توجه به سینمای کودک فقط تولید فیلم نیست؛ به «فیلم‌سوزی» آثار کمک نکنیم
محمد حمزه‌ای کارگردان سینما با اشاره به مشکلاتی که در زمینه حمایت، تولید و پخش سینمای کودک و نوجوان وجود دارد پیشنهاداتی برای برون‌رفت از این شرایط ارائه داد.
محمد حمزه‌ای نویسنده و کارگردان سینما در گفتگو با خبرنگار مهر درباره سینمای کودک و جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان توضیح داد: نکته‌ای که می‌خواهم درباره جشنواره فیلم کودک و اساسا سینمای کودک مطرح کنم و این روزها خیلی به آن فکر می‌کنم این است که در تقویم سینمایی کشور ما هر سال جشنواره‌ای تحت عنوان جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود اما مسئله اساسی و مهم این است: اصلاً کدام سینمای کودک؟
کدام فیلم کودک و نوجوان؟
سهم سینمای کودک و نوجوان در کل سبد سینمای ایران کجاست؟
آیا اصلاً چیزی به نام فیلم کودک یا مخاطب کودک و نوجوان داریم؟
اگر داریم، پس چرا برای این مخاطب محصول تولید نمی‌شود؟
اگر تولید می‌شود، پس چرا جشنواره‌ای که برگزار می‌شود، این‌قدر نیم‌بند برگزار می‌شود؟
شما به من بگویید همین الان در سراسر دنیا کدام جشنواره را می‌شناسید که با ۸ فیلم برگزار شود؟
بازنگری نگاه مدیران نسبت به سینمای کودک
وی در ادامه عنوان کرد: وقتی این وضعیت را مجدد بازنمایی می‌کنیم، به نظرم مصداق همان ضرب‌المثل قدیمی «آفتابه لگن ...» می‌شود.
به نظر من حتماً باید یک بازنگری در نگاه دوستان مدیریتی ما در حوزه سینما نسبت به سینمای کودک شکل بگیرد.
حمزه‌ای گفت: وقتی شرایط لازم برای تولید و اکران فیلم کودک و نوجوان فراهم نمی‌شود، به اعتقاد من دیگر ضرورتی ندارد جشنواره هرسال برگزار شود.
شاید بهتر باشد جشنواره هر دو یا سه سال یک‌بار برگزار شود و آن بودجه‌ای که صرف برگزاری جشنواره می‌شود به تولید و اکران اختصاص پیدا کند.
از طرفی، ما سال‌ها در دهه ۷۰ و حتی تا اواسط دهه ۸۰، شاهد حضور جدی بخش خصوصی در تولیدات سینمای کودک بودیم اما حالا بخش خصوصی عملاً توجهی به این حوزه ندارد.
علتش این است که سینمای ایران تک‌محصولی شده و فیلم کودک در پروسه اکران جدی گرفته نمی‌شود و جایی در آشفته بازار اکران ندارد بنابراین سینماگران انگیزه‌ای برای فعالیت در حوزه تولید در این مدیوم سینمایی پیدا نمی‌کنند.
فیلم کودک در پروسه اکران جدی گرفته نمی‌شود و جایی در آشفته بازار اکران ندارد بنابراین سینماگران انگیزه‌ای برای فعالیت در حوزه تولید در این مدیوم سینمایی پیدا نمی کنند وی تصریح کرد: صرفاً جشنواره‌ای به اسم جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان در تقویم سینمایی قرار می‌دهند اما وقتی به زمان برگزاری نزدیک می‌شوند، می‌بینند تولیدات کافی وجود ندارد و سعی می‌کنند ظرف ۲ ماه چند کار را آماده کنند تا فقط جشنواره به صورت ظاهری برگزار شود!
حمزه ای تاکید کرد: به همین دلیل فکر می‌کنم بسیار مهم است که مدیریت سینمای ما دیدگاه جدی و واقعی نسبت به سینمای کودک و نوجوان داشته باشد.
باید بدانیم واقعا نگاه مدیران نسبت به سینمای کودک و نوجوان چقدر جدی است که با توجه به شناختی تقریبی که از دانش و دیدگاه‌های آقای فریدزاده در حوزه سینما دارم من به شخصه امید دارم این بازنگری اتفاق بیفتد.
سینمای کودک در صورت جدی گرفته شدن، سرمایه‌گذاری ارزشمندی است
وی ابراز کرد: سینمای کودک، مدیومی است که اگر جدی گرفته شود، می‌تواند برای سینمای ایران یک سرمایه‌گذاری ارزشمند و ارزش افزوده برای اقتصاد سینما باشد.
مخاطب سینمای کودک و نوجوان، مخاطبی بالقوه برای آینده سینمای کشور است؛ کسانی که امروز فیلم‌های کودک را می‌بینند جدای از اینکه به همراه خود چندین تماشاگر به سالن سینما می‌آورند، می‌توانند فردا تماشاگر و حامی جدی سینمای ایران باشند.
کارگردان فیلم سینمایی «کاپیتان» عنوان کرد: همیشه شنیده‌ام که گفته می‌شود «فیلم درباره کودک» یا «فیلم برای کودک» است، اما باید توجه کنیم که عنوان «سینمای کودک و نوجوان» به طور کامل جدی گرفته نمی‌شود و تقسیم‌بندی‌های دقیق و نگاه حرفه‌ای به این حوزه وجود ندارد.
طبیعی است فیلم‌هایی تولید شود که مخاطب اصلی آن کودک و نوجوان باشد، ولی در کنار آن می‌توان آثاری داشت که با رویکردی تربیتی و آموزشی، برای مخاطب بزرگسال هم ساخته شود و آسیب‌شناسی‌هایی را در زمینه تعلیم و تربیت با محوریت خانواده و یا مسائل اجتماعی مبتلابه این نسل را نشان داد.
این ۲ نگاه کاملاً متفاوت اما مکمل هستند و هر ۲ باید مورد توجه جدی بدنه کلی سینما قرار بگیرند.
وی یادآور شد: مشکل اصلی این است که ظاهرا در سینمای ایران اساسا این ژانر و مدیوم به اندازه کافی جلب توجه نکرده و متولیان دولتی وقتی در این حوزه فیلم می‌سازند، اعتقادی به اکران و نمایش آن ندارند و خودشان غالبا فیلم‌ها را کنار می‌گذارند یا «می‌سوزانند».
یعنی سینمای کودک در نگاه مدیران ما اصلا جدی نیست.
چه اصراری به برگزاری جشنواره فیلم کودک است!؟
حمزه‌ای با ابراز امیدواری از اینکه این دغدغه‌ها باعث شود نگاه‌ها به این سینما تغییر کند و توجه لازم به سینمای کودک و نوجوان داده شود، بیان کرد: باز هم تاکید می‌کنم و این نظر شخصی بنده است و می‌توان از منظر آسیب شناسی هم که شده به این موضوع نگاه کرد؛ بهتر است بودجه جشنواره‌ای که سالیانه و با این شکل می‌خواهد برگزار شود به ساخت دو یا سه فیلم جدی در حوزه کودک و نوجوان اختصاص پیدا کند.
این نکته در صحبت‌های دوستان سینماگر هم پیشتر مطرح شده بود.
سوال اینجاست که چه اصراری وجود دارد وقتی در این حوزه تولیدی نداریم، جشنواره برگزار کنیم در حالی که نه بخش خصوصی جدی کار می‌کند و نه دستگاه‌های دولتی به شکل مؤثری در کنار هم تولید قابل توجهی دارند.
البته چند فیلم انیمیشن عمدتاً موفق هست که استثنا هستند.
ولی وقتی بخش تولید جدی نیست و بخش اکران هم اساساً این حوزه را جدی نمی‌گیرد، چه اصراری داریم که بخواهیم به سرعت یک جشنواره برگزار کنیم؟
هزینه برگزاری جشنواره بهتر است صرف زیر ساخت‌های تولید و مشخصا اکران شود.
سینما در گونه‌های مختلف سینمایی نیازمند نفس و نگاه تازه‌ای است و نسل نو و جوان سینمای ایران باید برای برون رفت از شرایط موجود در اولویت همفکری و تولید قرار گیرد وی با اشاره به اهمیت اکران فیلم‌های کودک، گفت: اکران مسئله‌ای بسیار مهم و قابل توجه است و تولید به تنهایی کفایت نمی‌کند.
اگر بخواهیم نبض سینمای کودک و نوجوان بزند، باید هر ۲ کفه تولید و اکران جدی گرفته شده و زیرساخت‌های لازم فراهم شود.
مثلاً دولت ممکن است اعلام کند که متولی سینمای فرهنگی یا سینمای ایران است و در حوزه‌های مختلف فیلم تولید می‌کند؛ حوزه‌هایی مثل سینمای کودک، سینمای دفاع مقدس، خانواده و ...
اما اگر زیرساخت‌های لازم برای اکران فراهم نباشد، عملا رفتن به این مسیر به جاده بن‌بستی می‌ماند که مقصدی در پیش نیست.
حمزه‌ای در پایان اظهار کرد: در این مسیر، به نظرم کارکرد بنیاد سینمایی فارابی (که بازوی اجرایی سازمان سینمایی است) هم با توجه به شرایط فعلی کشور باید در حوزه تولید، بیشتر مورد توجه مدیران بالادستی وزارت ارشاد و سازمان سینمایی قرار گیرد و این نکته مدنظر مدیران باشد، سینما در گونه‌های مختلف سینمایی نیازمند نفس و نگاه تازه‌ای است و نسل نو و جوان سینمای ایران باید برای برون رفت از شرایط موجود در اولویت همفکری و تولید قرار گیرند.