه از حدود سه دهۀ پیش، گرفتار ناپایداری‌هایی در زمینۀ جریان دائمی زیست محیطی و نیز تأمین آب برای بهره‌وران طبیعی و انسانی خود شده است.
براساس نتایج پژوهشهای پژوهشگران دانشگاهی و متخصصان مدیریت منابع آب، بخش اندکی از این ناپایداری ناشی از تغییرات اقلیمی بوده و بخش عمدۀ آن محصول عدم تأمینِ منابع آب انتقالی تعهدشده و از طرف دیگر بارگذاری‌های درون و برون حوضه‌ای با وعدۀ تامین آب‌های انتقالی است.
اگر تا یک دهۀ قبل موضوع بحران ناپایداری جریان زاینده‌رود و خشکی تالاب بین‌المللی گاوخونی به‌عنوان یک معضل محیط‌زیستی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی مطرح می‌شد، متاسفانه در طی دهۀ اخیر، به‌دلیل تأمین نکردن آب سطحی و فشار بر منابع آب زیرزمینی و نیز عدم تغذیه آبخوانهای حوضۀ آبریز زاینده‌رود با مسیر طبیعی رودخانه و شاخآبه‌هایش مادی‌ها که آب را به تمامی تار و پود شهر می‌رسانده، پیامد شوم فرونشست زمین به‌ویژه در شهر تاریخی اصفهان نیز ایجاد شده است که در برخی از مناطق شهر به میزان ۱۵سانتیمتر در سال رسیده است.
ایجاد شکاف‌های عمیق و فروریزی بخش‌هایی از ابنیه و آثار تاریخی متعلق به فرهنگ بشری، با قدمت هزار ساله، تخلیۀ مدارسِ در معرض خطر و نیز منازل مسکونیِ در حال فروریزش، از جمله پیامدهای این پدیدۀ روبه‌رشد است.
انتشار ریزگردهای حاوی مواد سمی از تالاب بین‌المللی گاوخونی و حتی از بستر خشک زاینده‌رود تا شعاع چند صد کیلومتر، نشان‌دهندۀ اهمیت مسأله و ملی بودن معضلات خشکی این رودخانه و تالاب بین‌المللی گاوخونی است.
عدم تأمین حقابه‌ها و در رأس آن حقابۀ مصوب گاوخونی و نیاز زیست‌محیطی رودخانه و نیزحقابه‌داران قانونی طوماری و تأمین ناپایدار نیاز شرب و بهداشت در شهرها و روستاهای حوضۀ زاینده‌رود، نشان از بی‌عدالتی‌ها و عدم اجرای قوانین مصوب و مصرح در این بخش از سرزمین دارد.
تضییع حقوق حقابه‌داران دوهزار ساله، تخصیص نابخردانه و غیرقانونی آب رودخانه به اراضی کوهپایه‌ای و مرتعی در بالادست حوضه، همراه با پمپاژ چندصد متری آب و همزمان با آن، برداشت‌های غیرمجاز و کنترل نشده، حکایت از رهاشدگی مدیریت منابع آب و بی‌توجهی به حقوق قانونی زیست‌محیطی تمامی زیستمندان و به‌ویژه مردمان حوضه دارد.
خشکاندن زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، هشداری است برای همۀ ما که بی‌توجهی به منابع طبیعی، فراتر از مرزهای جغرافیایی، پیامدهایی ملی و انسانی دارد.
وضعیت کنونی زاینده‌رود یادآور این حقیقت است که آب، صرفاً مایۀ حیات نیست، بلکه اساس همبستگی، امنیت و پایداری سرزمین است.
لذا ما امضاکنندگان این بیانیه، با اعتقاد به وجود راهکارهای عملی برای احیای زاینده‌رود ایران با امید به همت تمامی مردم ایران و یاری مسئولان اعلام می‌داریم:
۱- احیای زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی یک اولویت ملی است و باید در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان در کشور، مورد توجه جدی قرار گیرد.
۲- رعایت حقوق آب براساس قوانین موجود مورد تأکید جدی است و لذا مدیریت عادلانه و عالمانۀ آب، راهی پایدار برای برون‌رفت از شرایط بحرانیِ کنونی است.
۳- تخصیص‌های بی‌ضابطه و بدون وجود منبع آب و نیز برداشت‌های غیرمجاز -با اولویت مکانی بالادستِ سد زاینده‌رود و حدِفاصلِ سد تنظیمی تا پل زمانخان- باید قطع شده و خسارات آن توسط حاکمیت تأمین و پرداخت شود.
۴- طرح‌های تأمین آب به حوضۀ زاینده‌رود که سالهاست معطل مانده و بر اساس ظرفیت انتقالی آنها آب از حوضه خارج و یا تخصیص داده شده، باید در کوتاهترین زمان ممکن اجرا شود.
۵- شفافیت در منابع و مصارف آب اعم از سطحی و زیرزمینی در کل حوضۀ آبریز زاینده‌رود ایجاد شود تا بتوان بستر اجرای قوانین را فراهم آورد.
در این زمینه استفاده از مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد، کشاورزان، دانشگاهیان و نهادهای مدنی بسیار کارساز خواهد بود.
در پایان، در روز گرامیداشت زاینده‌رود همۀ ما تعهد می‌کنیم تا زمانی که آب به‌صورت دائمی در کل بستر زاینده‌رود جاری شود، صدای زاینده‌رود ایران باشیم.