سلامت کودک از خانه شروع می‌شود؛ هشدار کارشناس همدانی به والدین بی‌توجه - تسنیم
کارشناس مسئول سلامت کودکان دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه سلامت جسمی و روانی کودکان پایه گذار جامعه ای سالم و پویاست، گفت: پایه های سلامت جامعه از دستان مادری آغاز می شود که با عشق، تغذیه و مراقبت، آینده ای روشن برای فرزندش می سازد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، روز جهانی کودک فرصتی است برای یادآوری مسئولیت بزرگ ما در برابر نسلی که آینده جامعه را می‌سازد؛ نسلی که نیازمند عشق، مراقبت، آموزش و سلامت همه‌جانبه است تا بتواند رشد کند و در بزرگسالی فردی توانمند و مؤثر باشد.
سلامت کودکان تنها به معنای نبود بیماری نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از مراقبت‌های جسمی، روانی، تغذیه‌ای و رفتاری است که از نخستین روزهای تولد باید مورد توجه قرار گیرد.
در استان همدان، با توجه به چالش‌هایی مانند افزایش تولد نوزادان نارس، شیوع کم‌خونی، سوءتغذیه و نقش پررنگ خانواده‌ها در سلامت کودکان، مراقبت‌های بهداشتی از بدو تولد اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
رعایت تغذیه صحیح، پیگیری واکسیناسیون، آموزش رفتارهای بهداشتی و پرورش روانی کودک، ستون‌های سلامت نسل آینده را تشکیل می‌دهند.
به همین مناسبت و به مناسبت روز جهانی کودک، گفت‌وگویی با زهرا مرادی، کارشناس مسئول سلامت کودکان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام دادیم تا از نزدیک درباره وضعیت سلامت جسمی و روانی کودکان استان، برنامه‌های آموزشی و بهداشتی، چالش‌های خانواده‌ها و راهکارهای بهبود وضعیت کودکان بشنویم.
این مصاحبه، تصویری جامع از اهمیت مراقبت‌های اولیه و نقش والدین در شکل‌گیری نسل آینده ارائه می‌دهد.
تسنیم: خانم‌مرادی، در ابتدا بفرمایید با چه هدفی هفته کودک در معاونت بهداشت گرامی داشته می‌شود و شعار امسال چیست؟
مرادی: هفته ملی کودک هر سال با هدف جلب توجه افکار عمومی به اهمیت دوران کودکی و ارتقای شرایط زندگی و سلامت این قشر برگزار می‌شود.
امسال از 15 تا 21 مهرماه با شعار «کودکان، حال خوش زندگی» در سراسر کشور گرامی داشته می‌شود.
این شعار به طور جامع بر ضرورت فراهم کردن شرایط رشد، شکوفایی و سلامت همه‌جانبه کودکان تأکید دارد و یادآور مسئولیت ما در قبال نسل آینده است.
هشدار نسبت به افزایش تولد نوزادان نارس در همدان
تسنیم: از نگاه شما مهمترین چالش‌های بهداشت و سلامت کودکان در استان همدان چیست؟
مرادی: یکی از چالش‌های مهم در استان افزایش تولد نوزادان نارس است.
نوزادانی که پیش از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آیند و بیشتر در معرض خطر مشکلات تنفسی و رشد هستند.
همچنین مرگ‌ومیر ناشی از سوانح و حوادث، چه ترافیکی و چه غیرترافیکی، از عوامل نگران‌کننده در حوزه سلامت کودکان محسوب می‌شود.
موضوع دیگر، مصرف خودسرانه شیر مصنوعی به جای تغذیه با شیر مادر است که متأسفانه در برخی خانواده‌ها مشاهده می‌شود و می‌تواند سلامت نوزاد را به خطر بیندازد.
تسنیم: وضعیت رشد جسمی و تغذیه‌ای کودکان همدانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مرادی: کم‌خونی، چاقی و سوءتغذیه از مشکلات شایع میان کودکان است.
دوران کودکی، دوره‌ای غیرقابل تکرار است که شخصیت، رشد جسمی و روانی انسان در آن شکل می‌گیرد.
ما در معاونت بهداشت تلاش می‌کنیم با اجرای برنامه‌های جامع مراقبت از نوزادان و کودکان در مراکز خدمات جامع سلامت، سطح سلامت کودکان را ارتقا دهیم و از بروز معلولیت‌ها و مرگ‌ومیر جلوگیری کنیم.
مراقبت‌های کودکان از سن 3 تا 5 روزگی آغاز و تا پنج‌سالگی ادامه دارد.
این مراقبت‌ها در 16 نوبت، در سنین مختلف 3 تا 5 روزگی، 14 تا 15 روزگی، 30 تا 45 روزگی، 2، 4، 6، 7، 9، 12، 15 و 18 ماهگی و سپس در 24، 30، 36، 48 ماهگی و 5 سالگی به صورت کاملاً رایگان انجام می‌شود.
در هر ویزیت، رشد، تغذیه، واکسیناسیون، وضعیت دهان و دندان، نشانه‌های خطر، تکامل روانی، و حتی پیشگیری از حوادث بررسی می‌شود و در صورت مشاهده هر مورد غیرطبیعی، کودک به پزشک یا متخصص مربوط ارجاع داده می‌شود.
تسنیم: درباره مکمل‌های دارویی دوران کودکی توضیح دهید؛ این مکمل‌ها چه اهمیتی دارند؟
مرادی: مکمل‌های دارویی برای پیشگیری از کمبود ویتامین D و کم‌خونی بسیار حیاتی‌اند.
از سن 3 تا 5 روزگی قطره ویتامین A+D یا مولتی‌ویتامین و قطره آهن برای تمام نوزادان سالم تجویز می‌شود و از پایان شش‌ماهگی، همزمان با شروع غذای کمکی، به صورت رایگان در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد.
در نوزادان نارس نیز بر اساس نظر پزشک دستور مصرف دقیق‌تری داده می‌شود.
تسنیم: در حوزه سلامت دهان و دندان کودکان چه اقداماتی در حال انجام است؟
مرادی: از شش‌ماهگی، وضعیت سلامت دهان و دندان توسط مراقب سلامت یا بهورز بررسی می‌شود.
از سه‌سالگی نیز هر شش ماه یک بار در سنین 36، 42، 48، 54 و 60 ماهگی، وارنیش فلوراید برای کودکان انجام می‌شود.
همچنین ویزیت دندانپزشکی از شش‌ماهگی، سه‌سالگی و پنج‌سالگی در مراکز منتخب انجام می‌شود تا از بروز پوسیدگی دندان‌های شیری و مشکلات فکی جلوگیری شود.
خانواده مهمترین رکن سلامت کودکان است
تسنیم: نقش خانواده‌ها در سلامت و تغذیه کودکان تا چه اندازه پررنگ است و در این زمینه چه ضعف‌هایی وجود دارد؟
مرادی: خانواده مهمترین رکن در سلامت کودک است.
متأسفانه در برخی موارد آگاهی والدین درباره تغذیه صحیح، مراجعه منظم برای مراقبت‌های دوره‌ای، یا نحوه پیشگیری از حوادث پایین است.
برخی خانواده‌ها مکمل‌های ویتامین و آهن را به‌طور منظم مصرف نمی‌کنند و این موضوع می‌تواند بر رشد ذهنی و جسمی کودک تأثیر منفی بگذارد.
نکته کلیدی نخست، تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول زندگی است؛ یعنی نوزاد تا شش ماهگی فقط شیر مادر دریافت کند و هیچ مایع یا غذای دیگری به جز دارو یا قطره ویتامین به او داده نشود.
شیر مادر نه‌تنها رشد مطلوب را تضمین می‌کند بلکه از ابتلا به بیماری‌ها پیشگیری کرده و موجب افزایش ضریب هوشی کودک و تقویت پیوند عاطفی با مادر می‌شود.
نکته دوم، شروع به‌موقع غذای کمکی در پایان شش‌ماهگی است.
اگر زودتر شروع شود، احتمال چاقی و کاهش تمایل به شیر مادر وجود دارد؛ اگر دیرتر شروع شود، خطر سوءتغذیه و کم‌خونی افزایش می‌یابد.
تعادل در زمان‌بندی و کیفیت تغذیه برای رشد مطلوب حیاتی است.
تسنیم: با توجه به تغییر سبک زندگی و حضور پررنگ فضای مجازی، وضعیت سلامت روان کودکان را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه برنامه‌هایی در این حوزه دارید؟
مرادی: سلامت روان یکی از ارکان مهم رشد کودک است.
تغییر سبک زندگی، کاهش بازی‌های گروهی، و وابستگی به فضای مجازی می‌تواند زمینه‌ساز اضطراب، پرخاشگری و اختلالات رفتاری در کودکان شود.
در این زمینه، واحد سلامت روان معاونت بهداشت برنامه‌های آموزشی متعددی برای والدین دارد تا مهارت‌های فرزندپروری، کنترل خشم، تقویت ارتباط والد با کودک و پیشگیری از اختلالات روانی را آموزش ببینند.
همدان استان موفق در واکسیناسیون است
تسنیم: وضعیت واکسیناسیون کودکان در استان چگونه است؟
مرادی: خوشبختانه پوشش واکسیناسیون در استان همدان بالاست و ما در زمره استان‌های موفق کشور قرار داریم.
در عین حال، در برخی مناطق روستایی یا حاشیه‌نشین ممکن است به دلیل بعد مسافت یا مسائل فرهنگی، چالش‌هایی وجود داشته باشد که با اعزام تیم‌های سیار، آموزش‌های محلی و اطلاع‌رسانی عمومی در حال رفع آن هستیم.
تسنیم: معاونت بهداشت چه برنامه‌هایی را برای هفته ملی کودک در سال جاری در نظر گرفته است؟
مرادی: برنامه‌های امسال متنوع و چندبخشی است که شامل برگزاری همایش «خانواده، سلامت، نشاط» با محوریت سلامت کودکان و با همکاری امور بانوان دانشگاه است.
اجرای دوره آموزشی پایش رشد کودکان برای پزشکان و کارشناسان، برگزاری جلسات آموزشی در مراکز خدمات جامع سلامت، پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت با موضوعاتی چون تغذیه، سلامت روان، مراقبت از کودک بدحال و پیشگیری از حوادث از برنامه های هفته کودک است.
عیادت از کودکان بیمار بستری در بیمارستان‌ها و تولید و انتشار محتوای آموزشی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های محلی به مناسبت این‌هفته انجام می‌شود.
تسنیم: پیام شما به والدین در هفته کودک چیست؟
مرادی: سال‌های نخست زندگی، مهمترین دوران شکل‌گیری شخصیت، مغز و رفتار انسان است.
تجربه‌های اولیه کودک با والدین و مراقبانش، زیربنای آینده او را می‌سازد.
تغذیه و بهداشت مناسب، بازی، محبت و امنیت عاطفی برای رشد مغز و روان کودک حیاتی است.
از والدین می‌خواهم محیطی سرشار از عشق، امنیت و فرصت‌های یادگیری برای فرزندانشان فراهم کنند.
بازی، گفت‌وگو و حضور فعال والدین در کنار کودک، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری برای آینده است.
تسنیم: سخن پایانی خود را بفرمایید
مرادی: امیدوارم کودکان ایران زمین، کودکانی سلامت، توانا، دانا و خلاق پرورش یابند تا آینده‌سازان قدرتمند و تأثیرگذار این سرزمین باشند.
انتهای پیام/
