ظرفیت نوآوری در هنر نقالی؛ وقتی دختر رستم برای دفاع از میهنش ایستاد!

طاهره بهرامی (مهرآفرین) نقال و شاهنامه‌خوان و بازیگر تئاتر که نقل «بانوگشسپ» را در بیست و دومین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی اجرا می‌کند در گفتگو با خبرنگار مهر درباره شخصیت «بانو گشسپ» توضیح داد: بانو گشسب دختر رستم است که به رغم نیامدن نامش در شاهنامه، در طومارها و نقالی حضور دارد و این نقل از طومار آسیدمصطفی نقال باسابقه است.
این نقالی به پس از مرگ رستم و دستور کی‌کاووس به گرد هم آمدن ایرانیان برای پیکار با توران می‌پردازد.
جایی که بانوگشسپ به جنگ می‌شتابد و دلاوری‌های بسیار می‌کند.
پس از جنگ ۱۲ روزه در ذهن داشتم تا به زنانی بپردازم که با استقامت و ازخودگذشتگی در کنار مردان برای دفاع از میهنشان ایستادند.
گردآفرید شخصیتی است که بسیار از او گفته شده اما نام بانوگشسپ کمتر به گوش‌ها آشناست.
می‌توان کاری کرد که مخاطب امروز هم با این هنر درگیر شود
بهرامی درباره جایگاه نقالی در وضعیت امروز نمایش در ایران گفت: نقالی ریشه در نمایش‌های ایرانی دارد و از بارزترین هنرهای سنتی و ایرانی به شمار می‌رود.
متاسفانه امروز به سبب تکنولوژی، پیشرفت و ظهور تلویزیون و رادیو مردم کمی از این عرصه دور شده‌اند.
همین کاری که در این جشنواره و کارگاه‌های آن رقم خورد ارزشمند است، من خودم هم یکی از مدرسین این کارگاه‌ها بودم و از میان افرادی که برخی از آنها هیچ شناختی از این هنر نداشتند، اتفاقات خوبی رخ داد و انگیزه‌های بزرگی پدید آمد.
باید بستر بیشتر از این فراهم شود و اگر چنین نشود زوال رخ خواهد داد.
امروز حتی هفته‌ای یک نقل هم گفته نمی‌شود.
کتاب آخر داوود فتحعلی‌بیگی بسیار خوب بود اما انگار دیگر کسی میل به نوشتن در این عرصه ندارد.
باید در تئاترها و کارهای سنتی روایت را بیشتر بگنجانیم.
شاید اگر کمی از افکار قدیمی و آئین‌ها بیرون بیاییم در نقل‌ها هم اتفاقات خوبی رخ بدهد و مخاطب امروز با این آثار درگیر شود.
وی ادامه داد: نقل‌های خود من کاملا به‌صورت قدیمی است چون نقال کسی است که بی هیچ چیزی چنان روایت را اصیل و درست بیان می‌کند که مخاطب جذب می‌شود.
نباید به چارچوب اصلی نقالی دست بزنیم اما نظر به این سرعت پیشرفت و رقابت با کشورهای خارجی، اشکالی ندارد اگر در یک نقالی از تکنولوژی استفاده شود.
بطوری که مثلا حرکت سیمرغ روی یک پرده نمایش داده شود و یا اینکه در کنار نقل، موسیقی نواخته بشود تا مخاطب بیشتر جذب شود.
البته اینها ایده‌های ذهنی من هستند و شاید مرشدها از آنها استقبال نکنند اما در این بحران رو به زوال رفتن، باید چنگ زد و به هر شکل ممکن مخاطب را نگه داشت تا بتوانیم آئین‌ها و باورهایمان را حفظ کنیم.
در جامعه امروز شاید مخاطب دوست داشته باشد تا از من نوآوری ببیند اما او چنین انتظاری از مرشد ندارد چراکه او را همینگونه که هست پذیرفته است.
زمانی که در جشنواره تهران داور بودم برخی شرکت‌کنندگان با استفاده از هوش مصنوعی طراحی کاراکتر کرده بودند.
من به آنان ایرادی نمی‌گرفتم چراکه همین هم برایم ارزش داشت و سبب شده بود تا آنها شاهنامه بخوانند.
رسالت ما این است که این انگیزه را بیشتر کنیم تا جوانان به سمت آن حرکت کنند و اگر آنها با فضای مجازی به سوی هنرهای ایرانی خواهند رفت، پس آنان را همانجور تشویق می‌کنیم.
نقال همزمان چندین نقش و کار را انجام می‌دهد
بازیگر نمایش «کافه مک ادم» عنوان کرد: هرکسی که در یک حیطه و عرصه‌ مشغول به کار است، با عشق به آن کار ادامه داده است.
اگر من نقالی می‌کنم و تدریس انجام می‌دهم و کار بین‌اللملی کرده‌ام دلیلش دغدغه من برای اصالت هنر ایرانی بوده است و این عشق ما را از حاشیه به دور نگاه می‌دارد.
مگر می‌شود کسی پدربزرگ و مادربزرگش، تاریخش و پیشینه‌اش را نداند؟
این شناخت باید در ما نهادینه شود تا هر ایرانی تاریخ و فرهنگ خودش را بداند، این نشانه ایرانی بودن است.
متاسفانه هنرهای نمایشی ایرانی دیده نشده و شنیده نشده است.
امروز حتی در دانشگاه‌ها هم کمتر به نمایش ایرانی می‌پردازند.
من خودم کار کلاسیک و غیر ایرانی هم انجام می‌دهم و آخرین حضورم در سالن سایه تئاترشهر بوده است اما آنچه از نمایش ایرانی دریافت می‌کنیم چیزی است که امروز در خارج از کشور از آن استفاده می‌شود.
نقالی به شخص اعتماد به نفس می‌دهد و او را یاری می‌کند.
نقال هم زمان چندین نقش را بازی می‌کند، کارگردانی می‌کند، طراحی می‌کند، تصویرسازی می‌کند و روایت را شکل می‌دهد.
اجراگر نقالی «بانوگشسپ» در پایان درباره جشنواره امسال نمایش‌های آیینی و سنتی اظهار کرد: جشنواره امسال جشنواره خوبی بود.
ما هنرمندان دوست داریم زمانی که یک کار را ارائه می‌دهیم، کسانی آن را ببینند که خود متخصص و آلوده این عرصه باشند.
در این دوره جشنواره از افراد و مجموعه‌ای استفاده شد که همه از این جریان بودند و مسیر درستی شکل گرفت و کارآگاه‌های خوبی برگزار شد.
از دختر بچه پنج ساله تا پیرمرد هشتاد ساله در کلاس من حاضر می‌شدند و برای آشنایی و کار در این عرصه ترغیب می‌شدند.
رسالت جشنواره همین است؛ همین که در این عرصه تلاش کنند و شاهنامه را بخوانند.
نقالی «بانوگشسپ» در ادامه برنامه‌های این جشنواره عصر امروز چهارشنبه ۱۷ مهر در خانه اتحادیه توسط طاهره بهرامی (مهرآفرین) اجرا می‌شود.
بیست و دومین جشنواره هنرهای نمایشی آیینی و سنتی به دبیری سیاوش ستاری تا ۱۸ مهر ادامه دارد.
عکس‌ها از سیامک نامور است.