آموزش امروز، آینده فردا؛ از هدایت تحصیلی تا مهارت‌آموزی
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: یکی از جهت‌گیری‌های اساسی در سال‌های اخیر، تقویت جنبه مهارت‌آموزی در برنامه درسی ملی بوده است.
به گزارش خبرنگار مهر، یکی از موضوعات مهم در نظام تعلیم و تربیت، بحث هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دانش آموزان در مقطع متوسطه است.
بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی، تغییر رشته‌های متعدد دانش آموزان در مدرسه یا تغییر رشته و تغییر دانشگاه در میان دانشجویان که برای سال‌ها می تواند عمر و زندگی آینده سازان کشور را هدر دهد؛ از مشکلات هدایت تحصیلی نامناسب و انتخاب رشته های غیردقیق در نظام تعلیم و تربیت است.
گاهی انتظارات خانواده‌ها و اصرار برای تحصیل در یک رشته خاص دانش آموز را از مسیری که موفقیت وی را در پی دارد جدا می‌کند و گاهی هم یک دانش آموز برای امرار معاش و کمک به اقتصاد خانواده از همان ابتدا به دنبال مهارت آموزی در مدرسه است تا به سرعت راهی بازار کار شود.
در این میان وظیفه آموزش و پرورش و معلمان در کنار خانواده‌ها برای هدایت تحصیلی مناسب برای هر دانش آموز بسیار حائز اهمیت است.
کتب درسی لازم است به خوبی رشته‌های دانشگاهی را برای دانش آموزان معرفی کند و نوجوانان پیش از مقطع متوسطه دوم به خوبی با رشته های دانشگاهی آشنا شده و علائق خود را شناخته باشند.
همه چیز هم به کتاب درسی ختم نمی‌شود، وجود آزمایشگاه یا کارگاه مناسب برای آشنایی با برخی ابزار کار و تحقیق می تواند دانش آموز را در انتخاب مسیر آینده بهتر کمک کند.
برنامه درسی ملی که در سال‌های پس از ابلاغ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اهمیت بیشتری پیدا کرده است؛ شامل اجزای مختلفی اعم از کتاب درسی، برنامه های آموزشی، شیوه‌های تربیتی، اردوهای علمی و پرورشی و نظایر آن‌هاست و در استاد بالادستی صراحتا بر مساله هدایت تحصیلی مناسب، به کمک برنامه درسی مشخص تاکید شده است.
با این حال در برنامه درسی مدرسه ای همچنان جای مشاوره خالی است و به هدایت تحصیلی چندان حتی در کتب درسی هم اشاره نمی‌شود.
کمک به کشف استعدادها و علایق فردی در کتب درسی
حجت السلام علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی که مسئول تدوین برنامه درسی و چاپ کتب درسی است؛ در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از توجه بیشتر به هدایت تحصیلی طی سال های اخیر خبر داد.
حجت السلام لطیفی گفت: در سال‌های اخیر سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در بازنگری کتاب‌های درسی تلاش کرده است تا موضوع هدایت تحصیلی بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
بدین منظور در برخی از دروس به‌ویژه در دوره اول متوسطه، محتوایی طراحی شده که دانش‌آموزان را با رشته‌های تحصیلی، حرفه‌ها و مهارت‌های مورد نیاز جامعه آشنا می‌سازد.
همچنین در کتاب‌هایی نظیر کار و فناوری، علوم، هنر و مهارت‌های زندگی، فعالیت‌هایی پیش‌بینی شده که به کشف استعدادها و علایق فردی دانش‌آموز کمک می‌کند.
وی با اذعان به اینکه هدایت تحصیلی تنها به محتوای کتاب‌ها محدود نمی‌شود؛ افزود: هدایت تحصیلی نیازمند تعامل کتاب، معلم، مشاور و خانواده است.
کتاب‌های درسی در این میان نقش زمینه‌ساز را ایفا می‌کنند و به دانش‌آموز فرصت می‌دهند با دنیای حرفه‌ها و توانمندی‌های فردی آشنا شود و مسیر تحصیلی خود را آگاهانه‌تر انتخاب نماید.
مدرسه؛ کارگاه پرورش مهارت‌های زندگی و شغلی
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: یکی از جهت‌گیری‌های اساسی در سال‌های اخیر، تقویت جنبه مهارت‌آموزی در برنامه درسی ملی بوده است.
در همین راستا، محتوای کتاب‌ها به‌ویژه در حوزه‌های فنی‌وحرفه‌ای، کاردانش و همچنین دروس عمومی نظیر کار و فناوری، بیش از گذشته به تمرین‌های عملی و فعالیت‌محور نزدیک شده است.
همچنین به مباحثی همچون هوش مصنوعی، کدنویسی و غیره نیز پرداخته شده است.
همچنین تدوین کتاب هوش مصنوعی برای تمامی شاخه‌های کاردانش نیز برای آشنایی دانش آموزان با این حوزه و مهارت‌های فناوری تدارک دیده شده است.
حجت الاسلام لطیفی با بیان اینکه تحقق مهارت‌آموزی در مدرسه، فقط به آمدن این اهداف و محتواها در برنامه درسی نیست؛ گفت: فراهم کردن امکانات و تجهیزات و فضای مناسب مهارت‌آموزی در مدارس، توانمندسازی معلمان، اصلاح زمان آموزش در مدارس و برنامه‌ریزی برای چرخش فرهنگ مدارس از تمرکز بر آموزش‌های نظری و مفهومی به سوی تأمین متعادل آموزش‌های نظری و مهارتی، گام‌های مهمی برای تحقق مهارت‌آموزی در مدرسه هستند.
برنامه درسی مدرسه‌ای به مهارت آموزی رسمیت می‌دهد
وی در تشریح برنامه درسی مدرسه‌ای گفت: اجرای «برنامه درسی مدرسه‌ای» به دلیل اینکه از یک سو، به فعالیت‌های متنوع مدرسه‌ای (شامل مهارت‌آموزی) رسمیت می‌دهد و از سوی دیگر، اختیاراتی را به مدرسه می‌دهد، فرصتی فراهم خواهد کرد تا مدارس متناسب با شرایط بومی و ظرفیت‌های محلی خود، بخش‌هایی از برنامه را به فعالیت‌های مهارت‌محور اختصاص دهند.
این اقدام سبب می‌شود که دانش‌آموزان علاوه بر آشنایی با مهارت‌های عمومی مانند همکاری گروهی، حل مسئله و سواد رسانه‌ای، با مهارت‌های متناسب با نیاز منطقه خود نیز آشنا شوند.
تلاش برای افزایش سهم مهارت آموزی در برنامه درسی
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی خاطر نشان کرد: چشم‌انداز ما این است که در سال‌های آینده با تجهیز بیشتر مدارس و توانمندسازی معلمان و اصلاح تدریجی فرهنگ تربیت و آموزش در مدرسه، سهم مهارت‌آموزی در برنامه درسی بیش از گذشته افزایش یابد و دانش‌آموزان بتوانند با اعتمادبه‌نفس و توانمندی بیشتر وارد مسیر تحصیلی و شغلی آینده خود شوند.